Πού είναι ο Θεός και πού είναι όλοι οι άλλοι;
Συχνά, κατά τις τρέχουσες δίκες και δοκιμασίες, οι πιστοί βιώνουν ένα αίσθημα εγκατάλειψης και μοναξιάς. Και η ερώτηση στον τίτλο περιστρέφεται στο μυαλό τους. Ας προσπαθήσουμε να την απαντήσουμε.
Όταν ο Ιούδας, με επικεφαλής ένα απόσπασμα στρατιωτών, ήρθε στον κήπο της Γεθσημανή για να προδώσει τον Ιησού, ο Απόστολος Πέτρος όρμησε να υπερασπιστεί τον Χριστό. Έβγαλε ένα ξίφος και παραλίγο να σκοτώσει έναν από τους ακόλουθους του επισκόπου. Και τότε ο Κύριος του είπε: «...Νομίζεις πως δεν μπορώ να παρακαλέσω τον Πατέρα μου και αυτός να μου στείλει για συμπαράσταση πάνω από δώδεκα λεγεώνες αγγέλους;» (Ματθ. 26:53). Διέταξε τον Πέτρο να επιστρέψει το σπαθί στη θήκη του και ακολούθησε υπάκουα τους στρατιώτες στη δίκη και στον Γολγοθά.
Εμείς οι Χριστιανοί διαβάζουμε συχνά αυτό το απόσπασμα της Αγίας Γραφής, εκπλησσόμαστε, συγκινούμαστε, αλλά δεν εφαρμόζουμε αυτή την κατάσταση πάνω μας. Πόσο συχνά ευχόμαστε, κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με τους αντιπάλους μας, κατά την κατάληψη ναών, κατά τη διάρκεια άδικων αποφάσεων αξιωματούχων και ούτω καθεξής, αυτές οι ίδιες δώδεκα λεγεώνες αγγέλων να κατέβουν από τον ουρανό και να μας σώσουν. Πόσο θέλουμε οι εγκληματίες εναντίον μας να λάβουν την άξια τιμωρία τους εκεί επί τόπου. Για να γίνει κάποιο θαύμα, επιβεβαιώνοντας σε όλους την αλήθεια της πίστης μας, τη χάρη της Εκκλησίας μας. Πόσο ευχόμαστε τουλάχιστον οι επίγειοι αδελφοί μας να μας υποστηρίξουν με κάποιο σημαντικό τρόπο. Για να μαζευτεί πολύς κόσμος για την υπεράσπισή μας, για να γίνει πλήθος προσευχή, να έρθει ο επίσκοπος με πλήθος κληρικών. Για να δουν όλοι τη δύναμη και τον αριθμό μας.
Ναι, θέλουμε πολύ να είναι έτσι. Μερικές φορές, παρεμπιπτόντως, αυτό συμβαίνει. Για παράδειγμα, στις 8 Απριλίου 2023, κατά τη διάρκεια της κατάληψης μιας εκκλησίας στο χωριό Lipovets, στην περιοχή του Κιέβου, ένας από τους επιτιθέμενους έσκισε τον σταυρό του ιερέα και έπεσε αμέσως νεκρός. Ναι, ο Κύριος μερικές φορές στέλνει τέτοιες περιπτώσεις ως μάθημα σε όλους: και στους διωκόμενους και στους διώκτες. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές συμβαίνει το αντίθετο. Όχι όπως θα θέλαμε, αλλά όπως είναι γραμμένο στο Ευαγγέλιο. Και λέει ότι όλοι εγκατέλειψαν τον Χριστό. Οι μαθητές τράπηκαν σε φυγή, ο πιο ζηλωτής των αποστόλων, ο Πέτρος, τον αρνήθηκε τρεις φορές, εκείνοι που πριν από λίγες μέρες φώναζαν «Ωσαννά!», τώρα ούρλιαζαν «Σταύρωσε, σταύρωσε τον!». Αυτό το αίσθημα της μοναξιάς και της εγκατάλειψης έφτασε σε τέτοιο βαθμό που ακούστηκαν τρομερά λόγια από τον Σταυρό: «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;» (Ματθ. 27:46).
