ბერდიანსკის ეპარქიის „გასვლის“ ქრონიკები

2023 წლის 16 მაისს რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წმიდა სინოდმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომ უმე-ის ბერდიანსკის ეპარქია გადავიდეს პატრიარქ კირილის უშუალო კონტროლის ქვეშ. ამ ფაქტმა გამოიწვია რუსული მედია რესურსების და რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წარმომადგენლების სიხარული და უმე-ის წარმომადგენლების, როგორც რიგითი მორწმუნეების, ისე სასულიერო პირების სამართლიანი აღშფოთება. რა ხდება ბერდიანსკის ეპარქიასთან და რა შედეგს შეიძლება ველოდოთ?
უკანონო გადაწყვეტილება

რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის სინოდის გადაწყვეტილებაში ნათქვამია, რომ ბერდიანსკის ეპარქია გადადის "მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქისა და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდა სინოდის პირდაპირ კანონიკურ და ადმინისტრაციულ დაქვემდებარებაში, ამ გადაწყვეტილების შემდგომ ეპისკოპოსთა საბჭო განსახილველად წარდგენით“.

მანამდე მსგავსი გადაწყვეტილებები მიღებულ იქნა ყირიმის ეპარქიებთან, ან დონბასის იმ ეპარქიებთან დაკავშირებით, რომლებიც ანექსირებული იქნა აღმოსავლეთ უკრაინაში საომარი მოქმედებების შედეგად. თუმცა, წმინდა სინოდის დადგენილებებს შორის არის ერთი მნიშვნელოვანი განსხვავება მათ შემთხვევაში და ბერდიანსკის ეპარქიის შემთხვევაში - ეს არის მინიშნება ეპისკოპოსთა საბჭოზე.

რას ნიშნავს ეს? და ის ფაქტი, რომ რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის სინოდის წევრებმა კარგად იციან, რომ არ არსებობს ბერდიანსკის ეპარქიის პატრიარქის დაქვემდებარებაში „გასვლის“ კანონიკური საფუძველი. უფრო მეტიც, ამ ეპარქიის სასულიერო პირების კრება, რომელმაც პატრიარქს წერილი მისწერა მმართველი ეპისკოპოსის ცოდნისა და მონაწილეობის გარეშე, არის როგორც უმე-ის წესდების, ისე ეკლესიის კანონების პირდაპირი დარღვევა. ასეთი კრება უბრალოდ არ არის უფლებამოსილი მიიღოს გადაწყვეტილებები შიდაეპარქიული ცხოვრების შეცვლის შესახებ. ასე რომ, ყველა მისი გადაწყვეტილება უკანონოა.

რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სინოდს ეს ესმის, ამიტომ ეპარქიის „მიღების“ არგუმენტად მათ დაასახელეს:

• ბერდიანსკისა და პრიმორსკის მიტროპოლიტი ეფრემის საყდრის  ფაქტობრივი მიტოვება“;

• „უმე-ის სინოდის მიერ ბერდიანსკის ეპარქიის სიტუაციის შეუფერხებლად დარეგულირების შესაძლებლობის არარსებობა“.

უცნაური არგუმენტებია და აი რატომ.

ჯერ ერთი, რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის სინოდის გადაწყვეტილების გამოქვეყნებიდან ფაქტიურად მეორე დღეს, უმე-ის ოფიციალურ ვებგვერდზე გაჩნდა ინფორმაცია, რომ მიტროპოლიტი ეფრემი სამკურნალოდ გაემგზავრა, რის შესახებაც მან აცნობა უმე-ის წინამძღვარს, მის უნეტარესს მიტროპოლიტ ონუფრის.

მეორეც, ციფრული ტექნოლოგიების თანამედროვე განვითარებით, სულ მცირე უცნაურია იმის თქმა, რომ ეპისკოპოსის ფიზიკური არყოფნა ეპარქიის ადმინისტრაციაში ქმნის „დაბრკოლებებს უმე-ის სინოდის მიერ ბერდიანსკის ეპარქიის სიტუაციის გადასაჭრელად“. განსაკუთრებით კორონავირუსის პანდემიის ფონზე. შეგახსენებთ, რომ თითქმის ორი წლის განმავლობაში რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის იგივე სინოდი სრულყოფილად დისტანციურად ფუნქციონირებდა და პატრიარქი მარტო მსახურობდა, არც ეკლესიებში და არც საზოგადოებაში არ ჩანდა. და ამას ხელი არ შეუშილა მისთვის ლიდერობაში.

