Εκκλήσεις για δολοφονία ιερέων: όλες οι πτυχές των όσων ειπώθηκαν
Στην Οδησσό, σε μια συναυλία μπροστά σε μεγάλο πλήθος, έγιναν εκκλήσεις για δολοφονία ιερέων της UOC. Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα αυτού που συμβαίνει.
Ένα βίντεο αναρτήθηκε στο διαδίκτυο για το πώς, κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας στην Οδησσό, ο τραγουδιστής του ουκρανικού ροκ συγκροτήματος «Heatspitch» Ντμιτρό Οντνορόζενκο κάλεσε να σκοτωθούν οι ιερείς της UOC. Στο πρωτότυπο, χρησιμοποιήθηκε μια βρισιά, η οποία επιτρέπει πλήρως μια τέτοια μετάφραση: «να σκοτώσει». Αυτό απέχει πολύ από το να είναι η μοναδική περίπτωση ακραίου μίσους προς την Εκκλησία. Μπορεί κανείς να θυμηθεί πώς το 2022 οι καλλιτέχνες του στούντιο Κβαρτάλ 95 χλεύασαν ανοιχτά την Ορθόδοξη πίστη και κάλεσαν για βία κατά των ιερέων. Μπορεί κανείς να θυμηθεί παρόμοιες δηλώσεις του πρώην προέδρου Π. Ποροσένκο και πολλών άλλων πολιτικών. Με όλα αυτά, πολιτικά και δημόσια πρόσωπα άναψαν στην ουκρανική κοινωνία φωτιά μίσους προς εκατομμύρια πολίτες της Ουκρανίας, πιστούς της UOC, που επίσης υποφέρουν από τον πόλεμο, πολεμούν στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, αφήνοντας τα σπίτια τους, καθισμένοι σε υπόγεια κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών, συλλέγοντας χρήματα για να βοηθήσουν τον στρατό και τους πρόσφυγες μας και ούτω καθεξής. Αυτή η υποκίνηση μίσους, οι εκκλήσεις για βία και δολοφονίες έχουν διάφορες διαστάσεις: πνευματικές, ηθικές και κοινωνικοπολιτικές. Υπάρχει, φυσικά, μια νομική διάσταση, γιατί αυτό που είπε ο Ντμιτρό Οντνορόζενκο από τη σκηνή είναι ήδη ένα ολοκληρωμένο έγκλημα. Αλλά αυτό εξαρτάται από τις αρμόδιες αρχές.
Πνευματική όψη
Ο Ντμιτρό Οντνορόζενκο ζήτησε να σκοτωθούν οι ιερείς της UOC. Αλλά ίσως αυτό οφείλεται σε μια παρεξήγηση, στο γεγονός ότι δεν ξέρει τι κάνει; Ίσως το λέει αυτό επειδή δεν θεωρεί ότι η UOC είναι η αληθινή Εκκλησία και οι ποιμένες της αληθινοί ιερείς του Θεού; Ίσως είναι εναντίον της UOC, αλλά όχι εναντίον του Θεού; Ίσως, αλλά εδώ είναι οι στίχοι ενός από τα τραγούδια του.
«Χορτασμένος από δίκαιη οργή
Χθες ήμουν άντρας, σήμερα είμαι βάναυσος
Αυτοπροκαλούμενος δίκαιος θυμός
Αν οι θεοί το επιτρέψουν, θα σκοτώσω όλους τους θεούς».
Όπως βλέπουμε, αυτός ο άνθρωπος καλεί να σκοτώσουν όχι μόνο τους ιερείς, αλλά και Αυτόν που υπηρετούν. Το πιο παράδοξο είναι ότι ένας άνθρωπος μπορεί πραγματικά να σκοτώσει τον Θεό. Σκότωσε τον μέσα σου, μέσα στην καρδιά σου. Και σε αυτή την περίπτωση γίνεται πραγματικά σαν θηρίο. Και όταν κάποιος λέει ότι έχει γίνει βάναυσος και είναι έτοιμος να σκοτώσει όλους τους θεούς, τότε είναι λογικό να ανοίξει την Αποκάλυψη και να διαβάσει τι λέει για το θηρίο.
