„ნატო-ს ყეფა“ და რმე-ს პატრიარქის კრიტიკა: რა თამაშს ეწევა პაპი უკრაინაში

2022 წლის მარტის შუა პერიოდში რომის პაპმა ფრანცისკემ ინტერვიუ მისცა გაზეთს „Corriere Della Sera”, რაც მყისიერად გახდა სკანდალური. მიზეზი არის ის განცხადებები, რომელიც უკავშირდება ომს უკრაინაში. ევროპელები და უკრაინელები განაწყენდნენ სიტყვებზე, რომ „ნატო-ს ყეფამ“ პროვოცირება გაუკეთა პუტინს თავდასხმისთვის. განაწყენდნენ პაპსა და რმე-ზე. რატომ? და საერთოდ რა სურდა პონტიფიკეს ეთქვა? მოდით, განვიხილოთ.

ვ. ზელენსკის ზარი ომის პირველ დღეს

პაპი ფრანცისკე: „ომის პირველ დღეს მე დავურეკე უკრაინის პრეზიდენტ ზელენსკის. პუტინისთვის კი არ დამირეკავს. მე მას მოვუსმინე დეკემბერში თავის დაბადების დღეზე, მაგრამ ამჯერად -არა, არ დამირეკავს. მინდოდა მკაფიო ჟესტი გამეკეთებინა და ამისთვის რუსეთის ელჩს მივმართე. მათ ვთხოვე ახსნა-განმარტებები, მე ვთქვი: „გთხოვთ, შეჩერდით“.

ანუ პაპმა ომის პირველ დღეს თავისი პოზიცია ვ. ზელენსკისადმი სიმბოლური ზარით და ვ. პუტინთან ზარზე უარით აღნიშნა. ამ ჟესტს მთელი მსოფლიოსთვის უნდა ეჩვენებინა, რომ პონტიფიკე უკრაინის მხარესაა. თუმცა, სწორედ პუტინთან ზარი აგრესიის ერთმნიშვნელოვანი დაგმობითა და მისი შეწყვეტის მოწოდებით იქნებოდა გაცილებით უფრო წონიანი ვატიკანის ჭეშმარიტი პოზიციის აღნიშვნაში.

შემდეგი მომენტი კიდევ უფრო გვაფიქრებინებს იმაზე, თუ რაში მდგომარეობს ეს ჭეშმარიტი პოზიცია. ამ დღეს ვატიკანის პრეს-სამსახურმა გაავრცელა შემდეგი განცხადება რუსული აგრესიის თაობაზე.

ამ განცხადებაში:

• ვატიკანმა არ უწოდა რუსეთის ქმედებებს, არც აგრესია, არც ომი, არც შეჭრა, არამედ შემოიფარგლა მხოლოდ დიპლომატიური ფორმულირებით: „სამხედრო მოქმედებები“;
• სიტყვა „ომი“ -ს ნაცვლად გამოყენებულ იქნა გამოთქმა „კრიზისის გაღრმავება უკრაინაში“; ვატიკანმა არ დაგმო რუსეთის მოქმედებები და არ მოუწოდა შეეწყვიტა შეჭრა. ამის ნაცვლად პაპმა ფრანცისკემ „მოუწოდა ყველა ჩართულ მხარეს“ „თავი შეეკავებინა ნებისმიერი ქმედებისგან, რომელსაც შეუძლია ხალხის კიდევ უფრო მეტად ტანჯვა...“ და ასევე გამოთქვა იმედი, რომ „ჯერ კიდევ დარჩა სივრცე მოლაპარაკებებისთვის“.

რატომ არ გმობს ვატიკანის ოფიციალური განცხადება აგრესიას, არამედ პირიქით, გამოხატულია რფ-თან მიმართებაში ხაზგასმულად საპატივსაცემო ტონით? შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ პაპი ფრანცისკე, ისევე როგორც დასავლეთში პოლიტიკოსების უმრავლესობა, დარწმუნებული იყო კიევის მაქსიმუმ 96 საათში დაცემაში. „გამარჯვებულის“ განსჯა კი იგივეა, რომ ქარის საწინააღმდეგოდ იცურო. სწორედ ასე აზროვნებენ პოლიტიკოსები.

