უნდა დაიცვას თუ არა ქრისტიანმა სალოცავები?
უმე-ის მორწმუნეებს სალოცავებს ართმევენ. ხშირად იყენებს ფიზიკურ ძალას. უნდა დავიცვათ ისინი და თუ კი, მაშინ როგორ?
ძალიან ხშირად მჟკ იუწყება, რომ უკრაინაში სადღაც ეკლესია წაართვეს უმე-ის მორწმუნეებს. ზოგიერთი საზოგადოება იბრძვის მის შესანარჩუნებლად, ზოგი არა. ასევე, თითქმის ყოველდღე ვსაუბრობთ კიევ-პეჩორის ლავრის კედლებთან ლოცვით დგომაზე. ეს მდგომარეობა თითქმის ერთი წელია გრძელდება. 2023 წლის გაზაფხულზე მასში მონაწილეობა მიიღო უმე-ის ასობით მორწმუნემ. დღეს მათი რიცხვი ბევრად ნაკლებია. უფრო და უფრო ხშირად ისმის კითხვები: რატომ არის ეს საერთოდ საჭირო? ჩვენ, მორწმუნეებს, შეგვიძლია რამე შევცვალოთ? არ ჯობია უკან დახევა და სალოცავის დათმობა? ჩვენ დარწმუნებული ვართ, რომ არა, ეს არ არის უკეთესი. უფრო მეტიც, ჩვენ დარწმუნებული ვართ, რომ ქრისტიანებს შეუძლიათ და უნდა აღუდგნენ უკანონობას, რომელიც ხდება ჩვენს ქვეყანაში ეკლესიასთან მიმართებაში. როგორ? პასუხის გასაცემად, ჩვენ ვთავაზობთ რამდენიმე შემთხვევის განხილვას, თუ როგორ იცავდნენ და იცავენ ქრისტიანები (ჩვენი თანამედროვეები) თავიანთ სალოცავებს. დავიწყოთ საბერძნეთიდან.
«საკათედრო ტაძრის შეურაცხყოფა - ყველა მოქალაქის შეურაცხყოფაა“.
2024 წლის 4 თებერვალს უცნობმა ვანდალებმა შეურაცხყვეს ბერძნული მართლმადიდებლური ეკლესიის საკათედრო ტაძარი ქალაქ ლარისაში, მოხატეს მისი კედლები ლგბტ ადამიანების მხარდასაჭერი ლოზუნგებით, ერთსქესიანთა ქორწინებითა და ეკლესიის მიმართ შეურაცხყოფით.
ეს მოხდა ერთი დღით ადრე, სანამ საბერძნეთის ყველა ეკლესია წაიკითხავდა ენციკლიკას გეი ქორწინების ლეგალიზაციის კანონის წინააღმდეგ, რომლის მიღებასაც ამჟამად განიხილავს ქვეყნის მთავრობა.
მაგრამ მოდით სხვა რამეზე გავამახვილოთ ყურადღება, კერძოდ, როგორი რეაქცია ჰქონდათ მორწმუნეებს, საერო საზოგადოებას და ხელისუფლებას მომხდარზე.
მომხდარიდან ფაქტიურად ერთი საათის შემდეგ ტაძართან რამდენიმე ასეული მოქალაქე შეიკრიბა. იმავე დღეს საღამოს მათ ეპარქიის მღვდელმსახურები და ახლომდებარე დასახლებებიდან მორწმუნეები შემოუერთდნენ. საინტერესოა, რომ ეპარქიამ შეკრების სახელწოდებად აირჩია სიტყვები ტრიოდიდან, რომლებიც ასე ჟღერს: „ჩემო ხალხო, რა დაგიშავეთ? და რით დამაჯილდოვეთ მე?” (ციტატა დიდი პარასკევის მე-12 ანტიფონიდან, რომლის თარგმნაც ასე ჟღერს: „ასე ეუბნება უფალი ებრაელებს: „ჩემო ხალხო, რა დაგიშავეთ, ან როგორ გაგაბრაზეთ? იხილეთ სინათლე, განვწმინდე თქვენი კეთროვანი, მკვდარი აღვადგინე, ჩემო ხალხო, რა დაგიშავეთ და როგორ გადამიხადეთ, მანანისთვის - ნაღველით, წყლისთვის - ძმრით, თქვენდამი სიყვარულის სანაცვლოდ ჯვარზე მაცვით.“) იმდენი ხალხი მოვიდა, რომ ლარისას მიტროპოლიტი იერონიმე იძულებული გახდა დაერწმუნებინა ხელისუფლება: „ჩვენ მშვიდობიანი გამოსვლა გვაქვს“.