«Και εστάθηκα εις την αμμουδιά της θαλάσσης και είδα να ανεβαίνη από την θάλασσαν θηρίον, το οποίον είχε δέκα κέρατα και επτά κεφαλάς και επάνω εις τα κέρατα δέκα διαδήματα, και εις τας κεφαλάς αυτού ήσαν γραμμένα ονόματα βλασφημίας. <…> Και επροσκύνησαν τον δράκοντα, τον σατανά, ο οποίος έδωκε αυτήν την εξουσίαν στο θηρίον, στον αντίχριστον. Και επροσκύνησαν ακόμη το θηρίον, λέγοντες· “ποιός είναι όμοιος με το θηρίον και ποιός ημπορεί να πολεμήση εναντίον του;”. Και εδόθη εις αυτό από τον σατανάν βέβηλον στόμα, το οποίον λαλεί αλαζονικάς καυχησιολογίας και βλασφημίας εναντίον του Θεού. Και εδόθη εις αυτό η άδεια και η εξουσία να κάμη πόλεμον επί τρία έτη και μισό. Και ήνοιξε το στόμα του εις βλασφημίας εναντίον του Θεού, δια να βλασφημήση το άγιον όνομα του Θεού και την ουράνιον κατοικίαν του και όλους τους αγγέλους και τους αγίους, που κατοικούν μαζή του στον ουρανόν. Και εδόθη στο θηρίον αυτό, κατά παραχώρησιν Θεού, η άδεια να κάμη πόλεμον εναντίον των Χριστιανών και να τους νικήση· και του εδόθη ακόμη η εξουσία να κυριαρχήση εις κάθε φυλήν και λαόν και γλώσσαν και έθνος. Και θα προσκυνήσουν αυτόν, που αλαζονικώς θα παριστάνη τον ευατόν του Θεόν, όλοι οι κάτοικοι της γης, εκείνοι δηλαδή, των οποίων το όνομα από καταβολής κόσμου δεν έχει γραφή στο βιβλίον της ζωής του σφαγμένου Αρνίου» (Αποκ. 13:1-8). Θυμίζει κάτι, έτσι δεν είναι;
Αν οι άνθρωποι άνοιγαν πιο συχνά τις Αγίες Γραφές και διάβαζαν ό,τι είναι γραμμένο εκεί, πιθανότατα δεν θα συνδέονταν τόσο εύκολα με το θηρίο. Ωστόσο, ποιος ξέρει...
Μπορείτε να σκοτώσετε τον Θεό μέσα σας, μπορείτε να γίνετε βάναυσοι, μπορείτε να ζητήσετε τη δολοφονία των ιερέων του Θεού και ακόμη και να προχωρήσετε στην πράξη, αλλά δεν μπορείτε να τα κάνετε όλα αυτά χωρίς συνέπειες. Όταν ένα άτομο απομακρύνεται από τον Θεό και πηγαίνει ενάντια στην Εκκλησία Του, ενεργοποιεί ορισμένους πνευματικούς μηχανισμούς, την ουσία των οποίων δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως, αλλά μπορούμε να το διαβάσουμε στη Γραφή και επίσης να δούμε με τα μάτια μας τα αποτελέσματα της δράσης αυτών των μηχανισμών.
