მირონი ან მეუ: მირონის,როგორც იძულება განხეთქილებაში მყოფების„აღიარებისკენ“

თავის საშობაო ეპისტოლეში კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა ბართლომემ განაცხადა, რომ 2022 წლის აპრილში ფანარიონზე შედგება მირონის ხარშვის წესი - მისი კადენციის დროის განმავლობაში მეოთხედ. ტრადიციისამებრ ამ მღვდელმსახურებაში მონაწილეობას მიიღებენ ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიების უმრავლესობის წარმომადგენლები, განსაკუთრებით ისინი, ვინც მირონს უშუალოდ ფანარიონის მეთაურისგან იღებს.

ამ წელს მირონის ხარშვის წესი განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს, რამდენადაც მასში მონაწილეობის მიღება შეუძლია მეუ-ს წარმომადგენელს. ამასთან დაკავშირებით ჩნდება მთელი რიგი საკითხი, რომელთაგან მთავარია - გახდება თუ არა სერგეი დუმენკოს (ან მისი რომელიმე ხელქვეითის) დასწრება მირონის ხარშვაზე ფაქტიურად მეუ-ს აღიარება ეკლესიების მხრიდან?

რა არის მირონი და რისთვისაა ის საჭირო?

მირონი - კართაგენის საეკლესიო კრების მე-6 წესის თანახმად, „არის მრავალფეროვანი კეთილსურნელოვანი ნივთიერებების ერთგვარი შენარევი“, რომელიც იკურთხება განსაკუთრებული საღვთისმეტყველო წესის დროს. მირონი მზადდება ზეითუნის ზეთის საფუძველზე მასში თეთრი ღვინისა და დაახლოებით 40 სხვადასხვა ნივთიერების (კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში ასეთი ნივთიერება არის 57) დამატებით, რომელთა შორისაა: საკმეველი, ვარდის, იის ფურცლები, სანელებლები და ლაგანის ფესვები, მუსკატის, ვარდის, ლიმონის და მიხაკის ზეთი და ბევრი სხვა რამ.

ძველად მირონს მხოლოდ ეპისკოპოსები ამზადებდნენ, რომლებიც მას მღვდლებს ურიგებდნენ ახალმონათლულთა საცხებად. მოციქულებისა და მათი მოწაფეების დროს წმინდა ნათლობის მიღების მსურველი არც ისე ბევრი იყო. მოციქულები (შემდეგ კი ეპისკოპოსები) ყველა ნეოფიტს  ნათლობის შემდეგ ხელებს ადებდნენ, რათა მათთვის გადაეცათ სულიწმინდა, როგორც მადლი (დეკ. ა. შმემანის თანახმად). თუმცა, ახალმონათლულთა მუდმივად მზარდი რაოდენობის ( და როგორც შედეგი თითოეულ მათგანზე ხელის დადების შეუძლებლობის) გამო ეკლესიის მიერ მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება მომზადებულიყო სპეციალური ზეთი (მირონი), რომლის ცხების შემდეგაც მორწმუნეები იღებდნენ სულიწმინდის მადლს. სხვათაშორის, უკვე მოციქულთა წერილებში, სულიწმინდის მადლი, რომელიც ქრისტიანებს გააჩნიათ, ზოგჯერ იწოდება „ცხებულებად“ (1 იოან.2, 20; 2 კორ.1, 21), ხოლო 343 წელს ლაოდიკის საეკლესიო კრებაზე ჩნდება წესი, რომლის თანახმადაც, „განსანათლი ცხებული უნდა იყოს ზეციური ცხებით და იყოს უფლის საუფლოს თანაზიარი“ (წესი 48).

ამდენად, წმინდა მირონი ეკლესიაში პრაქტიკულად თავიდანვე ახალმონათლული ქრისტიანების მირონცხებისთვის გამოიყენებოდა. გარდა ამისა, საეკლესიო საღვთისმეტყველო პრაქტიკაში მირონი გამოიყენება:

• ადამიანების მირონცხებისთვის, რომლებიც ხდებიან მართლმადიდებელი ქრისტიანები სხვა დენომინაციიდან და რომელთა ნათლობაც ითვლება ნამდვილად;
• წმინდა ტახტისა და კედლების საკურთხებლად ახალ ტაძრებში;
• ხატების საკურთხებლად და წმინდა ნაწილების გადაბრძანებისთვის;
• ადრე - მართლმადიდებელი მეფეებისა და იმპერატორების კურთხევისთვის.