მესამე, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სინოდის გადაწყვეტილების მითითებაში ნათქვამია, რომ „მიტროპოლიტმა ეფრემმა სატელეფონო საუბრისას დაადასტურა მოსკოვის საპატრიარქოს საქმეთა ხელმძღვანელთან, მის მადლმოსილ მიტროპოლიტ დიონისე ვოსკრესენსკისთან, რომ ის ტოვებდა ზაპოროჟიის ოლქს, მიემგზავრებოდა საზღვარგარეთ“.

შეიძლება თუ არა ეპისკოპოსის „შორეულ საზღვარგარეთში“ წასვლა ეპარქიის ფაქტობრივი წართმევის საფუძველი გახდეს? გარდა ამისა, მითითების ტექსტი არანაირად არ ეწინააღმდეგება უმე-ს ვებგვერდის ინფორმაციას, რომ მეუფე სამკურნალოდ გაემგზავრა.

სად და ვისგან წავიდა მეუფე ეფრემი?

ბერდიანსკის ეპარქიის ზოგიერთმა მღვდელმა დაიწყო წინააღმდეგობა, ალბათ მათ შორის, ვინც პატრიარქთან გაემგზავრა მისი ომოფორის სათხოვნელად. ეპარქიის ერთ-ერთი დეკანოზის თქმით, „ის სამკურნალოდ არ წასულა, ყველა ჩანთა, ყველა პირადი ნივთი წაიღო ამიერკარპატიაში და არა რუმინეთში. მან გვითხრა, რომ ტოვებდა ეპისკოპოსის ყველა უფლებამოსილებას. დაავადებაზე არაფერი უთქვამს, საგონებელში ვართ - რა სტკივა? არ უთქვამს, რომ ეპარქიას ტელეფონით განაგებდა. მეუფემ თქვა, რომ ეპარქიის მართვა მდივანს ანდო“.

ანუ, ბერდიანსკის ეპარქიის მღვდელმსახურები თვლიან, რომ მიტროპოლიტს შეუძლია უბრალოდ უთხრას მღვდლებს, რომ ის "ტოვებს ეპისკოპოსის ყველა უფლებამოსილებას" და ტოვებს ეპარქიას ისე, რომ არავის აცნობოს სასულიერო პირების გარდა (!). ამის დაჯერება ძალიან ძნელია. მით უმეტეს, თუ მღვდელის მონათხრობის მეორე ნაწილს გავითვალისწინებთ.

მისი თქმით, მიტროპოლიტის გამგზავრებამდე შედგა შეხვედრა, „რომელზეც მან განაცხადა გადადგომის შესახებ ხელისუფლების ახალ პოლიტიკასთან შეუთანხმებლობის გამო. მან ასევე აღიარა, რომ მზად არ იყო ეპარქიის სამრევლოები გადაეცა რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიისთვის“.

ასე რომ, უკრაინელი ეპისკოპოსი არ ეთანხმება ხელისუფლების ახალ პოლიტიკას, რომელიც, როგორც ჩანს, ეკლესიასთან მიმართებაში შედგებოდა ეპარქიის სამრევლოების იძულებით გადაცემაში რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის დაქვემდებარებაში. მანამდე ჩვენ ვწერდით, რომ მიტროპოლიტ ეფრემს „მიეცა დრო“ „დასაფიქრებლად“ რა მოუვიდოდა ეპარქიას. როგორც ჩანს, დრო ამოიწურა და მეუფე არჩევანის წინაშე დადგა. ატარებს შეხვედრას, სადაც აცხადებს, რომ დატოვებს ეპარქიას და კიდევ რამდენიმე კვირა აბსოლუტურად მშვიდად მსახურებს, ქადაგებს და ა.შ. ის ფაქტი, რომ მეუფე აპირებდა წასვლას, ცნობილია მხოლოდ მღვდლების სიტყვებიდან. არც განცხადებები და არც მიმართვა უმე-ის წმიდა სინოდში იმის თაობაზე, რომ იგი ტოვებს ეპისკოპოსის უფლებამოსილებას მისგან არ მიუღიათ.