Γράφει λοιπόν ο Απόστολος Παύλος στους Γαλάτες: «Μην έχετε ψευδαισθήσεις, ο Θεός δεν εμπαίζεται. Ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος, αυτό θα θερίσει....» (Γαλ. 6,7). Αν κάλεσες για φόνο, αν έσπειρες μίσος, τότε τι θα θερίσεις στο τέλος; Και σχετικά με το φόνο, ο ίδιος ο Χριστός είπε: «...όλοι όσοι τραβούν μαχαίρι, από μαχαίρι θα πεθάνουν...» (Ματθαίος 26:52). Αν καλείς το κακό σε άλλο άτομο, γιατί νομίζεις ότι δεν θα σου έρθει; Αν σκάψεις μια τρύπα για κάποιον άλλο, γιατί νομίζεις ότι δεν θα πέσεις εσύ μέσα σε αυτήν; Αν χαίρεσαι με την ατυχία του άλλου, γιατί να μην μπορεί να έρθει σε σένα;
Πριν από λίγες μέρες, η Ιρίνα Φαριόν σκοτώθηκε στο Λβιβ. Αυτός ο φόνος είναι η ίδια παραβίαση της εντολής του Θεού: «Ου φονεύσεις», όπως κάθε άλλο. Ας θυμηθούμε όμως τα λόγια της όταν σκότωσαν τον Oles Buzina στο Κίεβο ή έκαψαν ανθρώπους στο Σώμα των Συνδικάτων στην Οδησσό. Δεν βλέπουμε με τα μάτια μας την εκπλήρωση των λόγων του Αποστόλου: «Ό,τι σπείρει ο άνθρωπος, αυτό θα θερίσει»; Ή άλλο παράδειγμα. Μόλις τις προάλλες εμφανίστηκε ένα μήνυμα για τον θάνατο του 18χρονου γιου του επικεφαλής του Περιφερειακού Αστυνομικού Τμήματος του Λβιβ, Μαξίμ Κοζίτσκι. Το μήνυμα έλεγε ότι διαγνώστηκε με καρκίνο αμέσως μετά την είσοδό του στο πανεπιστήμιο, δηλαδή περίπου τον Σεπτέμβριο του 2023. Και τον Απρίλιο του 2023, ο πατέρας του δημοσίευσε ένα βίντεο στο διαδίκτυο για το πώς ένας ανασκαφέας καταστρέφει τη μοναδική εκκλησία UOC στο Lviv προς τιμή του ιερού ισάξιου αποστόλου πρίγκιπα Βλαντιμίρ, και, φυσικά, αυτή η απόφαση δεν θα μπορούσε να ληφθεί χωρίς τη συμμετοχή του. Φυσικά, δεν υφίστανται αμέσως άνωθεν τιμωρία όλοι όσοι κατέστρεψαν τον ναό, σκότωσαν τον Θεό μέσα τους ή ζήτησαν αντίποινα κατά της Εκκλησίας. Δεν είναι όμως τέτοιες περιπτώσεις μια ξεκάθαρη υπενθύμιση ότι δεν μπορεί κανείς να παραβιάζει τις εντολές του Θεού ατιμώρητα; Δεν μας καλεί έτσι ο Θεός σε μετάνοια; Δεν μας δείχνει σημάδια από ψηλά με την ελπίδα ότι θα τα δούμε και θα σταματήσουμε να πυροδοτούμε το κακό και το μίσος; Άλλωστε για αυτό ακριβώς μιλάει ο ίδιος στο Ευαγγέλιο.
«Εκείνο τον καιρό πήγαν στον Ιησού μερικοί και του αφηγήθηκαν για τους Γαλιλαίους, τους οποίους σκότωσε ο Πιλάτος την ώρα που πρόσφεραν θυσία, κι έτσι το αίμα τους ανακατεύτηκε με το αίμα των ζώων που θυσιάζονταν. Ο Ιησούς τους είπε: «Νομίζετε ότι αυτοί οι Γαλιλαίοι, επειδή τα ’παθαν αυτά, ήταν πιο αμαρτωλοί από όλους τους άλλους Γαλιλαίους; Σας βεβαιώνω πως όχι· αν όμως δε μετανοήσετε, θα χαθείτε όλοι σας με τον ίδιο τρόπο. Ή μήπως νομίζετε ότι εκείνοι οι δεκαοχτώ, που έπεσε πάνω τους ο πύργος στο Σιλωάμ και τους σκότωσε, ήταν χειρότεροι από όλους τους ανθρώπους που κατοικούν στην Ιερουσαλήμ; Σας βεβαιώνω πως όχι· αν όμως δεν μετανοήσετε, όλοι θα χαθείτε κατά τον ίδιο τρόπο» (Λουκάς 13:1-5).
Οι πνευματικοί νόμοι είναι αμετάβλητοι μόνο η ειλικρινής μετάνοια μπορεί να αποτρέψει την επίδρασή τους. Ας προχωρήσουμε όμως σε δύο άλλες πτυχές.