დამოკიდებულება ეკლესიაში წმინდა სამყაროს მიმართ შესაბამისია, როგორც დიდი სიწმინდის მიმართ. მაგალითად, წმინდა კირილე იერუსალიმელი წმინდა მირონს ადარებს ევქარისტიის საიდუმლოს: „დაუკვირდი, ნუ ჩათვლი სხვა სამყაროს მარტივად. რამეთუ, როგორც პური ევქარისტიაში, სულიწმინდის მოწოდებით, უბრალოდ პური კი არაა, არამედ ქრისტეს სხეულია: ასევე ეს წმინდა მირონი არაა უბრალოდ მირონი, ვინმემ რომ თქვას: არამედ ქრისტესა და სულიწმინდას მადლი, მისი ღვთიურობის ძალით ნამდვილი. ამით შენი სხეული და გრძნობის ორგანოები ნიშანდბლივად ხდება ცხებული. და როცა ხილული სახით ხდება მისი ცხება, მაშინ იკურთხება ის წმინდა და მაცოცხლებელი სულით“.

ამიტომაც მირონის ხარშვის წესის ნაკლებად მნიშვნელოვნად მიჩნევა დაუშვებელია. ეს არის უმნიშვნელოვანესი ღვთისმსახურება, რომლის განხორციელებაც ყველა მართლმადიდებელ იერარქს როდი შეუძლია.

ვის აქვს უფლება მოხარშოს მირონი და როგორ შეესაბამება ეს უფლება ეკლესიის ავტოკეფალურ სტატუსს?

როგორც უკვე ზემოთ აღინიშნა, თავიდან წმინდა მირონის ხარშვის უფლება ჰქონდათ ამა თუ იმ ეკლესიის ეპისკოპოსებს. თუმცა, საკმაოდ ადრე ეს უფლება უშუალოდ განიმტკიცეს მართლმადიდებელი ეკლესიის მოწინავე კათედრებმა.

დღეს, არსებული ტრადიციის თანახმად, მირონს დამოუკიდებლად აკურთხებენ კონსტანტინოპოლის, რუსეთის, ბულგარეთის, რუმინეთის, სერბეთის, საქართველოს ეკლესიები.

დღეს, არსებული ტრადიციის თანახმად, მირონს დამოუკიდებლად აკურთხებენ კონსტანტინოპოლის, რუსეთის, ბულგარეთის, რუმინეთის, სერბეთის, საქართველოს ეკლესიები.

რუსეთის ეკლესიის თვალსაზრისით, მირონის ხარშვის ტრადიცია არის ავტოკეფალური ეკლესიის განსაკუთრებული პრეროგატივა. სწორედ ამიტომ, პოლონეთის, ჩეხოსლოვაკიისა და ამერიკის ეკლესიებისთვის დამოუკიდებლობის მინიჭებისას, რმე-მ მათ მიანიჭა დამოუკიდებლად მირონის ხარშვის უფლება.

სრულიად სხვა თვალსაზრისს იზიარებენ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში. იქ თვლიან, რომ მირონის ხარშვის წესის უფლება ეკუთვნის ფანარიონის მეთაურს, რომელსაც შეიძლება (ან უნდა) თანამსახურება გაუწიონ ადგილობრივი ეკლესიების წარმომადგენლებმა. სწორედ ამ მიზეზით საბერძნეთის, ალბანეთის, პოლონეთის ეკლესიების, ჩეხეთის მიწებისა და სლოვაკეთის ეკლესიის ავტოკეფალიის შესახებ და ასევე მეუ-ს ტომოსში, რომელიც ფანარიონის მიერაა გაცემული, მითითებულია მირონის მიღება კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოსგან. გარდა ამისა, ფანარიონისგან მირონს იღებს უძველესი იერუსალიმის საპატრიარქოც.

ყველა მათგანი, ვინც მირონს იღებს კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოსგან, ამას მიიჩნევს არა კანონიკური დამოკიდებულების, არამედ ძმური სიყვარულის გამოხატულებად. აი, ფანარიონზე კი ამ საკითხს სხვაგვარად უყურებენ.