გარდა ამისა, იმავე მღვდლის თქმით, მიტროპოლიტმა, სავარაუდოდ, აღიარა, რომ ეშინოდა საკუთარი სიცოცხლის. „მათ შეუძლიათ ჩემი აფეთქება“, - გადმოსცემენ მეუფე ეფრემის სიტყვებს  ტელეგრამ- არხი ხრიზმას ავტორები და ამატებენ, რომ „როგორც ჩანს, მას ეშინოდა უკრაინის დივერსიულ-სადაზვერვო ჯგუფის ქმედებების“. მაგრამ რატომ უნდა ააფეთქოს უკრაინის დსჯ-მა უმე-ის მიტროპოლიტი, რომელიც არ ეთანხმება საოკუპაციო ხელისუფლების პოლიტიკას და არ სურს ეპარქიის გადაცემა რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიისთვის? რა ლოგიკაა ამაში? დიახ, არანაირი. როგორც საერთოდ ყველაფერში რაც ამ მღვდელმსახურის ნათქვამშია გადმოცემული.

ვინ მართავს ბერდიანსკს?

ინფორმაცია, რომ ბერდიანსკის სამღვდელოება პატრიარქს სთხოვდა მიღებას, მედიაში 11 მაისს გამოჩნდა. თუმცა, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სინოდი თავის ჟურნალში წერს, რომ ბერდიანსკის ეპარქიის მღვდლებმა პატრიარქს 2023 წლის 1 მაისს მიმართეს. 25 აპრილს რადონიცაზე მიტროპოლიტი ეფრემი კვლავ მსახურობდა საკათედრო ტაძარში. ანუ „მიმართვა“, თუ მსგავსი რამ საერთოდ იყო, მეუფეს წასვლიდან რამდენიმე დღეში მოხდა! იგივე ზემოხსენებული დეკანოზი აცხადებს, რომ მიტროპოლიტმა ეფრემმა მდივანს დაავალა ეპარქიის მართვა. მაგრამ თურმე ეპარქიის ყველა მღვდელმსახურმა არ იცოდა ამ კრების შესახებ. მეტიც, მის შესახებ ყველა დეკანმაც კი არ იცოდა.

რადგან 8 მაისს ბერდიანსკის ეპარქიის ზაპოროჟიის მხარის, ტოკმაკის ოლქის დეკანოზი ნიკოლაი რანჟინი მღვდელმსახურ კონსტანტინე მაქსიმოვს ათავისუფლებს. თავი დავანებოთ მღვდლის მიერ მღვდლის  „აკრძალვის“ მართლაც ყველაზე ველურ ფაქტს და მივაქციოთ ყურადღება დოკუმენტში შემდეგ სტრიქონებს: „თქვენ შეჩერებული გაქვთ ღვთისმსახურების აღსრულება ეპისკოპოსის განჩინების განსაკუთრებულ ბრძანებამდე. თქვენ წერილობით უნდა ახსნათ თქვენი ქმედებები და განცხადებები მმართველი ეპისკოპოსის მისამართით’’. კიდევ ერთხელ ხაზგასმით აღვნიშნავთ, რომ ეს დოკუმენტი დაიწერა 8 მაისს და მისი შემდგენელისთვის „მმართველი ეპისკოპოსი“ არსად წასულა - მას შეუძლია და უნდა დაწეროს ახსნა-განმარტება.

ამ შემთხვევაში საუბარია მხოლოდ მიტროპოლიტ ეფრემზე, რადგან უმე-ის წმინდა სინოდს ბერდიანსკის ეპარქიისთვის ახალი ეპისკოპოსი არ დაუნიშნავს. უფრო მეტიც, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სინოდმაც კი არ გააკეთა ეს, რადგან მხოლოდ 16 მაისს ისკიტიმისა და ჩერეპანოვის ეპისკოპოსს უბრალოდ "დაავალეს" ეპარქიის მართვა "ბრონნიცკის" წოდებით, მაგრამ არა "ბერდიანსკის".

