უმე და ხელისუფლება: შესაძლებელია თუ არა მეგობრული ურთიერთობების დამყარება?
2024 წლის 11 ივნისს უმე-ის წარმომადგენლებმა მონაწილეობა მიიღეს G7-ის ელჩებთან შეხვედრაში. რა სახის შეხვედრა იყო ეს და შეიძლება თუ არა იმის თქმა, რომ ხელისუფლებას ეკლესიასთან მეგობრული ურთიერთობის დამყარების იმედი აქვს?
2024 წლის 11 ივნისს გაიმართა შეხვედრა შვიდეულის ჯგუფის (G7) ქვეყნების ელჩებსა და ეკლესიებისა და რელიგიური ორგანიზაციების სრულიად უკრაინის საბჭოს წარმომადგენლებს შორის. ღონისძიებას ესწრებოდნენ უმე-ის საინფორმაციო და საგანმანათლებლო დეპარტამენტის თავმჯდომარე, ნიჟინისა და პრილუკის მიტროპოლიტი კლიმენტი და უმე-ის საგარეო საეკლესიო ურთიერთობების განყოფილების თავმჯდომარის მოადგილე, დეკანოზი ნიკოლაი დანილევიჩი.
ასეთი შეხვედრა 2-3 წლის წინ რომ ყოფილიყო, დიდ ინტერესს არ გამოიწვევდა - ჩვეულებრივი საპროტოკოლო შეხვედრა, მეტი არაფერი. თუმცა, უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის აკრძალვის ხელისუფლების მცდელობებთან დაკავშირებული ბოლო მოვლენების ფონზე, უმე-ის დელეგაციის მონაწილეობა ამ შეხვედრაში გარკვეულ ინტერესს იწვევს და გვაიძულებს დავსვათ რამდენიმე კითხვა.
ჯერ ერთი, რატომ არ მიიწვიეს ჩვენი ეკლესიის წარმომადგენლები ეკლესიებისა და რელიგიური ორგანიზაციების სრულიად უკრაინის საბჭოს მონაწილეობით რაიმე შიდა ღონისძიებაზე? მაგალითად, ისინი არ იყვნენ მიწვეულნი პრემიერ მინისტრთან შეხვედრაზე, არ იყვნენ მიწვეულნი 8371-ე კანონპროექტის განსახილველად და რატომღაც არ იყვნენ მიწვეული აშშ-ში. შეგახსენებთ, რომ დაურეკეს მხოლოდ მაშინ, როცა ევროპის ეკლესიების კონფერენციის წარმომადგენლები მივიდნენ.
მეორეც, რატომ მიიღეს მონაწილეობა უმე-ის წარმომადგენლებმა G7-ის ქვეყნების ელჩებთან შეხვედრაში შვეიცარიის სამშვიდობო სამიტის წინა დღეს?
მესამე, საერთოდ რატომ მიიწვიეს იქ, რა ფუნქცია ჰქონდათ უმე-ის წარმომადგენლებს ამ შეხვედრაზე?
ჩვენ შევეცდებით ამ კითხვებზე პასუხის გაცემას.
რომელმა სინოდმა აკურთხა კრება?
უმე-ის ხელმძღვანელობა უკრაინის ხელისუფლებასთან ურთიერთობისას ხელმძღვანელობს პრინციპით „ნუ დაუშავებ“, მსგავსად იმისა, რითაც ექიმები ხელმძღვანელობენ ავადმყოფ ადამიანთან ურთიერთობაში. მისი უნეტარესი მიტროპოლიტი ონოფრე ყველანაირად ცდილობს გაასწოროს ყველა უხეში კუთხე, თითქმის არასოდეს აკრიტიკებს ხელისუფლების ქმედებებს, არასდროს საუბრობს პოლიტიკურ თემებზე და თუ საუბრობს უმე-ის დევნაზე, მაშინ მხოლოდ მოთმინებისა და თავმდაბლობის კონტექსტში.
თქვენ გესმით მისი ტაქტიკა: მის უნეტარესს ჰყავს უზარმაზარი სამწყსო, რომელზეც პასუხისმგებელია და მისმა ყოველმა სიტყვამ შეიძლება ზიანი მიაყენოს უამრავ ადამიანს.
ამიტომ, თავიდან ვივარაუდეთ, რომ მიტროპოლიტი კლიმენტი და დეკანოზი ნიკოლაი დანილევიჩი შეხვედრაზე წავიდნენ უმე-ის წინამძღვრის ლოცვა-კურთხევით: დაპირისპირების თავიდან ასაცილებლად და უბრალოდ თავმდაბლობის გამო.