მაგალითად, ტომოსში რუმინეთის ეკლესიის დამოუკიდებლობის შესახებ, რომელიც ფანარიონის მიერ გაიცა მე-19 საუკუნეში, ასევე მითითებული იყო პუნქტი, რომლის თანახმადაც ამ ეკლესიას მირონი უნდა მიეღო კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოსგან. თუმცა, რუმინები არ დაეთანხმნენ ასეთ მდგომარეობას და ტომოსის მიღების შემდეგ, თავად ხარშავდნენ მირონის ბუქარესტის საკათედრო ტაძარში, ამის თაობაზე შეადგინეს რა განსაკუთრებული აქტი, რომელშიც ხაზგასმული იყო, რომ მირონის ხარშვა მოხდა „მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდა კანონებისა და დადგენილებების თანახმად“. რუმინელების მოცემულმა საქციელმა აღაშფოთა ფანარიონი და პატრიარქმა იოაკიმმა ჩათვალა, რომ რუმინეთის საპატრიარქომ გაწყვიტა ერთიანობა კონსტანტინოპოლის ეკლესიასთან. ერთი სიტყვით, ფანარიონი რუმინელებისთვის მირონის შეთავაზებაში ხედავდა, არა „ძმური სიყვარულის“ გამოვლინებას, არამედ კანონიკურ დამოკიდებულებას.

ამით საქმე არ დასრულებულა და რუმინეთის საპატრიარქოს სინოდმა, ბრალი დასდო რა ფანარიონს ეკლესიაში მსოფლიო მეთაურობის სურვილებში, განაცხადა, რომ „საეკლესიო წესები არ ანიჭებს რომელიმე  ერთ პატრიარქს მირონის კურთხევის უფლებას... მირონცხება არის საიდუმლო, ხოლო ეკლესია უნდა ფლობდეს საიდუმლოს შესრულების ყველა საშუალებას ქრისტიანული ცხოვრების ასამაღლებლად. ამ კურთხევის საშუალების ძიება სხვა ეკლესიებში აღნიშნავდა, რომ ამ ეკლესიას არ გააჩნია სრულად კურთხევისა და სულის ცხონების საშუალებები. მირონის კურთხევა ამიტომაც არის ნებისმიერი ავტოკეფალური ეკლესიის განუყოფელი ნაწილი“.

რუმინეთის საპატრიარქოს სინოდმა, ბრალი დასდო რა ფანარიონს ეკლესიაში მსოფლიო მეთაურობის სურვილებში, განაცხადა, რომ „საეკლესიო წესები არ ანიჭებს რომელიმე  ერთ პატრიარქს მირონის კურთხევის უფლებას...

რამოდენიმეწლიანი დაპირისპირების შემდეგ, 1885 წელს კონსტანტინოპოლმა აღიარა რუმინეთის ავტოკეფალია ახალი პირობებით, ხოლო რუმინეთის საპატრიარქო ამ დრომდე დამოუკიდებლად ახორციელებს მირონის ხარშვას.

ამდენად, თუ რუსეთის ეკლესიისთვის მირონის ხარშვა არის ეკლესიის დამოუკიდებლობის ერთ-ერთი ნიშანი, კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოსთვის ეს არის ფანარიონის კიდევ ერთი „პრივილეგია“, რომლის გამოყენებაც შეიძლება გარკვეულ სიტუაციაში. მაგალითად, რათა „დაიმორჩილონ“ საკმაოდ გაბედულები ან „დაარწმუნონ“ ურჩები.

მირონის ხარშვა 2022: მოვლენების შესაძლო განვითარება

დღეს კონსტანტინოპოლის ეკლესიაში (სწორედ ბართლომეს პატრიარქობის განმავლობაში) ჩამოყალიბდა ტრადიცია, რომლის თანხმადაც მირონს 10 წელში ერთხელ ხარშავენ. ამგვარად, ფანარიონის ამჟამინდელმა მეთაურმა, მირონის ხარშვის წესი შეასრულა 1992, 2002 და 2012 წლებში, ხოლო მომდევნო უნდა შეასრულოს მიმდინარე 2022 წელს.