აი, ჭეშმარიტი მოძღვრები კი სრულიად სხვაგვარად იქცევიან. შევადაროთ ვატიკანის განცხადება იმას, რაც განაცხადა იმავე დღეს, 2022 წლის 24 თებერვალს, უნეტარესმა მიტროპოლიტმა ონუფრიმ:

„მოგიწოდებთ, პირველ რიგში, უკრაინისთვის გაძლიერებული მონანიებითი ლოცვისკენ, ჩვენი ჯარებისა და ჩვენი ხალხისთვის, გთხოვთ დავივიწყოთ ორმხრივი შუღლი და გაურკვევლობები და გავერთიანდეთ უფლისა და ჩვენი სამშობლოსადმი სიყვარულით. ამ ტრაგიკულ დროს განსაკუთრებულ სიყვარულს და მხარდაჭერას გამოვხატავთ ჩვენი მეომრების მიმართ, რომლებიც დგანან სადარაჯოზე და იცავენ და უფრთხილდებიან ჩვენს მიწას და ხალხს. დაე, უფალმა დალოცოს და დაიცვას ისინი! ვიცავთ რა უკრაინის სუვერენიტეტსა და მთლიანობას, ჩვენ მივმართავთ რუსეთის პრეზიდენტს და ვთხოვთ დაუყოვნებლივ შეწყვიტოს ძმათამკვლელი ომი. უკრაინელი და რუსი ხალხები დნეპრის ნათლობის ემბაზიდან მოდიან და ომი ამ ხალხებს შორის  არის კეანის ცოდვის განმეორება, რომელმაც შურის გამო მოკლა მისი ღვიძლი ძმა. ასეთ ომს არ გააჩნია გამართლება არც ღმერთთან, არც ადამიანებში“.

ვიმეორებთ, ეს ითქვა ომის პირველივე დღეს, „96 საათის“ შესახებ იმავე ვარაუდების ფონზე. ორი კვირის შემდეგ, როცა გასაგები გახდა, რომ რფ-ს გამარჯვება, რბილად რომ ვთქვათ, არ იყო ნათელი, პაპი ფრანცისკეს რიტორიკა მკვეთრად შეიცვალა. მან მოუწოდა „შეეწყვიტათ მიუღებელი შეიარაღებული აგრესია“, „შეეწყვიტათ დაბომბვა და იერიში“, „შეეწყვიტათ ეს ხოცვა-ჟლეტა“ და ა.შ.

თუმცა, ამ რიტორიკის ფონზეც კი ვატიკანის სახელმწიფო მდივანი პიეტრო პაროლინი უკრაინას მიანიშნებდა წინააღმდეგობის შეწყვეტაზე: „მიმდინარე მოვლენების წინაშე აუცილებელია დავსვათ კითხვა: ვაკეთებთ კი ყველაფერს, რათა მივაღწიოთ მშვიდობას? წარმოადგენს თუ არა შეიარაღებული წინააღმდეგობა ერთადერთ გზას წინსვლისთვის“ (სააგენტო Vatican News-თვის მიცემული ინტერვიუდან).

პაპის სურვილი ჩავიდეს მოსკოვში და არ ჩავიდეს კიევში

პაპი ფრანცისკე: „მერე ვთხოვე კარდინალ პაროლინს, ომის ოცი დღის გასვლის შემდეგ, გადაეცათ პუტინისთვის შეტყობინება, რომ მზად ვარ ჩავიდე მოსკოვში“.

„ვთხოვე გადაეცათ პუტინისთვის, რომ მზად ვარ ჩავიდე მოსკოვში“.

