ჩერკასის საკათედრო ტაძარი მიიტაცეს, რა მოხდება შემდეგ?
2024 წლის 17 ოქტომბერს, მეუ-ს მხარდამჭერებმა აიღეს ტაძარი ჩერკასში. როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები შემდგომში და რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს ეკლესიისთვის?
მთავარანგელოზი მიქაელის სახელობის ტაძრის აღების მოვლენების სრული ქრონოლოგია წარმოდგენილია აქ: ”რწმენა ძალადობის წინააღმდეგ: ჩერკასში უმე-ის საკათედრო ტაძრის აღების ქრონიკა”. მნიშვნელოვანია ყურადღება მივაქციოთ რამდენიმე საკვანძო პუნქტს, რომელიც განსაზღვრავს მოვლენების მომავალ განვითარებას როგორც ჩერკასში, ისე მთლიანად უკრაინაში.
ხელისუფლების კეთილგანწყობა
დაყადაღება მოხდა ხელისუფლების სრული თანხმობით და, სავარაუდოდ, მათი უშუალო ბრძანებით. ტელეგრამის არხი «Резидент» პრეზიდენტის ოფისის ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით, იტყობინება, რომ ზემოდან მოვიდა ბრძანება უმე-ის ეპარქიებში ტაძრების დაკავების შესახებ. ადგილობრივი ხელისუფლება დიდი ხანია გამოხატავს ანტიეკლესიურ რიტორიკას. ბევრმა რეგიონულმა და საქალაქო საბჭომ თავის სესიებზე მიიღო გადაწყვეტილება, აეკრძალა უმე-ის საქმიანობა მათ ტერიტორიაზე ან მიმართა უმაღლეს რადას ამ მოთხოვნით მთელ უკრაინაში.
ჩერკასის მერმა, ანატოლი ბონდარენკომ, ღიად ისაუბრა მთავარანგელოზი მიქაელის ტაძრის მეუ-ს ხელში გადაცემის განზრახვაზე, რამდენიმე დღის შემდეგ კი მან გამოაქვეყნა ინსტაგრამზე ჩამორთმევის ფაქტი. უფრო მეტიც, საკათედრო ტაძრის აღების პირველი (წარუმატებელი) და მეორე (წარმატებული) მცდელობების შესახებ მოხსენებებს შორის, გამოჩნდა მერის მიმართვა ფაქტობრივი მოწოდებით მეუ-ს მხარდამჭერებისთვის, მისულიყვნენ და მხარი დაეჭირათ აქტივისტებისთვის ტაძრის ხელში ჩასაგდებად.
რამდენიმე თვის წინ მჟკ-მ უკვე გამოთქვა მოსაზრება, რომ ფრონტზე წარუმატებლობა ხელისუფლებას უბიძგებს გააძლიეროს უმე-ის დევნა, რათა საზოგადოების ყურადღება გადაიტანოს საკუთარი მცდარი გადაწყვეტილებებიდან სხვა საკითხზე. ასეთი მანიპულაციებისთვის ეკლესია იდეალური ობიექტია. მშვიდობისმოყვარე, დაუცველი, ყველაფრის გაძლების და ყველაფრის პატიებისთვის მზად. ასე შექმნა იგი ქრისტემ და ასე უნდა დარჩეს რაც არ უნდა მოხდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის უბრალოდ შეწყვეტს არსებობას.