Ηθική πτυχή
Κάποιος μπορεί να πιστεύει ότι το να μιλάμε για πνευματικότητα είναι απλώς «το όπιο του λαού», ότι οι τραγικές περιπτώσεις που περιγράφονται παραπάνω είναι απλώς τυχαίες συμπτώσεις και όχι εκδηλώσεις πνευματικών νόμων. Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει ένα ηθικό στοιχείο. Και έγκειται στο γεγονός ότι εκκλήσεις για βία και γενικά παράνομες ενέργειες ακούγονται συνήθως από κάποιους. Μερικοί άνθρωποι απλώς θα φωνάζουν σε μια συναυλία, ενώ άλλοι θα το εκλάβουν ως οδηγό δράσης. Για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 2022, κυκλοφόρησε ένα σκανδαλώδες βίντεο στο οποίο οι καλλιτέχνες του στούντιο Κβαρτάλ 95 καλούσαν για σωματική βία κατά των ιερέων της UOC. Όλα αυτά παρουσιάστηκαν ως μια αθώα χιουμοριστική παράσταση και μετά από λίγο οι καλλιτέχνες δήλωσαν μάλιστα ότι δεν σκόπευαν να προσβάλουν τα θρησκευτικά συναισθήματα κανενός. Αλλά λίγες μέρες αργότερα, ένας άνδρας μπήκε στην Εκκλησία της Θεοτόκου της UOC στη Βίννιτσα και έκοψε το λαιμό του ιερέα Αντώνιου Κοβτονιούκ. Αυτή είναι η πιο κραυγαλέα περίπτωση, αλλά υπήρξαν πολλές άλλες όταν άνθρωποι, υποκινούμενοι από δηλώσεις του «Κβαρτάλ 95» και άλλων αντιεκκλησιαστικών ταραχοποιών, ξυλοκόπησαν ιερείς και πιστούς, βεβήλωσαν και πυρπόλησαν εκκλησίες και πραγματοποίησαν πραγματικές διώξεις ενοριτών της UOC. Για όλα αυτά, αυτοί που κάλεσαν σε μίσος και βία, που υποκίνησαν την εχθρότητα, που διαμόρφωσαν την Εκκλησία σε εικόνα εχθρού που πρέπει να καταστραφεί φέρουν ηθική ευθύνη.
Κάποιοι λένε ότι αν αφαιρέσεις τον Θεό από τη θρησκεία, τότε αυτό που μένει είναι η ηθική, ηθικά πρότυπα που πρέπει να τηρεί η κοινωνία απλά για να επιβιώσει, για να μην πάει στραβά και αυτοκαταστραφεί. Πολλοί φιλόσοφοι και επιστήμονες, πιστοί και άθεοι αναγνωρίζουν ότι ο λεγόμενος Δεκάλογος, οι Δέκα Εντολές του Μωυσή, είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την ύπαρξη της ανθρωπότητας. Αυτές είναι σαν τους νόμους της φυσικής ή άλλης εμπειρικής επιστήμης. Μια φορά κι έναν καιρό, η ανθρωπότητα δεν γνώριζε ότι υπήρχε ο νόμος της παγκόσμιας έλξης, αλλά παρόλα αυτά λειτουργούσε. Το μήλο δεν έπεσε γιατί ο Νεύτων διατύπωσε αυτόν τον νόμο αφού έπεσε στο κεφάλι του. Με τον ίδιο τρόπο απαγορεύονται οι φόνοι, οι κλοπές, η μοιχεία κ.λπ., όχι επειδή ο Μωυσής έφερε τις αντίστοιχες εντολές από το βουνό. Αυτό δεν μπορεί να γίνει γιατί διαφορετικά η ανθρωπότητα θα αυτοκαταστραφεί ή, τουλάχιστον, θα είναι βαθιά δυστυχισμένη. Μπορεί να μην πιστεύετε στο νόμο του Νεύτωνα, αλλά δεν μπορείτε να πηδήξετε από μεγάλο ύψος και να επιβιώσετε. Ο νόμος θα ισχύει είτε τον γνωρίζουμε είτε όχι. Μπορεί να μην πιστεύετε στην αποκάλυψη των εντολών, αλλά δεν μπορείτε να τις παραβιάσετε χωρίς αυτοκαταστροφή.