აქ ხაზგასასმელია, რომ წინა სამ ჯერზე კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ღვთისმსახურებას, რომლის დროსაც ხდება მირონის კურთხევა, ესწრებოდნენ ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიების წარმომადგენლები. მაგალითად, 2012 წელს ფანარიონზე იყვნენ ალექსანდრიის, ანტიოქიის, იერუსალიმის, სერბეთის საპატრიარქოების, კვიპროსის, საბერძნეთის, ალბანეთის, პოლონეთისა და ჩეხეთის ეკლესის იერარქები, კრეტას, ფინეთისა და ესტონეთის ეპისკოპოსები. ყველა მათგანი შეიძლება დასწრებოდა ამას 2022 წელსაც, რომ არა ერთი „მაგრამ“ - მირონის ხარშვის წესზე, დიდი ალბათობით, შეიძლება გამოჩნდეს სერგეი დუმენკო. რას ნიშნავს ეს?

იმისათვის, რომ პასუხი გაეცეს ამ კითხვას, უნდა გვახსოვდეს, რომ მირონის ხარშვის წესი უშუალოდ საღვთო ლიტურგიის დროს სრულდება. გამოვტოვოთ ამ წესის სამდღიანი მზადების დეტალები და უმალ გადავიდეთ მთავარზე. დიდ ოთხშაბათს საღვთო ლიტურგიის დროს, ღაღადზე „დაე, შეგვიწყალოს უფალმა ...“ „Вонмем», შეძახილის შემდეგ, ყველა მლოცველი მუხლს იყრის, ხოლო პატრიარქი კითხულობს სპეციალურ  ლოცვებს მირონის კურთხევაზე. საღვთო ლიტურგიის ბოლოს ახალნაკურთხი მირონი გადააქვთ ტაძრიდან საპატრიარქო მირონსაცავში და მხოლოდ ამის შემდეგ ხდება ლიტურგიის დასრულება.

ერთი სიტყვით, ყველა მათგანი, ვინც მონაწილეობს მირონის ხარშვის წესში,  ერთობლივ ლიტურგიას ასრულებს. ეს კი ნიშნავს იმას, რომ თუ 2022 წლის აპრილში ფანარიონზე იქნება დუმენკო, ყველა მათგანი, ვინც მასთან ერთად მასთან თანაზიარი იქნება, „ავტომატურად“ აღიარებს მეუ-ს.  როგორც ჩანს, ამის იმედი აქვს პატრიარქ ბართლომესაც.

საქმე იმაშია, რომ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში ხვდებიან, რომ უკრაინელი განხეთქილებაში მყოფების ლეგალიზაციის საკითხი გადავიდა „გაყინვის“ ფაზაში. ადგილობრივ ეკლესიებს შორის უკვე დამკვიდრდა გარკვეული პოზიციები მეუ-თან მიმართებაში. არიან ისინიც, ვინც ცნო ეს ორგანიზაცია (ელადის, კვიპროსის ეკლესიის ნაწილები და ალექსანდრიის საპატრიარქო), არიან ისეთებიც, ვინც ღიად გამოვინდა წინააღმდეგ (რუსეთის, იერუსალიმის, ალბანეთის, პოლონეთისა და სერბეთის ეკლესიები), არიან ისინიც, ვინც გამოხატავს მხოლოდ მდუმარე დაუთანხმებლობას (რუმინეთის, საქართველოს, ანტიოქიის, ჩეხეთის მიწებისა და სლოვაკეთის ეკლესია). ასეთი სიტუაცია არ აწყობს ფანარიოტებს, რამდენადაც ისინი მკაფიოდ ხედავენ, რომ დრო მათ სასარგებლოდ არ მუშაობს: რაც უფრო დიდხანს გაგრძელდება ეკლესიებს შორის „ცივი ომის“ თანამედროვე მდგომარეობა, მით მეტია შანსი, რომ რუსეთის ეკლესიის გავლენა და ავტორიტეტი გაიზრდება, ხოლო ფანარიონის - შემცირდება.