რომის იმპერატორმა ნერონმაც კი 64 წელს, როცა მას რომში ცეცხლის წაკიდების ბრალდებების უარყოფა მოუწია, მიუთითა ქრისტიანებზე, როგორც ცეცხლის წამკიდებლებზე და მოახდინა მათი დემონსტრაციული სისხლიანი ხოცვა, რათა დაეკმაყოფილებინა ბრბოს რისხვა. იგივე ხდება ახლაც. სულ ბოლო დღეებში ფრონტზე არსებულ რთულ ვითარებას დაემატა ეგრეთ წოდებული „ზელენსკის გამარჯვების გეგმის“ დიპლომატიური მარცხი. დასავლეთის წამყვანმა ქვეყნებმა ფაქტობრივად უარი თქვეს უკრაინის პრეზიდენტის გეგმის ძირითადი პირობების შესრულებაზე: უკრაინის ნატოში მოწვევა და რუსეთის სიღრმეში დარტყმის ნებართვა. ყველა ეს სიახლე, რომელიც ხელისუფლებისთვის ნეგატიურია, როგორმე და ძალიან ხმამაღლა უნდა გადაიფაროს. აქედან გამომდინარე, არჩეული იყო არა მარტივი სამრევლო ეკლესიები, არამედ საკათედრო ტაძრები. ჩერკასის წმინდა მიქაელის ტაძრის აღების შემდეგ მალევე განხორციელდა კრემენჩუგის ტაძრის აღების მცდელობა.
უნდა ვაღიაროთ, რომ ხელისუფლებამ, მათ მიერ კონტროლირებადი მედიით და სოციალური ქსელებით, ზოგადად ახერხებდა საზოგადოებაში უმე-ის უარყოფითი იმიჯის შექმნას. ამიტომ ეკლესიაზე ზეწოლა გაგრძელდება და გაძლიერდება მანამ, სანამ არ მოხდება ცვლილებები თავად ხელისუფლებაში. ხელისუფლების ქმედებები უმე-ის მიმართ აშკარად არაკონსტიტუციური და უკანონოა, ისინი ყოფენ საზოგადოებას და საბოლოოდ მუშაობენ უკრაინის დასამარცხებლად.
სამართალდამცავების უმოქმედობა
კანონის უზენაესობის სახელმწიფოში, რომელიც უკრაინას კონსტიტუციის მიხედვით აქვს, სამართალდამცავმა სისტემამ არ უნდა იხელმძღვანელოს პოლიტიკური მოტივებით, მან უნდა უზრუნველყოს კანონის მკაცრი დაცვა და დამნაშავეები პასუხისგებაში მისცეს. ამ შემთხვევაში ადგილი ჰქონდა კანონის ფართომასშტაბიან, აშკარა, დაუფარავ დარღვევას. ეს მოიცავს ფიზიკურ ძალადობას, ცეცხლსასროლი იარაღის (ან მსგავსი იარაღის) გამოყენებას, შენობაში უკანონო შესვლას, ძარცვას, მუქარას, რელიგიური სიძულვილის გაღვივებას და სხვა მრავალი. მაგრამ სამართალდამცავები მშვიდად ადევნებდნენ თვალს ამ დანაშაულების ჩადენას და არა მხოლოდ არაფერი გააკეთეს, არამედ, თვითმხილველების თქმით, გარკვეული ფორმით წვლილი შეიტანეს ამ ქმედებებში. წმინდა მიქაელის ტაძრის მიტაცება უკრაინის მრავალი კანონის დარღვევაა, ფუნდამენტური უფლებებისა და თავისუფლებების დარღვევა. მაგრამ სამართალდამცავების მხრიდან ამაზე თითქმის არანაირი რეაქცია არ ყოფილა.
ჩერკასის მიტროპოლიტმა თეოდოსიმ განაცხადა, რომ წმინდა მიქაელის საკათედრო ტაძრის საზოგადოება თავის უფლებებს სასამართლოში დაიცავს. ეს სწორია, მაგრამ სასამართლო პროცესების გამოცდილებიდან გამომდინარე, უმე-თან დაკავშირებულ საქმეებში, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სამართლიანი სასამართლო განაჩენის გამოტანის იმედი არ უნდა გქონდეთ. უბრალოდ შეხედეთ მჟკ-ს ჟურნალისტების დევნას, რომლებიც ექვს თვეზე მეტია ციხეში იმყოფებოდნენ ახალი ამბების გამოქვეყნების გამო. სასამართლოები კი დროდადრო აკმაყოფილებენ პროკურორებისა და გამომძიებლების აბსურდულ და ამორალურ მოთხოვნებს. ეს მოწმობს, რომ უკრაინაში არ არსებობს დამოუკიდებელი სასამართლო სისტემა, როგორც ეს ისევ კონსტიტუციაში წერია, უკრაინის მოქალაქეებს არ აქვთ შესაძლებლობა გამოიყენონ დამოუკიდებელი, საჯარო და სამართლიანი სასამართლოს უფლება.