Πώς θα είναι η ουκρανική μας κοινωνία αν κληθεί για φόνο και αντίποινα; Θα είναι ευτυχισμένη, ελεύθερη, ακμαία; Θα ζήσουν οι άνθρωποι σε μια τέτοια κοινωνία με χαρά και θα συνειδητοποιήσουν τα θεόδοτα ταλέντα τους; Θα αναπτυχθεί ο πολιτισμός, η οικονομία και η κοινωνική μας σφαίρα; Όχι και πάλι όχι! Όλη η ανθρώπινη ιστορία έχει αποδείξει ότι οι πιο ευτυχισμένες και πιο επιτυχημένες χώρες είναι εκείνες όπου δεν σκοτώνουν, δεν κλέβουν, δεν ταπεινώνουν και, κατά συνέπεια, δεν ζητούν όλα αυτά. Αυτό σημαίνει ότι όλοι όσοι ζητούν την παραβίαση των εντολών του Θεού εύχονται κακό και κακοτυχία για την Ουκρανία.
Κοινωνικοπολιτική πτυχή
«Όταν ένα βασίλειο χωριστεί σε αντιμαχόμενες παρατάξεις, ερημώνεται· κι όταν σε μια πόλη ή σε μια οικογένεια πέσει διχασμός, θα διαλυθεί» (Ματθαίος 12:25) - αυτή η αλήθεια που είπε ο Ιησούς Χριστός δεν διαψεύστηκε ποτέ από κανέναν.
Ακόμη και σύμφωνα με τη μαρτυρία Ουκρανών αξιωματούχων, οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν είναι ευνοϊκοί για την UOC, περίπου 6 εκατομμύρια Ουκρανοί πολίτες είναι οι ενορίτες της. Αυτός είναι ένας τεράστιος αριθμός, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ολόκληρος ο πληθυσμός είναι λιγότερος από 30 εκατομμύρια άτομα και σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, πολύ λιγότερος. Το κράτος με τη συνειδητή αντιεκκλησιαστική του πολιτική ανακηρύσσει αυτά τα 6 εκατομμύρια ανθρώπους, στην πραγματικότητα, εχθρούς του λαού. Αναξιόπιστος, αντιπατριωτικός, άπιστος στο ουκρανικό κράτος. Και διάφοροι καλλιτέχνες, δημόσια και πολιτικά πρόσωπα τους χαρακτηρίζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, ή και ζητούν την καταστροφή τους. Έτσι, σπέρνουν διχόνοια στην ουκρανική κοινωνία, τη χωρίζουν σε θρησκευτικές γραμμές και υποκινούν τεχνητά την εσωτερική εχθρότητα μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων στην Ουκρανία. Είναι αποδεκτή μια τέτοια πολιτική σε συνθήκες πολέμου;
Αν θυμηθούμε τους πρώτους μήνες μετά την έναρξη της πλήρους κλίμακας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, θα δούμε ότι πολλοί πολιτικοί και ανώτεροι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διώξουμε τη μεγαλύτερη ουκρανική ομολογία, αφού αυτό θα αποδυνάμωνε κρίσιμα τη χώρα μας απέναντι στον εχθρό και θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε στρατιωτική ήττα. Αλλά πέρασε λίγος καιρός και οι ίδιοι πολιτικοί και ηγέτες του κράτους άρχισαν να λένε το αντίθετο. Η UOC βομβαρδίστηκε με αναπόδεικτες κατηγορίες για προδοσία, συνεργασία, συμπάθεια για τον εχθρό κ.λπ. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες για την απαγόρευση της Εκκλησίας έχουν ενταθεί. Υπήρχαν εκκλήσεις για φόνο και βία. Τι άλλαξε; Ο Μητροπολίτης Ονούφριος και η Σύνοδος εξέφρασαν άλλη θέση εκτός από το κάλεσμα για προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας; Υπήρχαν αποθήκες με όπλα σε μοναστήρια και εκκλησίες; Άρχισαν οι ιερείς να εκστρατεύουν υπέρ της Ρωσικής Ομοσπονδίας στα κηρύγματά τους; Δεν υπάρχει τίποτα από αυτά.