სწორედ ამიტომ, გამოიყენა რა მისი „მეგობრების“ დახმარება სახელმწიფო დეპარტამენტიდან მეუ-ს აღიარებისთვის და პრაქტიკულად ვერაფერს მიაღწია რა „არაბერძნული ეკლესიების“ (და ყველა ბერძნულმა ეკლესიამაც როდი აღიარა უკრაინელი განხეთქილებაში მყოფები) მხრიდან, პატრიარქმა ბართლომემ გადაწყვიტა გამოეყენებინა უკანასკნელი არგუმენტი - შანტაჟი. თუ უარს იტყვით დუმენკოსთან თანამსახურებაზე მირონის ხარშვის წესის დროს, მირონის გარეშე დარჩებითო, ეს კი ნიშნავს იმას, რომ ვერ მონათლავთ შვილებს და ტაძრების კურთხევას ვერ შეასრულებთ.

პატრიარქმა ბართლომემ გადაწყვიტა გამოეყენებინა უკანასკნელი არგუმენტი - შანტაჟი. თუ უარს იტყვით დუმენკოსთან თანამსახურებაზე მირონის ხარშვის წესის დროს, მირონის გარეშე დარჩებითო, ეს კი ნიშნავს იმას, რომ ვერ მონათლავთ შვილებს და ტაძრების კურთხევას ვერ შეასრულებთ.

მეორეს მხრივ, ყველა წინამძღოლი შესანიშნავად ხვდება, რომ  დუმენკოს ყოფნა ფანარიონზე დიდ ხუთშაბათს დასაშვებზე მეტია. ამიტომაც ის ეკლესიები, რომლებიც იქ თავიანთ წარმომადგენელს მიავლენენ, ფაქტიურად დათანხმდებიან განხეთქილებაში მყოფთან თანამსახურებაზე, ეს კი ნიშნავს იმას, რომ თავად გახდებიან განხეთქილებაში მყოფები. მივიღებთ იმას, რომ 2022 წელს მირონის ხარშვის წესი ყველაფერს თავის ადგილს მიუჩენს.

რასაკვირველია, ახლა რთულია ვივარაუდოთ, თუ მართლმადიდებელი წინამძღოლებიდან რომელიც გადაწყვეტს თავისი წარმომადგენლის გაგზავნას დუმენკოსთან თანამსახურებაზე. შეიძლება მხოლოდ ვიმედოვნოთ, რომ მათ შორის არ იქნებიან სერბეთის, ანტიოქიის, საქართველოს, ბულგარეთის ეკლესიების იერარქები. ასევე ვიმედოვნებთ, რომ პოლონეთისა და რუმინეთის ეკლესიებს ეყოფათ კანონიკური თვითშეგნება გამოვიდნენ უკრაინელ განხეთქილებაში მყოფებთან ერთობლივი თანამსახურების წინააღმდეგ. ვინ დარჩა?

პირველ რიგში, ისინი, ვინც უკვე აღიარა მეუ - ელადის, კვიპროსისა და ალექსანდრიის ეკლესიები. ამ ეკლესიების წარმომადგენლები ( და შესაძლოა, წინამძღოლებიც) ზუსტად იქნებიან ფანარიონზე.

მეორე, რჩებიან ისინი, ვინც არ აღიარა მეუ, მაგრამ რომელთა მონაწილეობა მირონის ხარშვაში კითხვის ნიშნის ქვეშაა. ესაა ალბანეთის ეკლესია და ჩეხეთის მიწებისა და სლოვაკეთის ეკლესია.

 მართალია, ალბანეთის ეკლესია,  გამოდის უკრაინული განხეთქილების ლეგალიზაციის წინააღმდეგ, მაგრამ სულისკვეთებით ის უფრო მეტად ბერძნულია, ვიდრე ალბანური. ეს კი ნიშნავს იმას, რომ მას შეუძლია არა კანონიკური სამართლის, არამედ ეთნოფილეტიზმისა და ელინიზმის მხარეს დგომა.

ჩეხეთის მიწებისა და სლოვაკეთის ეკლესია, თუმცა კი უარყოფითად საუბრობს მეუ-ზე, პირველ რიგში, ყველაზე ახალგაზრდაა ყველა ადგილობრივ ეკლესიას შორის და მეორე, განიცდის ძლიერ ზეწოლას კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს მხრიდან. ამ ზეწოლის ძალით ის შეიძლება მოირყეს (რაც, იმედი ვიქონით, რომ არ მოხდება).