მაგრამ არც ხელისუფლება დუმდა.
ამის შესახებ პირველმა ქალაქის მერმა, თანასის მამაკისმა ისაუბრა: „მე გამოვხატავ ჩემს აღშფოთებას და ზიზღს წმინდა ეკლესიის მიმართ ჩადენილ ვანდალურ ფაქტზე. სულით ავადმყოფებმა შეურაცხყვეს არა მხოლოდ წმინდა ადგილი, არამედ მთელი ქალაქი და მისი ყველა მცხოვრები! თავისუფალი გამოხატვის არც ერთი უფლება არ შეიძლება გადაიქცეს უხამსობად და ჩვენი რელიგიის, იერარქიისა და წმინდა სიმბოლოების შეურაცხყოფად“.
შემდეგ ისაუბრეს რეგიონული ხელისუფლების წარმომადგენლებმა. თესალიის პრესსამსახურის განცხადებაში ნათქვამია: „საჯარო სივრცის დაცვა ყველა მოქალაქის პასუხისმგებლობაა, რადგან ის საზოგადოების და, საბოლოო ჯამში, თავად დემოკრატიის სასიცოცხლო ელემენტია. საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში ვანდალიზმის შემთხვევები დაუყოვნებლივ უნდა იქნეს დასჯილი“.
ასევე, აღშფოთების სიტყვები გაისმა განათლების სამინისტროს მთავარი მდივნის პირიდან, რომელმაც განაცხადა, რომ „დღეს წმინდა აქილევსის წმინდა ტაძრის ვანდალიზმის სახით გამოვლენილი შეურაცხყოფა ეხება არა მხოლოდ რელიგიურ თავისუფლებას, არამედ თავისუფლებას. სიტყვის“. ”ასეთი აბსოლუტურად გასაკიცხი ქმედებები ძირს უთხრის სოციალურ ერთიანობას”, - თქვა ოფიციალურმა წარმომადგენელმა.
უფრო მეტიც, სხვა რელიგიის წარმომადგენლებიც არ გამდგარან განზე. მაგალითად, ლარისას ებრაულმა საზოგადოებამ გამოთქვა "ღრმა მწუხარება" მომხდარის გამო, რადგან "საჯარო სივრცის, განსაკუთრებით კი წმინდა სალოცავის შეურაცხყოფა სრულიად მიუღებელია".
როგორც ვხედავთ, საბერძნეთში მორწმუნეებსაც, თანამდებობის პირებსაც და ურწმუნოებსაც კი ესმით, რომ სალოცავების შეურაცხყოფა მიუღებელია. არ შეიძლება იყოს დემოკრატია და სიტყვის თავისუფლება ქვეყანაში, სადაც სალოცავები ან რელიგია რაიმე სახის დევნას ექვემდებარება. ზოგიერთმა ბერძნულმა მედიამ მოითხოვა კიდეც, რომ ქვეყანამ მიიღოს კანონი „ქრისტიანოფობიის“ წინააღმდეგ - წმინდა ადგილების შეურაცხყოფისაგან დასაცავად. ამავდროულად, ხელისუფლების წარმომადგენლები თვლიან, რომ ვანდალიზმი სიწმინდეების მიმართ არის სირცხვილი და შეურაცხყოფა როგორც ქალაქის, ისე ქვეყნის ყველა მაცხოვრებლისთვის.
საქართველო
ამასთან დაკავშირებით ისიც უნდა გავიხსენოთ, როგორი რეაქცია ჰქონდათ მორწმუნეებს და საქართველოს ხელისუფლებას ნეტარი მატრონას ხატის შეურაცხყოფას. შეგახსენებთ, რომ 2024 წლის იანვარში თბილისში აქტივისტმა მოსკოვის წმინდა მატრონას ხატს საღებავი შეასხა. მიზეზი მასზე სტალინის გამოსახულებაა.