ეს ნიშნავს, რომ ხელისუფლება სიტყვიერად აცხადებს ევროინტეგრაციის გზაზე ერთგულებას, ფაქტობრივად ყველაფერს აკეთებს იმისათვის, რომ ეს ინტეგრაცია არ მოხდეს, რაც უკრაინას უფრო და უფრო აშორებს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სტანდარტებს და სახელმწიფოსა და საზოგადოების სტრუქტურის დემოკრატიულ პრინციპებს. ხელისუფლებაში მყოფთა ბაგეებიდან ბევრი განცხადებაა, რომ უკრაინა არ არის რუსეთი, რომ ჩვენ გვაქვს დემოკრატია და მათ აქვთ ავტორიტარიზმი, რომ ჩვენ ვიცავთ ადამიანის უფლებებს და მათ აქვთ უშიშროების ძალების ყოვლისშემძლეობა. მაგრამ რეალურად უკრაინის ხელისუფლების პოლიტიკა სულ უფრო და უფრო ემსგავსება ჩვენი მტრის ხელისუფლების პოლიტიკას. ჩვენ მათგან ვიღებთ ავტორიტარულ მართვის მეთოდებს, წინა პლანზე ვაყენებთ პოლიტიკურ მიზანშეწონილობას და არა კანონს და ადამიანის უფლებებს, ვაყალიბებთ სახელმწიფოს და საზოგადოებას იმავე ნიმუშებით, როგორც რუსეთის ფედერაცია. საბოლოო ჯამში, ამან შეიძლება გამოიწვიოს უკრაინის დამარცხება, რადგან კანონის უზენაესობის დემოკრატიულ ძალას შეუძლია დაამარცხოს დიდი ავტორიტარული ქვეყანა, მაგრამ პატარა ავტორიტარული სახელმწიფო ვერასოდეს დაამარცხებს დიდ ავტორიტარულ სახელმწიფოს.
თავდამსხმელთა სისასტიკე
თავდასხმის თვითმხილველების მიერ გადაღებული კადრების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, თავდამსხმელებს მიეცათ სრული კარტ ბლანში ნებისმიერი ძალადობისთვის. მათ ესროლეს, მოწამლეს მორწმუნეები ცრემლსადენი გაზით და სასტიკად სცემეს, ყველა განურჩევლად. სხვათა შორის, ღირს ამაზე განსაკუთრებული ყურადღების მიქცევა, ისინი ძალიან ძლიერად და გამეტებით ურტყამდნენ, ანუ ესენი არიან ადამიანები, რომლებმაც იციან თავის საქმე და ამას აკეთებენ ხშირად. დასკვნა თავისთავად მეტყველებს: ესენი იყვნენ ბოევიკები, სპეციალურად დაკომპლექტებული და ალბათ დაქირავებული ბინძური საქმის გასაკეთებლად.
სტილით, ეს ძალიან მოგვაგონებს იანუკოვიჩის ეპოქის "ტიტუშკებს". თუ ხელისუფლებას კანონის მიღმა რაღაცის გაკეთება სურდა, მიმართავდა ასეთ პირებს. მაგრამ ამით ისინი ძირს უთხრიან სახელმწიფოს საფუძვლებს, რომელთაგან ერთ-ერთია ლეგიტიმური ხელისუფლების მონოპოლია ლეგიტიმურ ძალადობაზე. თუ ხელისუფლება დაუშვებს მსგავსი ძალადობის განხორციელებას კანონის ფარგლებში მოქმედი ნებისმიერი არასახელმწიფო აქტორის მიერ, ისინი ანადგურებენ სახელმწიფოს. თუ ეს არ შეჩერდება, მაშინ უკრაინა შეიძლება გადაიჩეხოს ბანალურ მახნოვშჩინაში, როდესაც ხელისუფლება უფრო მეტ „ტიტუშკებს“ მოზიდავს თავის მხარეს, ვიდრე მისი ოპონენტი.