ასე რომ, ირკვევა, 8 მაისს მიტროპოლიტი ეფრემი კვლავ იყო ბერდიანსკის ეპარქიის მღვდელმთავრების მმართველი ეპისკოპოსი, თუმცა, საპატრიარქოს ინფორმაციით, ჯერ კიდევ 1 მაისს ეპისკოპოსმა „დე ფაქტო უარი თქვა მთავარპასტორალური მოვალეობების შესრულებაზე.“

მაშასადამე, მთელი საუბარი მეუფის გაუჩინარებაზე, ყველა საუბარი, რომ არავინ იცის სად და რატომ წავიდა, მხოლოდ საუბარია. ან შეთქმულება.

ვინ სარგებლობს ამით?

უმე-ის ოფიციალურ გვერდზე კომენტარში ნათქვამია, რომ ”ბერდიანსკის ეპარქიის მღვდლები, რომლებმაც თვითნებურად გააჟღერეს პროვოკაციული ხასიათის განცხადებები მედიაში, რომლებიც არ შეესაბამება უმე-ის ოფიციალურ პოზიციას და თესავდნენ დაბნეულობას და ცდუნებას გულებში, სამწყსოს, მართლმადიდებლური ეკლესიის კანონების შესაბამისად, აეკრძალებათ მსახურება მათი მმართველი ეპისკოპოსი ბერდიანსკისა და პრიმორსკის მიტროპოლიტი ეფრემის მიერ. ამიტომ, გავბედავთ ვივარაუდოთ, რომ ბერდიანსკის ეპარქიის შემთხვევა უბრალო და ბანალური შეთქმულებაა. არა იმ გაგებით, რომ მღვდლების ჯგუფი ერთმანეთში შეთანხმდა, რომ მოაწყობდნენ დემარშს, არამედ იმაში, რომ შეძლეს „დაარწმუნონ“ ამ დემარშის საჭიროებაში „სპეციალურად მომზადებული ხალხი“.

ჩვენ ამაში საპატრიარქოს არ ვადანაშაულებთ, არა. შესაძლოა, რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის სინოდმა უბრალოდ ისარგებლა იმ სიტუაციით, რომელიც მოდელირებული იყო მათ მიერ, რომლებმაც გადაწყვიტეს ფრონტზე წარუმატებლობის კომპენსირება რელიგიურ სფეროში წარმატებებით. გამოდის, რომ მოსკოვის საპატრიარქო ამ შემთხვევაში მოქმედებს იგივე პრინციპით, როგორც ფანარი - წამოიღოს ის, რის წამოღებასაც შეძლებს.

და ფანარი აქ არ არის მჭერმეტყველებისთვის მოყვანილი. ყოველივე ამის შემდეგ, სავარაუდოდ, ბერდიანსკის ეპარქიის მღვდლები, რომლებსაც აკრძალული აქვთ მსახურება, კვლავ მოსკოვს მიმართავენ და მათი აკრძალვა იქნება აღიარებული, როგორც "თითქოს არა ყოფილი". იგივე სიტუაცია იქმნება, როგორც ლიტვაში, სადაც პატრიარქმა ბართლომემ გააუქმა რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის ლიტვის ეპარქიის გადაწყვეტილება ოთხი მღვდელმთავრის განკვეთის შესახებ.

მართალია, კითხვა ღია რჩება, ვის მიმართავენ ბერდიანსკის მღვდლები, თუ ფრონტის ხაზი შეიცვლება არა რუსეთის ფედერაციის სასარგებლოდ. ისევე, როგორც კითხვაზე, რატომ მოუწია საპატრიარქოს პირდაპირ კონფლიქტი უმე-თან ომისა და საერო ხელისუფლების მხრიდან დევნის პირობებში? ჩვენ ამაზე პასუხი არ გვაქვს. ყოველ შემთხვევაში, მოვა დრო და უფალი ყველაფერს თავის ადგილზე დააყენებს.