მეორე დღეს ნატა ფერაძის სახლთან ათობით ადამიანი შეიკრიბა და გააპროტესტა ხატის შეურაცყოფა. აქციის მონაწილეებმა ფერაძე ხატის შეურაცხყოფაში დაადანაშაულეს და განაცხადეს, რომ „ისინი გააკეთებენ იმას, რაც არ გაუკეთებია სახელმწიფოს და კანონს“. შედეგად, ხელისუფლება იძულებული გახდა ჩარეულიყო, სახლი დაცვის ქვეშ აეყვანა და თბილისის საქალაქო სასამართლომ მას ხუთდღიანი პატიმრობა მიუსაჯა. ხატი გაწმინდეს, საკათედრო ტაძარში უფრო თვალსაჩინო ადგილას მოათავსეს, მოგვიანებით კი საპატრიარქომ მისი გადაწერა მოითხოვა. თუმცა ვნებები არ ცხრება. რადგან რამდენიმე დღეში ათასობით ადამიანი გამოვიდა საპროტესტო აქციაზე მატრონას ხატის შეურაცხყოფის გამო. ისინი ქალის მიმართ აღძრული წვრილმანი ხულიგნობის საქმის სისხლის სამართლის დანაშაულად გადაკვალიფიცირებას ითხოვდნენ.
„აქ შევიკრიბეთ კონკრეტული მოთხოვნით, ეს მოთხოვნა არის სამართლიანობა. ვითხოვთ ყველა იმ პირის დასჯას, ვინც ჩვენს დედა ეკლესიას საზღვარს გადაკვეთის სახით ექცევა“, - განაცხადა მოძრაობის ლიდერმა ზურაბ მახარაძემ აქციაზე.
შეგახსენებთ, რომ საქართველოში ანტირუსული განწყობები საკმაოდ მძაფრია. ამიტომ, ბევრი უკრაინელი „პატრიოტის“ ლოგიკით, ხალხის აღშფოთების მიზეზი სრულიად გაუგებარია: ხატზე გამოსახულია „რუსი“ მოსკოველი წმინდა მატრონა და საღებავი შეასხეს, რადგან მასზე გამოსახულია ტირანი იოსებ სტალინი. რატომ არიან ქართველები უკმაყოფილო? ასეთი კითხვები საქართველოშიც ისმოდა. თუმცა, ერთია, არ დაეთანხმო ვინმეს კონკრეტულ საკითხზე და სულ სხვაა მისი შეურაცხყოფა. საქართველოში ასეთი რაღაცეები აშკარად ესმით. სწორედ ამ მიზეზით, ხელისუფლების წარმომადგენლები საუბრობენ რელიგიური შენობებისა და ობიექტების შეურაცხყოფისთვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის სასარგებლოდ, განურჩევლად მათი რელიგიური კუთვნილებისა. მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ აცხადებს, რომ მსგავსი ზომები ევროკავშირის რიგ ქვეყნებშიც არსებობს.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ნებისმიერ საღად მოაზროვნე ადამიანს ესმის, რომ წმინდა ადგილების შეურაცხყოფა - თუნდაც რაღაც არ მოგწონდეს - არის სრულიად ველური ფენომენი, რომელსაც ადგილი არ აქვს ცივილიზებულ საზოგადოებაში.
და რა ხდება უკრაინაში?
მაგრამ რატომ არ ესმით ეს უკრაინაში? რატომ ხდება ჩვენს ქვეყანაში წარმოუდგენელი მკრეხელობა და პირდაპირი შეურაცხყოფა როგორც "არასწორი" ეკლესიის, ასევე "არასწორი" წმინდანებისა და "არასწორი" მორწმუნეების მიმართ? შეგახსენებთ, რომ „95-ე კვარტალის“ ღიად ღვთისმგმობელი გამოსვლის შემდეგ, როდესაც შეურაცხყვეს ღმერთი, ბიბლია და მართლმადიდებლობა, არანაირი რეაქცია არ მოჰყვა. დიახ, მათ შეიტანეს სარჩელი მკრეხელთა წინააღმდეგ. და რა შედეგი მოჰყვა? არაფერი სასიკეთო. მაგრამ არის უარყოფითი. მაგალითად, ვინიცაში მღვდელს სამართებლით მიაყენეს ჭრილობა კისერში. კიდევ ერთ მღვდელს, ჩერკასში, ყბა მოტეხეს.
