კვიპროსის ეკლესიის მეთაურის არჩევა: რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი არა მხოლოდ კვიპროსელებისთვის?
დეკემბერში მართლმადიდებლური სამყარო გაიგებს კვიპროსის ეკლესიის ახალი წინამძღვრის სახელს. როგორ ჩატარდება არჩევნები და რა მნიშვნელობა ექნება მას უმე-სთვის?
2022 წლის 18 დეკემბერს კვიპროსის მართლმადიდებელი ეკლესიის ახალი წინამძღვრის არჩევნები ჩატარდება. მომავალ არჩევნებში მონაწილეობა ექვსმა კანდიდატმა გამოაცხადა, თუმცა მათგან მხოლოდ ოთხი შეიძლება იყოს სერიოზულად განხილული: ლიმასოლის მიტროპოლიტი ათანასე, პაფოსის მიტროპოლიტი გიორგი, მორფის მიტროპოლიტი ნეოფიტი და ტამასოს მიტროპოლიტი ისაია. სწორედ ამ კანდიდატებიდან მოუწევთ კვიპროსელებს აირჩიონ თავიანთი ეკლესიის მეთაური. ჩვენთვის, უკრაინელებისთვის, ეს საკითხი არ იქნებოდა განსაკუთრებით საინტერესო, რომ არა ერთი "მაგრამ" - კვიპროსის ეკლესიის უმრავლესობის მიერ მეუ-ს ტომოსის აღიარება.
მეუ-ს ტომოსის აღიარება და განხეთქილება კვიპროსის ეკლესიაში
შეგახსენებთ, რომ გარდაცვლილი კვიპროსის მთავარეპისკოპოსი ქრიზოსტომი გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ცდილობდა შეენარჩუნებინა თავისი ეკლესიის ნეიტრალიტეტი ფანარიონის მიერ მეუ-ს ლეგალიზაციასთან დაკავშირებით. უფრო მეტიც, ის ცდილობდა კიდეც გამხდარიყო შუამავალი კონფლიქტის მხარეებისთვის - კონსტანტინოპოლისა და მოსკოვის საპატრიარქოებისთვის მისაღები გამოსავლის ძიებაში. თუმცა მალე ფანარიონს ეწვია მთავარეპისკოპოსი ქრიზოსტომი და რადიკალურად შეიცვალა პოზიცია. 2020 წელს მან მიიღო გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც ზოგიერთმა სინოდელმა ეპისკოპოსმა ხმა მისცა ეპიფანე დუმენკოს მოხსენიებას. კვიპროსის ეკლესიის სინოდის გადაწყვეტილება სკანდალური აღმოჩნდა, რადგან იგი მიღებულ იქნა მხოლოდ ორი ხმით და განაპირობა ის, რომ კვიპროსის საეპისკოპოსოს თითქმის ნახევარი ეპისკოპოსის ძლიერ ოპოზიციაში გადავიდა.
იერარქებს შორის, რომლებიც კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ მეუ-ს აღიარების გადაწყვეტილებას, განსაკუთრებით გამოირჩეოდა ოთხი - მიტროპოლიტები ისაია ტამასოელი, ნიკიფორე კიკოსელი, ათანასე ლიმასოელი და ნეოფიტ მორფელი. პირველმა სამმა ეპისკოპოსმა არა მხოლოდ მოითხოვა დუმენკოს მოხსენიების შესახებ გადაწყვეტილების გაუქმება, არამედ ოფიციალურად უარი თქვა მონაწილეობაზე იმ მსახურებებში, სადაც მისი სახელი იქნებოდა ნახსენები. ოთხივე ეპისკოპოსი უცვლელად ამბობდა, რომ ფანარიონის გადაწყვეტილება მეუ-სთვის ტომოსის მინიჭების შესახებ კანონიკური და გამართლებული არ არის. მათმა პოზიციამ დიდწილად განსაზღვრა სხვა ადგილობრივი ეკლესიების პოზიცია, რომლებიც კვიპროსში ხედავდნენ არა მხოლოდ იერარქებს, რომლებიც იცავდნენ კანონებს, არამედ აკვირდებოდნენ ფაქტობრივ განხეთქილებას ეკლესიაში, რომელმაც აღიარა დუმენკო. კვიპროსი გახდა ძალიან მნიშვნელოვანი მაგალითი იმისა, რომ მეუ-ს ლეგალიზაცია ეკლესიისთვის კარგს არაფერს მოიტანდა. ახლა კი, ზემოაღნიშნული იერარქებიდან სამი კანდიდატია კვიპროსის ეკლესიის წინამძღვრად (გარდა ნიკიფორე კიკოსელისა). გასაგებია, რომ მათ პირად პოზიციაზე ბევრია დამოკიდებული.