თუმცა, როდესაც ეს სტატია მზად იყო, მიტროპოლიტ ლონგინის (ჟარს) მიმართვა გამოჩნდა ბანჩენსკის მონასტრის ტელეგრამის არხზე, რომელშიც ეპისკოპოსმა, პირდაპირ მიმართა მიტროპოლიტ კლიმენტსა და დეკანოზ ნიკოლოზს, დაუსვა მათ კითხვა: „რომელმა სინოდმა გასცა კურთხევა ასეთი უკანონო შეხვედრის, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეთ? კითხვა, ვთქვათ, ძალიან სერიოზულია, რადგან ასეთ საკითხებში თვითნებობა არ არის მხოლოდ დაუმორჩილებლობის გამოვლინება, არამედ თითქმის გამოწვევა სასულიერო პირებისთვის. ბოლოს და ბოლოს, იერარქს არ შეუძლია წარმოადგინოს ეკლესია მისი წინამძღვრის კურთხევის გარეშე? ნუ ვიჩქარებთ დასკვნების გამოტანას და დაველოდოთ თავად ეპისკოპოს კლიმენტის სიტყვებს.
ეკლესიისა და სახელმწიფოს „თანამშრომლობის ფორმებზე“.
ნებისმიერ შემთხვევაში, მიტროპოლიტ კლიმენტის მიერ შეხვედრის დროს წარმოთქმული რამდენიმე ფრაზა ძალიან ძნელი გასაგებია, განსაკუთრებით თანამედროვე უკრაინის ხელისუფლებასა და ეკლესიას შორის ურთიერთობის კონტექსტში.
კერძოდ, ეპისკოპოსმა აღნიშნა, რომ „ომის დროს ეკლესიასა და უკრაინის სახელმწიფოს შორის ჰუმანიტარულ სფეროში თანამშრომლობის ფორმების შეძენის წყალობით, ეკლესიას აქვს შესაძლებლობა, ეფექტურად დაამტკიცოს თავისი მოწოდება, გამოავლინოს სიყვარული უკრაინულ საზოგადოებაში მოყვასის მიმართ. “.
მიტროპოლიტი კლიმენტი მართალია, რომ ეკლესია ნამდვილად გამოხატავს სიყვარულს მოყვასის მიმართ უკრაინულ საზოგადოებაში. თუმცა, სახელმწიფოსთან კონკრეტულად რა „თანამშრომლობის ფორმების“ წყალობით აკეთებს ამას ეკლესია? შეიძლება თუ არა „თანამშრომლობის ფორმა“ ეწოდოს იმ ფაქტს, რომ ხელისუფლების აზრით, მღვდელმსახურს შეუძლია გახდეს მღვდელმსახური მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ის დატოვებს უმე-ს?
ასევე, კონკრეტულად რა არის „თანამშრომლობის ფორმა“, რომელშიც მრავალი ფაქტი ხვდება, როდესაც სხვადასხვა სამხედრო ნაწილების სარდლობამ, რომლის ტერიტორიაზეც მდებარეობდა უმე-ის ეკლესიები, არა მხოლოდ შეწყვიტა თანამშრომლობა კანონიკური ეკლესიის მღვდლებთან, არამედ გადასცა თავისი ეკლესიები მეუ-ს სასარგებლოდ?
ან გავიხსენოთ დეკანოზი სერგეი ჩერტილინი, რომელსაც ჩხრეკის დროს უუს-ს წარმომადგენლებმა ჩამოართვეს რამდენიმე ასეული ათასი გრივნა და ჯერ არ დაუბრუნებიათ, ჩაიდინა არა მხოლოდ უკანონო ქმედება, არამედ ხელი შეუშალა ეკლესიას ძალიან ჰუმანიტარული მისიის განხორციელებაში?
სინამდვილეში, ეპისკოპოსმა კლიმენტმა ჩვენზე უკეთ იცის, რომ ეკლესია აგრძელებს თავის საქმიანობას მხოლოდ პატრიოტული მოსაზრებებითა და უკრაინის სიყვარულით და არა ხელისუფლებასთან „თანამშრომლობის ფორმების“ წყალობით. მას მადლობა უნდა გადაეხადა არა სახელმწიფოს, არამედ რიგით მორწმუნეებისთვის, რომლებიც ბოლო ფულს აძლევენ ჯარისკაცების - მათი შვილებისა და შვილიშვილების სიცოცხლის გადასარჩენად. მაგრამ ზოგიერთი ხელისუფლების წარმომადგენელი ყველაფერს აკეთებს ამის თავიდან ასაცილებლად.
ამიტომ, იმის თქმა, რომ ხელისუფლების წყალობით ეკლესიას შეუძლია შეასრულოს თავისი ჰუმანიტარული მისია, ნიშნავს უმადური იყო იმ ადამიანების მიმართ, რომლებიც ნამდვილად ეხმარებიან უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს და ომით დაზარალებულებს. სახელმწიფო არაფერ შუაშია.