Σήμερα, όταν αφαιρούνται οι εκκλησίες, όταν καταδικάζονται με ψευδείς κατηγορίες, όταν εμφανίζονται συχνά απειλές για σωματική βλάβη και άλλα προβλήματα, ο ιερέας και μια μικρή χούφτα ενορίτες βρίσκονται μόνοι. Ή τουλάχιστον έτσι το αντιλαμβάνονται. Κάποτε ήταν καιροί που πολλοί άνθρωποι πήγαιναν στον ναό για τη λειτουργία και ακόμη περισσότεροι τον επισκέπτονταν. Σέβονταν τον ιερέα και πρόσφεραν στον ναό. Και τώρα ο ναός έχει αφαιρεθεί ή πρόκειται να αφαιρεθεί, οι πρώην φιλικοί συγχωριανοί τους κοιτάζουν στραβά και τους αποκαλούν «ιερείς της Μόσχας», τα παιδιά εκφοβίζονται στο σχολείο κ.λπ. Μόνο οι πιο επίμονοι και πιστοί ενορίτες μένουν συχνά γύρω από τον ιερέα. Συμβαίνει να είναι πολύ λίγοι από αυτούς. Οι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών, που πριν από λίγο καιρό προσκαλούσαν να αφιερώσουν νέα διοικητικά κτίρια, βάπτιζαν παιδιά και άναβαν επιδεικτικά κεριά στην εκκλησία στις μεγάλες γιορτές, τώρα αγνοούνται στην καλύτερη περίπτωση ή και ταπεινώνονται, προκειμένου να κρατήσουν απόσταση όσο το δυνατόν περισσότερο. τα μάτια των συγχωριανών τους από τον «λάθος» παπά. Τέτοιες αλλαγές είναι αρκετά δύσκολο να γίνουν αποδεκτές. Ό,τι και να πει κανείς, καθημερινή ευημερία, η συνήθης τάξη πραγμάτων - όλα αυτά έχουν μεγάλη σημασία για έναν άνθρωπο.
Ξεχωριστό θέμα είναι η συμμετοχή του επισκόπου στη ζωή της κατατρεγμένης κοινότητας. Μερικοί από αυτούς παίρνουν πραγματικά τα προβλήματα της κοινότητας στα σοβαρά, έρχονται, παρηγορούν και ενθαρρύνουν. Ίσως βοηθήσουν οικονομικά. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντα και όχι παντού. Συχνά οι κοινότητες πρέπει να κολυμπήσουν έξω από τη φουρτουνιασμένη θάλασσα της ζωής. Μερικές φορές, στην πιο δύσκολη στιγμή, όταν η κοινότητα θέλει να νιώσει τη φροντίδα και την ανησυχία του αγίου, αφήνεται στην τύχη της. Και εμφανίζονται σκέψεις σε σύγχυση: πώς γίνεται αυτό; Και γιατί; Πού είναι όλη η πληρότητα της εκκλησίας; Κανείς δεν νοιάζεται πραγματικά για εμάς πια; Ναι, σε τέτοιες στιγμές μπορεί να είναι πολύ προσβλητικό, και, το πιο σημαντικό, δεν κατανοούμε γιατί συμβαίνει αυτό, γιατί στους βίους των αγίων διαβάζουμε για μια εντελώς διαφορετική στάση. Αλλά ας μην δικαιολογούμε ή κατηγορούμε αυτή τη στάση τώρα, ας το σκεφτούμε αυτό.
Μια από τις αποκαλύψεις που έφερε ο Χριστιανισμός στον κόσμο είναι ότι ο Θεός δεν αγαπά τους πάντες, αλλά τον καθένα ξεχωριστά. Κάθε ανθρώπινη ψυχή είναι πολύτιμη ενώπιον του Θεού, ο Κύριος σταυρώθηκε για κάθε άνθρωπο, ο Χριστός χτίζει τη σχέση του με τον κάθε άνθρωπο και εκπαιδεύει το κάθε άτομο ξεχωριστά. Αν στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης το θέμα της σχέσης με τον Θεό ήταν ολόκληρος ο λαός του Ισραήλ, τότε στην Καινή Διαθήκη τέτοιο θέμα είναι το κάθε άτομο ξεχωριστά. Αυτή η σχέση μεταξύ ανθρώπων και ανθρώπων στη σχέση τους με τον Θεό γίνεται πιο κατανοητή αν συγκρίνουμε παράλληλα χωρία στα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Μάρκου. Ο Ματθαίος παραθέτει τα λόγια του Χριστού πριν την ανάληψή Του ως εξής: «Πηγαίνετε λοιπόν και κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη, βαφτίζοντάς τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28:19). Δηλαδή, το κήρυγμα πρέπει να απευθύνεται στον λαό, σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά κάθε άτομο από αυτήν την ομάδα το ίδιο δέχεται ή απορρίπτει το κήρυγμα. Ο Απόστολος Μάρκος μιλά για αυτό: «Όποιος πιστέψει και βαφτιστεί θα σωθεί· όποιος δεν πιστέψει θα καταδικαστεί» (Μάρκος 16:15). Αυτή η έκκληση του Θεού προς κάθε άτομο μπορεί να εντοπιστεί σε πολλά σημεία της Αγίας Γραφής. «Δες με, στέκομαι μπροστά στην πόρτα και χτυπώ. Αν κάποιος ακούσει τη φωνή μου και μ’ ανοίξει την πόρτα, θα μπω στο σπίτι του και θα δειπνήσω μαζί του, κι αυτός μαζί μου» (Αποκ. 3:20). Και η τελευταία Τελευταία Κρίση θα είναι για κάθε άτομο ξεχωριστά: «...Κι ο καθένας κρίθηκε κατά τα έργα του» (Αποκ. 20:13).