                                                                     რომის პაპი ფრანცისკე

რისთვის უნდა ჩავიდეს რომის პაპი ფრანცისკე მოსკოვში? მას შეუძლია დაარწმუნოს ვ. პუტინი შეწყვიტოს ომი? თუ რაიმეთი დაემუქრება? იქნებ, პაპი ასეთ მოლაპარაკებებზე სხვა სამშვიდობო პოლიტიკურ ძალებს წარმოადგენს? სულაც არა. საქმე უფრო სხვა რამეშია: ისტორიაში არც ერთი რომის პაპის არ ყოფილა ვიზიტით რუსეთში. სხვადასხვა პონტიფიკეს სწრაფვა განეხორციელებინა ასეთი ისტორიული ვიზიტი ყოველ ჯერზე ხვდებოდა რმე-ს ნეგატიურ რეაქციას. და აი, ახლა პაპი ცდილობს ისარგებლოს მომენტით.

აი, კიევში პონტიფიკე არ გეგმავს ჩასვლას, თუმცა მას იქ დიდი ხანია  დაჟინებით იწვევენ.

პაპი ფრანცისკე: „კიევში ჯერჯერობით არ ვაპირებ ჩასვლას. მე იქ გავგზავნე კარდინალი მაიკლ ჩერნი და კარდინალი კონრად კრაევსკი მეოთხეჯერ. თუმცა, ვგრძნობ, რომ ჩემი იქ ჩასვლის საჭიროება არაა. თავიდან უნდა წავიდე მოსკოვში, ჯერ უნდა შევხვდე პუტინს. თუმცა, მე ასევე ვარ მღვდელი, რისი გაკეთება შემიძლია? ყველაფერს ვაკეთებ, რაც შემიძლია“.

ანუ პაპს სურს გაიმეოროს გაერო-ს გენერალური მდივნის ანტონიო გუტერეშის გამოცდილება, რომელიც თავიდან ჯერ მოსკოვში ჩავიდა, ხოლო შემდეგ - კიევში. ნებისმიერი დიპლომატი იტყვის, რას ნიშნავს მსგავსი თანამიმდევრობა, რომ მომლაპარაკებელი თავიდან არკვევს ერთი მხარის პოზიციას, ხოლო შემდეგ ცდილობს დაარწმუნოს მეორე მხარე დაეთანხმოს მას. და პირიქით. გუტერეშის თაობაზე ვ. ზელენსკიმ ერთმნიშვნელოვნად განაცხადა: „შეცდომად მიმაჩნია თავიდან რუსეთში, შემდეგ კი უკრაინაში ჩასვლა. ეს უბრალოდ არასწორია. და რითი დაბრუნდება ის: გადმოგვცემს სიგნალებს რფცუსეთისგან?“

სხვათაშორის, რფ-ს პასუხი პონტიფიკეს ვიზიტის შესახებ წინადადებაზე ჯერჯერობით არ ყოფილა. თუმცა, პაპმა თქვა, რომ ის მაინც ელოდება პასუხს პუტინისგან და შიშობს, რომ „მას არ სურს შეხვედრა ამჯერად“.

„ნატო-ს ყეფა რუსეთის კარებთან“

პაპმა Corrier3e della Sera-ს კორესპონდენტს განუცხადა, რომ ის ცდილობს გაიგოს პუტინის ქცევის წყაროები და მოტივები, რომლებიც ამოძრავებენ მას. პონტიფიკოსის აზრით, ომის პროვოცირება „შესაძლოა გამოწვეული ყოფილიყო ნატოს ყეფით რუსეთის კარებთან“. ანუ პაპი ფრანცისკე განუმარტავს „ქალაქსა და სამყაროს“, თუ რატომ   დაიწყო პუტინმა სასტიკი ომი და როგორც მინიმუმ, ნაწილობრივ პასუხისმგებლობას ომის გაჩაღებაზე ნატო-ს ქვეყნებს აკისრებს. ამდენად, რფ უკვე ნაკლებად დამნაშავედ გამოიყურება ან სულაც მართებულად მსგავს სიტუაციაში. პაპი ფრანცისკეს  სიტყვები ჟღერს, როგორც რუსეთის გამართლება.

პონტიფიკეს აზრით, ომის პროვოცირება მოახდინა „ნატოს ყეფამ რუსეთის კართან“.