უკრაინაში რელიგიის თავისუფლების შესახებ
განსაკუთრებული გაოგნება გამოიწვია შეხვედრის მონაწილეთა განცხადებამ, რომ „მიუხედავად საომარი მდგომარეობისა, უკრაინაში ზოგადად დაცულია ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლება, ფუნქციონირებს დემოკრატიული ინსტიტუტები და სასამართლოები. ამავე დროს, ჩნდება პრობლემური საკითხები, რომლებიც საჭიროებს დიალოგს და შეთანხმებულ გადაწყვეტილებებს რწმენასა და ხელისუფლებას შორის“.
ეს არის განცხადება, რომ უკრაინაში დაცულია ყველა საჭირო რელიგიური უფლება და თავისუფლება. მასში ნათქვამია, რომ უკრაინა არის დემოკრატიისა და რელიგიური თავისუფლების მაგალითი და თუ არის პრობლემები, ისინი წყდება დიალოგის სულისკვეთებით და შეთანხმებულია კონფესიისა და ხელისუფლების მიერ. ეს არ არის მხოლოდ ტყუილი - ეს არის ცინიზმი უმაღლესი ხარისხით.
დაეთანხმო ასეთ განცხადებას ნიშნავს იმის დავიწყებას, რომ სწორედ ახლა მიმდინარეობს აბსოლუტურად ველური სისხლის სამართლის საქმეები უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის რამდენიმე იერარქის წინააღმდეგ, რომლებიც მათ „პრორუსული“ ნარატივების გავრცელებაში და აგრესორი ქვეყნის მხარდაჭერაში ადანაშაულებენ. ამჟამად, საკანონმდებლო დონეზე, უზენაესი რადა, ალბათ, ცდილობს აკრძალოს უმე "დიალოგის სულისკვეთებით".
ასევე, ალბათ, ხელისუფლებასთან შეთანხმებით, უმე-ს თემები "თავისუფლად" გადადიან მეუ-ში და რკინის საჭრელები, გატეხილი ყბები, გადამტვრეული ხელები სწორედ ისაა, რაც "დიალოგს მოითხოვს".
გარდა ამისა, ხელისუფლება ცდილობს მიითვისოს კიევ-პეჩერის ლავრა, ატარებს პოჩაევის ლავრის შემოწმებას, წაართვეს კრემენეცის მონასტერი - და ეს ყველაფერი, თურმე, იყო "შეთანხმებული"?
ასევე შეგახსენებთ, რომ წინასწარი დაკავების იზოლატორში ამჟამად იმყოფებიან სვიატოგორსკის მიტროპოლიტი არსენი, უმე-ის მღვდელი დეკანოზი სერგეი ჩერტილინი და მართლმადიდებელი ჟურნალისტები.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენი ეკლესია ახლა უახლეს ისტორიაში ყველაზე რთულ პერიოდს გადის. ადამიანები, რომლებიც ამაზე საუბრობენ, გისოსებს მიღმა არიან და ადამიანები, რომლებიც ცდილობენ თავიანთი ეკლესიების დაცვას, საფრთხეს უქმნიან მათ ჯანმრთელობას. ამის არ დანახვა, იმის თქმა, რომ „ყველაფერი კარგადაა“ ნიშნავს მათ და ეკლესიის ღალატს.
ეკლესია და ძალაუფლება: გაკვეთილები ისტორიიდან
მიტროპოლიტი კლიმენტის და დეკანოზი ნიკოლაი დანილევიჩის გაგება შეიძლება. მათ არ სურთ გაიზიარონ იმ იერარქებისა და მღვდლების ბედი, რომლებსაც უკვე ასამართლებენ. რა პრეტენზია გვაქვს? ანუ თუ სიმართლეს ვერ ამბობ, ტყუილი მაინც არ თქვა. ამ ვითარებაში დუმილი უფრო მისაღები იქნება, ვიდრე დოკუმენტზე ხელმოწერა, რომლის სიტყვებიც ზურგში დანის ჩარტყმას ჰგავს მათთვის, ვინც დღეს იცავს თავის ეკლესიას, მონასტერს, ლავრას და ეკლესიას. უფრო მეტიც, მიტროპოლიტი კლიმენტი და დეკანოზი ნიკოლაი დანილევიჩი G7-ის ელჩებთან შეხვედრისას მოქმედებდნენ ექსკლუზიურად როგორც ექსტრასანტები (მათი სახელები არც კი მიიჩნიეს საჭიროდ შეხვედრის მონაწილეთა სიაში მოხვედრისთვის). მათი მთელი ფუნქცია იმაში მდგომარეობდა, რომ ყველასთან ერთად ეთქვათ ერთი სიტყვა - "მოწონება!"