ასევე ჩვენ არ გვიხსენებია იერუსალიმის საპატრიარქო. აქაც საქმე ძალიან რთულადაა. რადგანაც, თუ ფანარიონის პატრიარქის  პოზიცია „უკრაინის საკითხთან“  დაკავშირებით უფრო უარყოფითია, ფანარიონზე იერუსალიმის ეკლესიის მუდმივი წარმომადგენლის პოზიცია - უფრო დადებითია.

ფანარიონის სცენარები

იმისათვის, რომ ადგილობრივი ეკლესიები დიდად „არ შეეწინააღმდეგონ“ მეუ-ს წარმომადგენელთან თანამსახურებას, ფანარიონმა შესაძლოა მირონის ხარშვაზე წარმოადგინოს არა დუმენკო, არამედ ვინმე ნაკლებად ოდიოზური. მაგალითად, მღვდელმთავარი „უზადო კანონიკური რეპუტაციით“ - უმე-ს ყოფილი მიტროპოლიტი ალექსანდრე (დრაბინკო) ან უმე-ს სხვა ექს-მიტროპოლიტი - სიმეონი (შოსტაცკი). ამ უკანასკნელის შერჩევა უფრო საალბათოა - ის არაა შემჩნეული სექს-სკანდალებში, ამასთან, მას წამითაც არ მიუტოვებია ბართლომე მისი უკრაინაში ვიზიტის დროს. თუმცა, შოსტაცკისთან თანამსახურებაც არის განხეთქილებაში წასვლა, მისი კანონიკური ქიროტონიის მიუხედავად.

ნებისმიერ შემთხვევაში, ადგილობრივი ეკლესიებისთვის მოვიდა გააკეთონ არჩევანი  ვისთან არიან - ქრისტესთან თუ ფანარიონთან. გასაგებია, რომ მათ, ვინც არ წავა სტამბულში, თავად უნდა გადაწყვიტონ მირონის მიღების პრობლემა. თუმცა, ამის შიში არ ღირს, რამდენადაც ეკლესიის ისტორიისთვის ცნობილია მსგავსი შემთხვევები.

მაგალითად, როცა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქომ გამოაცხადა განხეთქილებაში მყოფად ბულგარეთის ეკლესია, ბულგარელებმა მირონი 1917 წლის რევოლუციამდე რუსული ეკლესიისგან მიიღეს, ხოლო რევოლუციის შემდეგ - რუმინეთის საპატრიარქოსგან. 1945 წლიდან ბულაგრეთის ეკლესია მირონის ხარშვის წესს თავად აღასრულებს დამოუკიდებლად. ამავე გზით წასვლა შეუძლიათ იმ ეკლესიებსაც, რომლებიც არ დათანხმდებიან ფანარიონზე განხეთქილებაში მყოფთან ერთად თანამსახურებაზე - მიიღონ მირონი ბულგარეთის, რუმინეთის, საქართველოს, სერბეთის, რუსეთის ეკლესიებისგან ან თავად მოხარშონ ის. მითუმეტეს, რომ არანაირი კანონით არაა მითითებული, თუ ვის აქვს ამ წესის შესრულების უფლება. მოცემულ შემთხვევაში რუმინეთის ეკლესიის მაგალითი (იხ. ზემოთ) სამაგალითოზე მეტია.

როგორც არ უნდა იყოს, ვფიქრობთ, რომ 2022 წლის აპრილი გახდება გარდამტეხი მომენტი და ის გვიჩვენებს საქმის რეალურ ვითარებას მართლმადიდებლურ ეკლესიაში. თუ პატრიარქი ბართლომე აღმოჩნდება საბერძნეთიდან, კვიპროსიდან და აფრიკიდან მხოლოდ მისი სატელიტების გარემოცვაში, შესაძლოა, ის მიხვდეს მისი ახირების უშედეგობას უკრაინული განხეთქილების ლეგალიზაციასთან დაკავშირებით.

თუ ეს ასე არ მოხდება, ყველა მართლმადიდებელი ქრისტიანი თვალნათლივ დაინახავს, ვინ დადგა ადგილობრივი ეკლესიიდან მეუ-ს გვერდით.