პაპი უკვე გააკრიტიკეს ფაქიზად უკრაინის სსს-ში. მისმა სპიკერმა ოლეგ ნიკოლაენკომ განაცხადა, რომ უკრაინაში „მადლობელნი არიან რომის პაპის ძალისხმევის მშვიდობის დამყარებისა და ომის შეწყვეტის თაობაზე, რომელიც არანაირად არ იყო პროვოცირებული უკრაინის, ნატო-ს ან ნებისმიერი სხვა, მესამე მხარის მიერ. სხვა ქვეყნებში კი უფრო ხისტად მოახდინეს რეაგირება.

მაგალითად, “RMF24”-ის ცნობით, პოლონეთის სსს-ში პაპის სიტყვები აღიქვეს  „გაკვირვებითა და ზიზღით“. როგორც რესურსი იუწყება, „პოლონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო არაოფიციალურად აღიარებს, რომ წმინდა ტახტის პოზიცია ეწინააღმდეგება პოლონეთის სახელმწიფოს. დიპლომატები ცდილობენ არ მიაქციონ განსაკუთრებული ყურადღება პაპის განცხადებებს. ისინი ამტკიცებენ, რომ პაპის შეუმცდარობის დოგმატი ეხება მხოლოდ რწმენის საკითხებს და არა საგარეო პოლიტიკას. თუმცა, ვატიკანში პოლონეთის მისიამ კიდევ უფრო მუყაითად უნდა იმუშაოს, რათა წარმოადგინოს უტყუარი ინფორმაცია უკრაინაში ომზე“.

საკმაოდ ხისტია განცხადებები. განსაკუთრებით თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ პოლონეთი ამჟამად თითქმის ყველაზე „კათოლიკური“ ქვეყანაა ეკ-სა და ნატოში. არა გვგონია, პაპს არ სცოდნოდა, რომ მის სიტყვებს ევროპაში ასეთი რეაქცია მოჰყვებოდა. თუმცა, ამის მიუხედავად, მან ის წარმოთქვა. რა არის ეს, თუ არა ნაბიჯი რუსეთის მხარეს?

პატრიარქ კირილთან საუბრის 40 წუთი

სიტყვებმა პატრიარქ კირილთან საუბრის შესახებ კიდევ ერთი სკანდალი გამოიწვია. ამჯერად უკმაყოფილო მხარე აღმოჩნდა რმე. პაპმა გვამცნო, რომ ის 40 წუთის განმავლობაში ესაუბრებოდა რუსეთის ეკლესიის წინამძღოლს და პონტიფიკეს ინტერპრეტაციით, საუბარი დაყვანილი იყო შემდეგამდე: „პირველი ოცი წუთი ის მიკითხავდა ომის ყველა გამართლებას. მე ვუსმენდი და ვთქვი: „მე ვერაფერს ვხვდები. ძმაო, ჩვენ უნდა ვისაუბროთ არა პოლიტიკის, არამედ იესოს ენით“.

ყველაფერთან ერთად, პონტიფიკემ “Corriere Della Sera”-ს ჟურნალისტს განუცხადა, რომ პატრიარქი არ უნდა დაეშვეს პუტინის „საკურთხევლის ბიჭის“ როლამდე.

ამ სიტყვებმა გამოიწვია დიდი ვნებათაღელვა რმე-ში. სტავროპოლის კლირიკოსმა და ცნობილმა საეკლესიო ბლოგერმა მამა ალვიან თხელიძემ პაპს უწოდა „მეძავი, რომელიც უბიწო გოგოს თამაშობს“, ხოლო მის სიტყვებს პატრიარქის შესახებ - „უხამსობა“. ცნობილმა მღვდელმა პავლე ოსტროვსკიმ (560 000 გამომწერი ინსტაგრამზე და 170 000 ტელეგრამზე) პაპის სიტყვები დაახასიათა, როგორც  „სამარცხვინო“, რამდენადაც მისი აზრით, ეს იყო „კერძო საუბარი“ და ვატიკანის მეთაურს არ ჰქონდა უფლება გაესაჯარაოებინა მისი დეტალები. მამა პავლემ პონტიფიკეს ინტერვიუ შეადარა აღსარების საიდუმლოს გასაჯაროებას.