შესაძლოა, ამ შეხვედრაში მონაწილეობით, უმე-ის წარმომადგენლები მიჰყვებოდნენ იმავე მოტივებს, რომელსაც მიჰყვა სტრაგოროდის პატრიარქი სერგი, რომელმაც უთხრა უცხო სახელმწიფოების ელჩებს, რომ სსრკ-ში ეკლესიის დევნა არ ყოფილა. პატრიარქი სერგი იმედოვნებდა, რომ მისი სიტყვებით შეაჩერებდა ეკლესიის ნგრევას უღმერთო საბჭოთა ხელისუფლების მიერ, მაგრამ 1941 წლის დასაწყისისთვის ეკლესიამ თითქმის მთლიანად შეწყვიტა არსებობა. ვერავითარმა განცხადებამ ან ერთგულების დეკლარაციამ ვერ გადაარჩინა იგი.
ზუსტად იგივე შეიძლება ითქვას ეკლესიებისა და რელიგიური ორგანიზაციების სრულიად უკრაინის საბჭო შეხვედრაზე G7-ის ელჩებთან. იგი მიზნად ისახავდა შვეიცარიის სამშვიდობო სამიტის წინა დღეს მთელ მსოფლიოსთვის ეჩვენებინათ, რომ უკრაინაში ყველაფერი კარგადაა, რომ ის მართლაც დემოკრატიული სახელმწიფოა, სადაც ისეთ საკითხებს, როგორიცაა ადამიანის უფლებები და თავისუფლება პატივს სცემენ ომის მიუხედავად.
პოლიტიკური სარგებელი ხელისუფლებისთვის
უკრაინის ხელისუფლებისთვის უკიდურესად წამგებიანია დასავლელი კოლეგების თვალში მდევნელებად გამოცხადება, რადგან დასავლეთში რელიგიის თავისუფლების, სიტყვის თავისუფლებისა და სინდისის თავისუფლების ცნებები ხშირად უფრო მეტ წონას ატარებს, ვიდრე ფული, გავლენა, ძალაუფლება და ავტორიტეტი. დემოკრატია, უპირველეს ყოვლისა, არის შესაძლებლობა გჯეროდეს ღმერთის ისე, როგორც შენ გინდა და დასავლეთში ეს არა მარტო ესმით, არამედ ყველანაირად იცავენ და მხარს უჭერენ.
სწორედ ამიტომ, G7-თან შეხვედრას უნდა ეჩვენებინა, რომ უკრაინა დემოკრატიული ქვეყანაა. და სამწუხაროა, რომ ამ "შოუს" ესწრებოდნენ სწორედ იმ ეკლესიის წარმომადგენლები, რომელთა წინააღმდეგაც დღეს ნამდვილი ომი მიმდინარეობს. უფრო მეტიც, ისინი არა მხოლოდ მიიღეს, არამედ მხარი დაუჭირეს შეხვედრის მონაწილეების მიერ გავრცელებულ სიცრუეს.
დასკვნები
უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესია მძიმე პოლიტიკურ ვითარებაშია. მას სასამართლო პროცესი ემუქრება, რომელიც პოლიტიკურად მოტივირებულად აღიქმება. უკრაინაში რელიგიურ თავისუფლებებზე წარმოუდგენელი ზეწოლაა. ხელისუფლება ცდილობს შეზღუდოს უმე-ის საქმიანობა, რაც ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სტანდარტებს, მათ შორის რელიგიის თავისუფლებას.
თუმცა, ამის საპასუხოდ, ეკლესიის წარმომადგენლები ცდილობენ თავიანთი ერთგულების დემონსტრირებას და თავს იმართლებენ იმით, რომ „არ გაუარესდეს“.
და ამ ვითარებაში ყველაზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ დასავლური ინსტიტუტები და საერთაშორისო თანამეგობრობა, რომლის წინაშეც უკრაინა ცდილობს წარმოაჩინოს თავი დემოკრატიულ სახელმწიფოდ, რომელიც პატივს სცემს ადამიანის უფლებებსა და თავისუფლებას.
ხელისუფლებას ესმის, რომ მათი რეპუტაცია დასავლელი პარტნიორების თვალში შეიძლება სერიოზულად დაზიანდეს რელიგიური თავისუფლებების დარღვევის ბრალდებების გამო. ეს ნიშნავს, რომ შეუძლებელია გაჩუმდე სწორედ ამ საერთაშორისო თანამეგობრობის წინაშე იმის შესახებ, რაც ხდება უკრაინაში რელიგიურ სფეროში და საპირისპიროს თქმა მაინც ცინიკურია.