ახალი წინამძღვარი და მეუ
რატომ არის ასეთი მნიშვნელოვანიკვიპროსის ეკლესიის ახალი მეთაურის პოზიცია? ჯერ ერთი,
ახალ მეთაურს შეუძლია გააუქმოს სინოდის გადაწყვეტილება დუმენკოს მოხსენიების შესახებ. ამ გაუქმების მიზეზი აშკარაა: სინოდმა ნება დართო მეუფე ქრიზოსტომოს, წირვაზე ეპიფანეს სახელი ეხსენებინა, მაგრამ მის მემკვიდრეს არ დაავალდებულა ამის გაკეთება.
მეორეც, თუ ის უარს იტყვის მეუ-ს აღიარებაზე, ეს აუცილებლად გამოიწვევს საკითხის გადახედვას მათ მიერ, ვინც ის აღიარა. კვიპროსი ყოველთვის აღიქმებოდა, როგორც ფანარიონის მოკავშირე, რაც ნიშნავს, რომ მისი უარი მეუ-ს აღიარებაზე იქნება სიგნალი სხვებისთვის, რომ „უკრაინის ავტოკეფალიის“ იდეა არ არის კარგი და არავითარი სარგებელს არ მოუტანს ეკლესიას.
მესამე, კვიპროსის ეკლესიის ახალმა წინამძღვარმა შეიძლება არაფერი გააუქმოს. შემდეგ, უმე-ის მდგომარეობა საუკეთესო შემთხვევაში იგივე დარჩება, ხოლო უარეს შემთხვევაში (უფრო სავარაუდოა) გაცილებით რთული გახდება. კვიპროსის ახალი არქიეპისკოპოსის მიერ მეუ-ს აღიარება ნიშნავს ამ საკითხის განხილვის შესაძლებლობის მოსპობას. მეუ-ს ტომოსი გადაიქცევა კვაზიეკლესიოლოგიურ „რეალობად“, რომელზეც გავლენის მოხდენა ძალიან რთული იქნება.
ამიტომაა ჩვენთვის ასე მნიშვნელოვანი კვიპროსის ეკლესიის წინამძღვრის საკითხი. სინამდვილეში, სიტუაცია „უკრაინის საკითხთან“ და მართლმადიდებლობის საერთო კრიზისთან დაკავშირებით დიდწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ ვინ უხელმძღვანელებს კვიპროსის ეკლესიას.
კანდიდატების შანსების შესაფასებლად, მოკლედ გავიხსენოთ, როგორ ჩატარდება კვიპროსის მთავარეპისკოპოსის არჩევნები.
როგორ ჩატარდება კვიპროსის ეკლესიის წინამძღვრის არჩევნები?
მაშ ასე, 22 ნოემბრამდე არჩევნებში მონაწილეობის მსურველებს უნდა წარედგინათ კანდიდატურა. ამის შემდეგ სინოდის ოფისმა გამოსცა ბიულეტენი, რომელშიც ყველა საჭირო ინფორმაცია იყო კანდიდატების შესახებ. და შემდეგ…
შემდეგ, კვიპროსის ეკლესიის წესდების თანახმად, კვიპროსის ყველა მართლმადიდებელ ქრისტიანს (მიუხედავად მოქალაქეობისა) შეუძლია ხმა მისცეს ნებისმიერ კანდიდატს. თუმცა, 2022 წლის 28 ნოემბერს კვიპროსის მართლმადიდებლური ეკლესიის წმინდა სინოდი შეიკრიბა ქარტიის ამ პუნქტის შესწორების მიზნით. სინოდის წევრებმა გადაწყვიტეს, რომ კვიპროსში მცხოვრებ მართლმადიდებელ უცხოელებს უნდა ჩამოერთვათ არჩევნებში ხმის მიცემის უფლება.