ამის მიუხედავად, მს სსუგ-მ გაასაჯაროვა ეს „საიდუმლო“, გამოაქვეყნა „განმარტება“ რმე-ს წინამძღვრისა და პონტიფიკეს საუბრის შინაარსი, სადაც პატრიარქმა „გამოხატა ამჟამინდელი არცთუ მარტივი სიტუაციის მისეული ხედვა“ უკრაინში ომთან დაკავშირებით. გაირკვა, რომ ის პაპს ესაუბრა ევრომაიდანზე, ტრაგედიაზე ოდესის პროფკავშირების სახლში, ნატო-ს მიერ ბაზების განთავსებაზე რფ-ს საზღვრების სიახლოვეს და იქედან მოსკოვამდე რაკეტების ფრენის დრო წუთებს შეადგენს.

ერთი სიტყვით, პაპმა არაფერი დაამახინჯა თავის სიტყვაში პატრიარქთან საუბარზე და არაფერში დაუდანაშაულებია ის, გარდა უსიამოვნო გამოხტომისა „საკურთხევლის ბიჭზე“. ამის მიუხედავად, პაპით უკმაყოფილო დარჩა პრაქტიკულად ყველა - ევროპელებიც, უკრაინელებიც და რუსებიც.

დასკვნები

რმე-ს პატრიარქის გარკვეული კრიტიკის მიუხედავად, პაპის ინტერვიუს შეიძლება ვუწოდოთ პრორუსული, განსაკუთრებით პრაქტიკულად მთელი ევროპის ერთსულოვანი ანტირუსული რიტორიკის ფონზე. რაზე მეტყველებს ეს? პაპმა მშვენივრად იცის, რომ რფ-ს ხელმძღვანელობამაც და პატრიარქმა კირილმაც სერიოზულად მოახდინეს საკუთარი თავის კომპრომეტირება დასავლური საზოგადოების თვალში. ისინი აღმოჩნდნენ საერთაშორისო იზოლაციის მდგომარეობაში და მათ მნიშვნელოვანწილად დაკარგეს მორალური ავტორიტეტი.

2022 წლის 4 მაისს, სააგენტო AFP-მ გვაცნობა, რომ რფ-ს წინააღმდეგ სანქციების მეექვსე პაკეტში, რომელსაც ამჟამად განიხილავენ ევროკავშირის ქვეყნები, ფიგურირებს პერსონლურად პატრიარქი კირილი. უცნობია, როგორ აისახება ეს მის მატერიალურ მდგომარეობაზე, მაგრამ ის, რომ მას არ შეესვლება ევროპის ქვეყნებში, ეს ძლიერ ურტყამს მის რეპუტაციას.

და აი, აქ  პაპი ხელს უწვდის პატრიარქ კირილს და სთავაზობს მას ამ იზოლაციის გაწყვეტას. ეს ნაკლებად არის ნაკარნახევი უშუალოდ რუსეთის პატრიარქისადმი პონტიფიკეს სიმპათიით, აქ საქმე სხვა რამეშია.

როგორც ჩანს, ამჟამად პონტიფიკე ცდილობს გამოჩნდეს ნამდვილ ქრისტიანულ ლიდერად, რომელიც არ ემხრობა არც ერთ მეომარ მხარეს (არადა დასავლეთი იარაღის მიწოდებით ასევე ჩართულია ომში) და საუბრობს „იესოს და არა პოლიტიკის ენაზე“. სხვა ქრისტიანი ლიდერების ჩართულობა სამხედრო-პოლიტიკურ საკითხებში ძალიან ეხმარება პაპს ამაში. და კრიზისის ფონზე, რომელშიც სულ უფრო მეტად ეფლობა კათოლიკური ეკლესია, ვატიკანის მეთაურის მსგავსი სტრატეგია ძალიან გამართლებულად და ხელსაყრელად გამოიყურება.

რაც შეეხება უკრაინაში პაპის ვიზიტს, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ის შედგება, როგორც კი ჰორიზონტზე შეინიშნება ომის დასრულება და შესაძლებელი იქნება საუბარი „ვატიკანის მნიშვნელოვან როლზე მშვიდობის დამყარების საქმეში“.