Και έτσι ο Κύριος εκπαιδεύει και δοκιμάζει τον κάθε άνθρωπο με τον δικό του τρόπο. Σε άλλους αφαιρέθηκε ο ναός, σε άλλους όχι. Κάποιοι εκδιώχθηκαν από το σπίτι της εκκλησίας, ενώ άλλοι έχουν στέγη. Κάπου η κοινότητα διατηρείται σταθερή, και κάπου μέρος της υποστηρίζει τη μετάβαση στην OCU. Ο επίσκοπος καλεί μερικούς ανθρώπους πολλές φορές την εβδομάδα, ενώ άλλους τους έχει ξεχάσει τελείως. Κάποιοι κάθονται πίσω από τα κάγκελα, ενώ άλλοι είναι ελεύθεροι. Και συχνά μπαίνεις στον πειρασμό να πεις στον εαυτό σου: είναι πιο εύκολο για κάποιον. Και αυτό συνήθως ακολουθείται από γκρίνια για την «αδικία». Μουρμουρίζοντας για τους ανθρώπους γύρω μας, για τα αδέρφια μας, για την ιεραρχία, για την Εκκλησία, για τον Θεό, στο τέλος.
Ο Θεός τοποθέτησε τον καθένα μας στις συνθήκες που έκρινε κατάλληλες. Και ο καθένας μας πρέπει, σε αυτές τις συνθήκες, να απαντήσει στο ερώτημα: είμαι πιστός στον Χριστό ή όχι; Απάντησε πρώτα απ’ όλα στον εαυτό σου. Ανεξάρτητα από το αν σε στηρίζουν οι γύρω σου, αν σε βοηθούν να σηκώσεις τον σταυρό σου, αν σε φροντίζει ο επίσκοπος, υπάρχουν κι εκείνοι γύρω σου που καταλαβαίνουν την επιθυμία σου να παραμείνεις στην Εκκλησία και να μην την προδώσεις;
Δεν ξέρουμε γιατί ο Θεός δίνει ένα πράγμα στον έναν και ένα άλλο σε έναν άλλο. Συχνά δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την πρόνοιά Του. Μπορούμε όμως να τον εμπιστευτούμε. Στην πραγματικότητα, δεν μας μένει τίποτα άλλο. Στον βίο του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου υπάρχει περιγραφή της πάλης του με τους δαίμονες. Αυτός ο αγώνας ήταν μακρύς και πολύ σκληρός. Οι δαίμονες τον έβαλαν σε πειρασμό με αμαρτωλές σκέψεις και αισθήσεις, του εμφανίστηκαν με τρομερές εικόνες, προσπάθησαν να του εμφυσήσουν φόβο και του προκάλεσαν έντονο σωματικό πόνο. Και τότε μια στιγμή, όταν ο Αντώνιος βρισκόταν εξαντλημένος από αυτόν τον αγώνα, του εμφανίστηκε ένα φως στο οποίο ένιωσε τον Θεό. Και χωρίς ψυχική ή σωματική δύναμη, ο Αντώνιος στράφηκε προς το μέρος του με λόγια στα οποία ακούγεται μια σκιά μομφής: «Πού ήσουν όταν υπέφερα φοβερά βασανιστήρια; Γιατί δεν ήρθες νωρίτερα και δεν με έσωσες;» Και ο Κύριος του απάντησε ότι ήταν πάντα δίπλα στον Αντώνη και κοιτούσε τον αγώνα του, τον άθλο του.
Ο Κύριος είναι δίπλα μας όπως ακριβώς ήταν και με τον Άγιο Αντώνιο. Κοιτάζει τις λύπες μας, την πάλη μας με τους πειρασμούς, το αν υποκύπτουμε ή όχι σε διάφορες σκέψεις από τον διάβολο που μας έρχονται. Και ναι, ο Θεός μπορεί εύκολα να μας παρουσιάσει δώδεκα λεγεώνες αγγέλων, αλλά ποιο θα είναι τότε το προσωπικό μας κατόρθωμα; Τι θα λάβουμε ως ανταμοιβή μας στον Παράδεισο; Συχνά μπορεί κανείς να συναντήσει την ακόλουθη σκέψη μεταξύ των αγίων ασκητών πατέρων: οι δαίμονες μάς προτείνουν ιδιαίτερα έντονα ότι οι δοκιμασίες που μας στέλνονται είναι πέρα από τις δυνάμεις μας ακριβώς όταν θα τελειώσουν σύντομα. Την τελευταία στιγμή προσπαθούν να μας αρπάξουν τη νίκη. Θέλουν να πέσουμε λίγο πριν από τη γραμμή τερματισμού, για να μην μπούμε στην πόρτα της Βασιλείας του Θεού όταν απομένει πολύ λίγο.
Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι σχεδόν ολόκληρος ο χώρος των μέσων ενημέρωσης γύρω μας είναι γεμάτος με την αφήγηση: «Μακάρι να μην έχουμε ποτέ προβλήματα!» Αμέτρητα άρθρα, βίντεο, ομιλίες, προτάσεις όπως: πώς να αποφύγετε προβλήματα, πώς να λύσετε όλα τα προβλήματα, πώς να απαλλαγείτε από προβλήματα και ούτω καθεξής. Εμείς, θέλοντας και μη, εσωτερικεύουμε αυτή την αφήγηση και πραγματικά προσπαθούμε να αποφύγουμε προβλήματα πάση θυσία. Αλλά οι Άγιοι Πατέρες προσφέρουν κάτι εντελώς διαφορετικό: «Υπομένετε τα προβλήματα». Σχεδόν όλοι οι ασκητές έγραψαν για αυτό.
Εδώ, για παράδειγμα, είναι αποσπάσματα από τις επιστολές του αββά Νίκων (Βορόμπιοφ), ο οποίος έζησε πολύ πρόσφατα, ο οποίος επέζησε από τη σοβιετική δίωξη και έζησε τη ζωή της φυλακής στο έπακρο για τον Χριστό. Γράφει σε μια από τις πνευματικές του κόρες: «Ο εχθρός μας ο διάβολος το γνωρίζει αυτό και σε εξοργίζει, σου δίνει ψεύτικους λογισμούς, ανυπομονησία, απόγνωση, καταδίκη ανθρώπων, τρόπους ζωής, αρχές κ.λπ. Πρέπει να το καταλάβετε αυτό, να το μάθετε μέσω της εμπειρίας και να αντισταθείτε στον διάβολο». Ας μην ξεχνάμε ότι αυτό γράφτηκε στα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας. «Τάγματα ζωής» – το αδίστακτο και απάνθρωπο σοβιετικό σύστημα που κατέστρεψε την πίστη και την Εκκλησία. Τα «αφεντικά» είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο, μέσω των Γκουλάγκ, οδήγησε τους πάντες σε ένα «λαμπρό μέλλον» με σιδερένιο χέρι. Ο Νίκων δεν τα δικαιολογεί όλα αυτά, αλλά γράφει ότι η αγανάκτηση για όλα αυτά είναι από τον διάβολο.
Σε άλλη επιστολή του λέει ότι κάθε Χριστιανός περνάει δοκιμασίες και μέσα σε αυτές εκδηλώνεται η αγάπη για τον Θεό: «Η πίστη στον Θεό δοκιμάζεται ακριβώς με την ανένδοτη υπομονή σε κάθε είδους θλίψεις και αρρώστιες. Θυμηθείτε την ιστορία όλων των αγίων: προφητών, αποστόλων, μαρτύρων, ευλαβών ανδρών και γυναικών - τι δεν άντεξαν για την αγάπη του Θεού!».
Και όταν δεν έχεις πια τη δύναμη να σηκώσεις τον σταυρό, όταν γίνεται αφόρητα σκληρός και θέλεις να τα παρατήσεις όλα, συνιστά τα εξής: «Πρέπει να επικαλούμαστε το όνομα του Θεού πιο συχνά, να βάλουμε τον εαυτό μας μπροστά στο πρόσωπο του Θεού. και να ζητήσουμε υπομονή όταν είναι πολύ δύσκολο. Όπως ένα δηλητηριώδες φίδι, πρέπει να προσέχουμε τη μουρμούρα. Ο παράλογος κλέφτης, γκρινιάζοντας και βρίζοντας, όχι μόνο ενέτεινε το μαρτύριο του, αλλά και χάθηκε για πάντα, αλλά ο συνετός - με τη συνείδηση ότι δέχθηκε ό,τι ήταν άξιο των πράξεών του, ανακουφίστηκε από τα βάσανα και κληρονόμησε τη Βασιλεία του Θεού».
Υπάρχει ένας μοναστικός κανόνας: μη ζητάς υπακοή, αλλά μην αρνείσαι την υπακοή. Δεν ζητήσαμε διωγμό, αλλά επειδή ήταν επιθυμία του Θεού να μας τον στείλει, δεν υπάρχει λόγος να αρνηθούμε. Καλύτερα να αντέξουμε, όπως άντεξαν όλοι οι άγιοι, και να δούμε τι καρπούς θα φέρει αυτό.