აქტივისტმა ივანო-ფრანკოვსკის ეპისკოპოსს მუშტი რამდენჯერმე დაარტყა სახეში. რამდენიმე დღის წინ კი მიტროპოლიტი ლონგინი სასტიკად სცემეს. გასაგებია, რომ ჩვენ ქრისტიანები ვართ და თუ ვინმე მარჯვენა ლოყაში გაგაწნავს სილას, მეორე ლოყაც უნდა მიუშვირო. ისიც აშკარაა, რომ ჩვენ არ შეგვიძლია და არ უნდა დავიცვათ ჩვენი სიწმინდეები იარაღით ხელში. მაგრამ როგორ უნდა მოვიქცეთ?
მაგალითად, პავლე მოციქული კეისრისგან გასამართლებას ითხოვდა და რომის მოქალაქის ყველა უფლებით სარგებლობდა. ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ უნდა მივმართოთ ასეთ ზომებს - ჩვენი სიწმინდეების, ჩვენი ტაძრების, ჩვენი რწმენისა და ჩვენი უფლებების სამართლებრივ დაცვას. ჩვენს სახელმწიფოს აქვს კონსტიტუცია, რომლის არსებობა ბევრ ჩინოვნიკს უნდა შევახსენოთ. ჩვენ ქრისტიანებს არ გვაქვს დუმილის უფლება, როცა ჩვენს სალოცავებს შეურაცხყოფენ. უნდა გამოვიყენოთ ყველა კანონიერი საშუალება მათ დასაცავად.
მაგრამ, პირველ რიგში, ჩვენ შეგვიძლია და უნდა ვილოცოთ. ყველამ ერთად. ლავრის კედლებთან ლოცვით დგომა ჩვენგან დამატებით ძალისხმევას არ საჭიროებს - საკმარისია მისვლა და იქ ყოფნა ყოველდღე. დაე ეს იყოს კვირაში ერთხელ, იყოს ორ კვირაში ერთხელ - მაგრამ გააკეთეთ ეს. პირველ რიგში კიეველებმა. რაც შეეხება დანარჩენებს? ახლა არც ისე ადვილია, ომის პირობებში, კიევში ჩამოსვლა.
ყველას შეუძლია ლოცვით მხარი დაუჭიროს ლავრას და ძმებს. ამის მაგალითია მონტენეგრო. იქ ყოველდღე ათიათასობით ადამიანი გამოდიოდა სალოცავად (რელიგიური მსვლელობა). მაშინ, Covid-ის გამო, ყველა მოძრაობა აიკრძალა, მაგრამ ხალხი აგრძელებდა ლოცვას. ისინი ლოცვებს ყოველდღე კითხულობდნენ, გარკვეულ დროს, სანათებს ანთებდნენ ფანჯრებთან ეკლესიის მხარდაჭერის ნიშნად. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მორწმუნეები გამუდმებით ახსენებდნენ ხელისუფლებას, რომ „ჩვენ ვარსებობთ, ბევრნი ვართ და ჩვენ ვართ ერი“. რა გვიშლის ხელს იგივეს გაკეთებაში?
ამ თვალსაზრისით, ტაძარში სიარული უბრალოდ აუცილებელი მოვალეობაა თითოეული ჩვენგანისთვის. ლიტურგიაზე ჩვენი ყოფნა იმის დასტურია, რომ ჩვენ ქრისტესთან ვართ, მტკიცებულება იმისა, რომ ჩვენი ეკლესია ცოცხალია, რომ ჩვენ ვართ ეკლესია. და იქნებ მერე შეიცვალოს რამე - როგორც ჩვენს ცხოვრებაში, ასევე ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში.