ასეთ მეთოდებს მხოლოდ ლოცვითა და თავგანწირვისთვის შეძლებ წინააღმდეგობა გაუწიო. მორწმუნეთა შორის თანაბრად ძლიერი ბიჭების ბოევიკებთან დაპირისპირების ვარიანტი შეიცავს რისკს, რომ იქცეს ვითარება, როდესაც ეკლესია იცავს თავის უფლებებს კანონიერი მეთოდებით დაპირისპირებაში ორ ჯგუფს შორის, რომლებიც თანაბრად არღვევენ კანონს. ალბათ, სწორედ ეს უნდათ ტაძრის მიტაცების იდეოლოგებს. იურიდიული დაცვის კომპანიების ჩართვა უმე-ის ეკლესიების დაცვაში, რა თქმა უნდა, შეიძლება იყოს გამოყენებული, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ, რომ ეს არ დაეხმარება ისეთი მასშტაბური და კარგად ორგანიზებული ოპერაციების წინააღმდეგ, როგორიცაა ჩერკასის საკათედრო ტაძრის დაკავება.
მორწმუნეთა გამძლეობა
მომხდარში კიდევ ერთი და ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ წმინდა მიქაელის ეკლესიის საზოგადოება არ იყო დაყოფილი მეუ-ში გადასვლის მომხრეებად და მოწინააღმდეგეებად, მაგრამ თითქმის მთლიანად დარჩა წმინდა ეკლესიის ერთგული. მერის ა.ბონდარენკოს და სხვა ადამიანების სიტყვები, რომ საზოგადოებამ ხმა მისცა მეუ-ში გადასვლას, სიცრუეა, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო რეალობასთან. ყველამ დაინახა, რომ საკათედრო ტაძარი არ დაიპყრო მორწმუნეებმა ან საზოგადოების წევრებმა, ეს გააკეთეს კუნთმაგარმა ბიჭებმა ბალკლავებში, მეუ-ს „მღვდლის“ ნაზარი ზასანსკის ხელმძღვანელობით. ილოცებენ ამ ტაძარში აღების შემდეგ? შეინარჩუნებენ და შეაკეთებენ მას საკუთარი ხარჯებით? სასაცილოა, არა? აღარაფერს ვამბობ, რას მოხმარდება ის 60 ათასი დოლარი და 80 ათასი გრივნა, რომელიც მრევლმა შეაგროვა რესტავრაციისა და ზარების შესააძენად და რომელიც ჩამორთმევის დროს მოიპარეს. ცხადია, არა იმისთვის, რისთვისაც შეაგროვეს.
თუ წმინდა მიქაელის ტაძრის საზოგადოება ან მისი ნაწილი მაინც დათანხმდებოდა მეუ-ში გადასვლას, მაშინ ისინი მშვიდად განაგრძობდნენ ლოცვას საკათედრო ტაძარში და არავინ გააგდებდა მათ იქიდან, არავინ დაემუქრებოდა. მათ არავინ სცემდა. მიტროპოლიტი თეოდოსისთვის, მეუ-ში გადასვლა ნიშნავს ყველა სისხლის სამართლის საქმის დახურვას და მშვიდ ცხოვრებას. მღვდლებისთვის - სამსახურის ადგილების და შესაბამისი შემოსავლის შენარჩუნება. მაგრამ მათ მშვიდობასა და კეთილდღეობას ამჯობინეს ტანჯვა და ღვთისადმი ერთგულება. ამის შესახებ პავლე მოციქული წერდა, როცა თქვა, რომ მოსე წინასწარმეტყველი „ურჩევნია იტანჯებოდეს ღვთის ხალხთან, ვიდრე დროებითი ცოდვილი სიამოვნება მიეღო და ქრისტეს შეურაცხყოფა ეგვიპტის საგანძურზე უფრო დიდ სიმდიდრად მიიჩნია; რადგან ჯილდოს ელოდა“ (ებრ. 11:25,26). სწორედ ამ „ჯილდოს მისაღებად“ სჭირდებათ მორწმუნეებს ძალის მოკრეფვა. დღეს ჩვენ გვდევნიან, გვამცირებენ და ცილს გვწამებენ, გვართმევენ ეკლესიებს და ბრალს გვდებენ არაპატრიოტიზმში. განა ეს ყველაფერი მისმა თანამემამულეებმა არ გაუკეთეს ქრისტეს? განა ქრისტეს მოციქულებმა არ გადაიტანეს ეს ყველაფერი? განა ეს არ განიცადეს ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს მოწამეებმა და ყველა ჭეშმარიტმა მიმდევარმა?