Η ηγεσία της εισαγγελίας, του Υπουργείου Εσωτερικών και της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας αναφέρει απλώς πενιχρούς αριθμούς ανοιχτών ποινικών υποθέσεων εναντίον ιερέων της UOC. Συνολικά ασκήθηκαν υποψίες σε βάρος περίπου 60 πολιτών και περίπου 20 από αυτούς κρίθηκαν ένοχοι από τα δικαστήρια. Αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες ποινικές υποθέσεις προδοσίας κατά δημοσίων υπαλλήλων της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών επιβολής του νόμου. Επιπλέον, η ευθύνη μεμονωμένων κληρικών που πράγματι διαπράττουν παράνομες ενέργειες δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε ολόκληρη την Εκκλησία. Η νομοθεσία μας δεν προβλέπει συλλογική ευθύνη για εγκλήματα.
Αντικειμενικά, δεν υπάρχουν λόγοι για δίωξη της UOC, αλλά διώκεται. Τι είναι αυτό; Ηλιθιότητα, παρεξήγηση, ανικανότητα ή σκόπιμη αποδυνάμωση της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου; Σε γενικές γραμμές, δεν είναι τόσο σημαντικό το γιατί γίνεται αυτό. Το κυριότερο είναι ότι με αυτόν τον τρόπο το κράτος μας και η κοινωνία μας αποδυναμώνεται εκ των έσω. Ζητά τη δολοφονία ιερέων, την καταστροφή εκκλησιών, τη βεβήλωση της πίστης, δηλαδή το πιο ιερό πράγμα που έχει ένας άνθρωπος - αυτό είναι σχέδιο για τη διάσπαση της χώρας. Αυτό φέρνει αντιμέτωπους εκατομμύρια Ουκρανούς πολίτες. Αυτή είναι η σκόπιμη καλλιέργεια ενός ιού μίσους που θα καταστρέψει το κράτος και τον λαό μας εκ των έσω. Όπως ο προαναφερόμενος κορωνοϊός επιτέθηκε στους πνεύμονες και δεν άφησε κανέναν να αναπνεύσει, έτσι και αυτή η έχθρα και το μίσος, που ζητούν διάφοροι τραγουδιστές, κωμικοί, πολιτικοί και άλλοι αντιπαθητικοί άνθρωποι της UOC, δεν θα επιτρέψει στον λαό μας να αναπνέει ελεύθερα, να νικήσει τον πόλεμο, να ξαναχτίσει τη χώρα και να κάνει τους ανθρώπους της ευτυχισμένους.
Συμπέρασμα
Μια μπανάλ αλήθεια: πατριώτης της Ουκρανίας είναι αυτός που θέλει να είναι ελεύθερη, ευτυχισμένη, πλούσια, ώστε κάθε άτομο σε αυτήν να νιώθει ελεύθερο, προστατευμένο και ίσο στα δικαιώματα με τους άλλους ανθρώπους. Και όχι μόνο θέλει, αλλά και κάνει τα πάντα για να γίνει. Και αντίστροφα, ο εχθρός της Ουκρανίας είναι αυτός που σπέρνει τη διχόνοια και το μίσος μέσα της, που θέτει ορισμένους πολίτες της εναντίον άλλων, καλεί για δολοφονίες, δημιουργεί στους ανθρώπους μια ατμόσφαιρα φόβου για τη ζωή τους, αβεβαιότητα για το μέλλον, που διαχωρίζει τους πολίτες της Ουκρανίας στην πρώτη και δεύτερη κατηγορία. Τέτοιοι άνθρωποι καταδικάζουν τη χώρα μας σε ήττα, τελμάτωση και φτώχεια. Αλλά αυτό το κακό μπορεί να νικηθεί μόνο με καλό. «Eγώ, όμως, σας λέω: Nα αγαπάτε τούς εχθρούς σας, να ευλογείτε εκείνους που σας καταρώνται, να ευεργετείτε εκείνους που σας μισούν, και να προσεύχεστε για εκείνους που σας βλάπτουν και σας κατατρέχουν...» (Ματθαίος 5:44). Εάν και τα 6 εκατομμύρια πιστά παιδιά της UOC προσεύχονται για τον Ντμιτρό Οντνορόζενκο, θα αναστηθεί ο Θεός στην ψυχή του, τι πιστεύετε;