ოფიციალურად, ეს გადაწყვეტილება აიხსნება იმით, რომ წარმოიშვა „გაუთვალისწინებელი საკითხები“ და „ვადების გადაცილება“. რატომ წამოიჭრა უცებ ეს კითხვები და რატომ მოხდა „დადგენილი ვადების“ გადაწევა უმიზეზოდ, გაუგებარია. არჩევნებამდე ხომ ჯერ კიდევ დროა და თარიღის შესახებ გადაწყვეტილება იმავე სინოდმა მიიღო და მას შემდეგ არ შეცვლილა. სინოდის წევრებმა ასევე განაცხადეს, რომ მართლმადიდებელ უცხოელებს არ მიეცათ ხმის მიცემის უფლება „რათა არჩევნები ჩატარდეს რაც შეიძლება მალე ქარტიით გათვალისწინებულ ვადებში“.
თუმცა, როგორც ჩანს, სხვა უფრო სავარაუდო მიზეზი არსებობს. ფაქტია, რომ უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომთან დაკავშირებით კვიპროსში საკმაოდ ბევრი ლტოლვილი და ემიგრანტი იყო ორივე ქვეყნიდან. ამდენი მართლმადიდებელი კვიპროსელი სულაც არ არის - 500 000-ზე მეტი. ამიტომ, ცხადია, რომ უკრაინიდან ჩამოსულმა რამდენიმე ათასმა ადამიანმაც კი შეიძლება სერიოზულად იმოქმედოს კენჭისყრის შედეგზე. ძნელი მისახვედრი არ არის, რომ ეს ხალხი ხმას მისცემს არა ეპისკოპოსს, რომელმაც საუკეთესო საარჩევნო პროგრამა წარმოადგინა (ასეთი არის), არამედ ეპისკოპოსს, რომელიც, მათი აზრით, კანონიკური მართლმადიდებლობის პოზიციებზე დგას, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის ეწინააღმდეგება მეუ-ს. სწორედ იმისთვის, რომ თავი დაეზღვიათ „სიურპრიზებისგან“, კვიპროსის სინოდმა გადაწყვიტა მათთვის ხმის მიცემა აეკრძალა.
შემდეგ რა ხდება. წესდების თანახმად, საარჩევნო უბნებს უხელმძღვანელებენ მთავრობის წარმომადგენლები და არა ეკლესიის წარმომადგენლები. საარჩევნო უბნებზე კანდიდატების წარმომადგენლებიც დაესწრებიან.
პირველ ეტაპზე, საყოველთაო კენჭისყრით, კვიპროსის მართლმადიდებელი მოქალაქეები კანდიდატთა სიიდან სამ კანდიდატს გამოავლენენ. შემდეგ წმინდა სინოდი მთავარეპისკოპოსს სამი კანდიდატიდან აირჩევს. წინამძღოლი გახდება ის, ვინც მიიღებს წმინდა სინოდის წევრთა ხმების აბსოლუტურ უმრავლესობას. თუ ეს არ იქნა მიღწეული, კენჭისყრა უნდა განმეორდეს სინოდის იმავე სხდომაზე იმ ორ პირს შორის, რომლებმაც მიიღეს ხმათა უმრავლესობა. მათ შორის თანასწორობის შემთხვევაში ტარდება გათამაშება. ამრიგად, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ სინოდის გადაწყვეტილება არ არის დამოკიდებული სახალხო კენჭისყრის მონაწილეების მიერ მიღებული ხმების რაოდენობაზე. ხალხი ირჩევს მხოლოდ კანდიდატებს სინოდალური კენჭისყრისთვის, ხოლო სინოდი აირჩევს მეთაურს.
ექსპერტების აზრით, მეორე ტურში (სადაც სინოდი კენჭს უყრის) მოხვედრის ყველაზე დიდი შანსები ლიმასოლის მიტროპოლიტ ათანასეს აქვს. ამ დროისთვის გამოკითხულთა 44 პროცენტზე მეტი მზადაა მისცეს მას ხმა.
ყველა სხვა კანდიდატს ჰყავს დაახლოებით თანაბარი რაოდენობა, ვინც მზად არის მხარი დაუჭიროს მათ. მაგრამ მათგან განსაკუთრებით გამოვყოფდით ორ ადამიანს - ტამასოს მიტროპოლიტ ისაიას და მორფის მიტროპოლიტ ნეოფიტეს.
რას უნდა ველოდოთ ამ კანდიდატებისგან? ამის შესახებ შემდეგ სტატიაში ვისაუბრებთ.