“ მაშინ იესომ უთხრა თავის მოწაფეებს: თუ ვინმეს უნდა გამომყვეს, უარყოს საკუთარი თავი, აიღოს თავისი ჯვარი და გამომყვეს, რადგან ვისაც სურს თავისი სიცოცხლის გადარჩენა, დაკარგავს მას, ხოლო ვინც დაკარგავს სიცოცხლეს ჩემი გულისთვის, იპოვის მას; რა სარგებელს მოუტანს ადამიანს, თუ მთელ სამყაროს მოიპოვებს და საკუთარ სულს დაკარგავს? ან რა გამოსასყიდს მიიღებს კაცი თავის სულის სანაცვლოდ? რადგან მოვა ძე კაცისა თავისი მამის დიდებით თავის ანგელოზებთან ერთად და მაშინ დააჯილდოებს ყველას თავისი საქმეებისამებრ“ (მათე 16:24-27).
რა მოხდება შემდეგ?
უმე-ში იყო ძალიან მცირე რაოდენობის სამრევლო, სადაც უმრავლესობამ მხარი დაუჭირა მეუ-ში გადასვლას, ჩუმად და მშვიდად გადავიდნენ. ძირითადად მმართველის გარეშე, ვინაიდან მღვდლები რწმენისადმი დიდ სიმტკიცეს ავლენდნენ. იყო ოდნავ მეტი თემები, სადაც მოსაზრებები ორად იყოფოდა. ისინი გადავიდნენ მეუ-ში კონფლიქტებისა და დაპირისპირების გარეშე. ხოლო მრევლმა, რომლებიც ეკლესიის ერთგულნი დარჩნენ, შექმნეს საკუთარი საზოგადოება. და კიდევ უფრო მეტი თემი იყო, სადაც ერთი ან ორი „იუდა“ გაერია, რომლებიც წყალს ამღვრევდნენ, აღაშფოთებდნენ მორწმუნე ხალხს, იზიდავდნენ პროპაგანდით გაჭედილ საზოგადოებას და სხვადასხვა აქტივისტებს ტაძრის წასაღებად. ზოგიერთ შემთხვევაში ეს შესაძლებელი იყო. მაგრამ დღეს, დიდი ალბათობით, შეიძლება ითქვას, რომ ყველას, ვისაც სურდა მეუ-ში გადასვლა, ეს უკვე გააკეთა. ეკლესია იწმინდება დევნის პერიოდში. და ეს წმენდა ძირითადად უკვე დასრულებულია. მეუ-ს შექმნამდე დიდი ხნით ადრე არსებობდა ანდაზა, რომ ქრისტიანებს შორის დაახლოებით ყოველი მეთორმეტე არის „იუდა“. უმე-ში დევნის ამჟამინდელ ეტაპზე, "იუდას" პროცენტი გაცილებით მცირე აღმოჩნდა. სისხლის სამართლის საქმეების, მუქარის, პატიმრობის, თავდასხმების და მრავალი სხვა ცუდის მიუხედავად, არც ერთ ეპისკოპოსს (არ ჩავთვლით დრაბინკოს და შოსტატსკის, რომლებმაც თავიდანვე დატოვეს უმე) არ სურდა მონაწილეობა მიეღოთ მეუ-ს პროექტში. არ ხდებოდა თემების მასობრივი გადაყვანა, მით უმეტეს, მღვდლების გადასვლა.
აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ მომავალში, თუ ყველა მიმდინარე ტენდენცია გაგრძელდება, არავინ გადავა მეუ-ში. ეს არ ნიშნავს, რომ ტაძრების ჩამორთმევა არ მოხდება. პირიქით, გაგრძელდება. სავარაუდოდ, უმე-ის დაკარგავს არა ერთ საკათედრო ტაძარს და ეკლესიას, მაგრამ "ღმერთი, რომელმაც შექმნა სამყარო და ყველაფერი მასში, ის, როგორც ცისა და მიწის უფალი, არ ცხოვრობს ხელნაკეთ ტაძრებში" ( საქმეები 17:24).
ღმერთი ცხოვრობს ადამიანის გულებში. მხოლოდ თავად ადამიანს შეუძლია მისი იქიდან განდევნა. თუ ადამიანს გულში ბრაზი, სიძულვილი, წყენა აქვს, ღმერთი იქ არ ცხოვრობს. მოძალადეებსა და ტაძრის დამპყრობლებზე არც კი ვისაუბრებთ, მაგრამ თუ ეკლესიის ერთგული ადამიანები, მათი ტაძრებისა და სალოცავების დამცველები თავიანთ სულში დაუშვებენ ღმერთისთვის არასასიამოვნო გრძნობებს და აზრებს, ისინი ნამდვილად იგემებენ სულიერ დამარცხებას. „...და რაკი ურჯულოება მრავლდება, მრავალთა სიყვარული გაცივდება...“ (მათე 24:12). სწორედ ამის უნდა გეშინოდეს, აი სწორედ ამას უნდა ერიდო. თუ ჩვენ გვაქვს სიყვარული, რაც არ უნდა მოხდეს, ჩვენ ღმერთთან ვართ, ჩვენ ვართ ეკლესიაში და ჯოჯოხეთის კარიბჭე ვერ გაიმარჯვებს ჩვენზე.
მეუფე თეოდოსიმ მოუწოდა საზოგადოებას შეიკრიბონ თავიანთ სახლებში და აღასრულონ ღვთისმსახურება. ღვთის თვალში ეს იქნება იგივე საზოგადოება, იგივე ეკლესია, რომელიც იყო ღვთისმსახურების დროს ტაძარში.
დაე, ყველაფერი გარეგნულად ბევრად უფრო მარტივი და მოკრძალებული იყოს, მაგრამ ლოცვა კიდევ უფრო მხურვალე, ღვთისადმი ძახილი კიდევ უფრო გამჭოლი, რწმენა კიდევ უფრო მტკიცე. დღეს წმინდა მიქაელის საკათედრო ტაძრის თემისთვის არ არის მარტივი, ისევე როგორც ქრისტიანებისთვის, რომლებმაც გუშინ დაკარგეს ეკლესიები, ასევე არ იქნება ადვილი მათთვის, ვინც დაკარგავს მათ ხვალ. მაგრამ თქვენ შეგიძლიათ მათი ნუგეშისცემა შემდეგი სიტყვებით: ”თქვენ წაგართვეს ტაძარი - ააშენეთ ტაძარი თქვენს გულში! განწმინდეთ იგი ცოდვისგან, ამაო ფიქრებისგან, ღვთისთვის არასასურველი გრძნობებისგან! მოუხმეთ იქ ღვთის სულს: „მოდით და დამკვიდრდით ჩვენში...“. და დაინახავთ, რომ რაც მოხდა 17 ოქტომბერს ჩერკასში და ადრე სხვა ეკლესიებში, შესაძლოა, მომავალშიც მოხდეს, ეს ყველაფერი თქვენთვის არ იყო დანაკარგი, არამედ შენაძენი“.
