კლდის, ერთიანობისა და იოზაფატ კუნცევიჩის შესახებ

შევჩუკი ზინკევიჩს - უკრაინელებისა და კათოლიკეების ერთობის სიმბოლოდ მიიჩნევს. ფოტო: СПЖ

2023 წლის 10 სექტემბერს, ვატიკანში, უბკე-ის წარმომადგენლებმა აღნიშნეს იოზაფატ კუნცევიჩის "წამების" 400 წლისთავი. უბკე-ის ხელმძღვანელმა, სვიატოსლავ შევჩუკმა მას უწოდა „გმირი, რომელსაც შეუძლია შეიყვაროს ისე, როგორც ღმერთს უყვარს“.

აღსანიშნავია, რომ კუნცევიჩის იუბილე იმ დროს დაემთხვა, როდესაც პონტიფიკოსის „პრორუსული“ განცხადებების გამო უკრაინაში კათოლიციზმისა და პაპის ავტორიტეტი სერიოზულად შეირყა. უნიატები, სვიატოსლავ შევჩუკის მეთაურობით, ტიტანურ ძალისხმევას მიმართავენ სიტუაციის გამოსასწორებლად. ახლა კი უბკე-ის ხელმძღვანელმა გადაწყვიტა გაეხსენებინა "წმინდანის" სახელი, რათა დაერწმუნებინა უკრაინელები, რამდენად აუცილებელია კათოლიციზმთან ერთიანობის შენარჩუნება.

„დღეს იოზაფატი გვეუბნება: შვილებო უკრაინელებო, არასოდეს მოუსმინოთ მათ ხმას, ვინც გეუბნებათ უარი თქვათ ამ ერთობაზე. ჩვენი ეკლესია გადარჩა ყველა ისტორიულ ეპოქაში, გაუძლო მათ, ვისაც მისი განადგურება სურდა, მხოლოდ კათოლიკური ეკლესიის დიდ უნივერსალურ ოჯახთან ერთობით, ისევე როგორც დღეს უკრაინა ვერ გაუძლებს ამ ომს  საერთაშორისო დახმარებისა და მხარდაჭერის გარეშე“, - განაცხადა შევჩუკმა.

მოდით გავიხსენოთ ვინ იყო სინამდვილეში კუნცევიჩი და მართლა „უყვარდა თუ არა ისე, როგორც ღმერთს უყვარს“.

ვინ არის იოზაფატ კუნცევიჩი?

უბკე-სთვის, კუნცევიჩი, რა თქმა უნდა, წმინდანია, რადგან მან წვლილი შეიტანა ამ რელიგიური ორგანიზაციის ჩამოყალიბებაში და მისთვის მართლმადიდებლური თემების გადაცემაში. სხვათა შორის, შესაძლოა, მომავალში მეუ-მ წმინდანად შერაცხოს ისინი, ვინც დღეს მართლმადიდებლური ეკლესიების კარებს საფქვავებით ჭრიან და მორწმუნეებს გაზის ბალონების გამოყენებით აძვებენ. თუმცა იოზაფატ კუნცევიჩმაც ძალადობრივი სიკვდილით დაასრულა სიცოცხლე. აი, როგორ ყვება ამის შესახებ პოლონური წარმოშობის კანადელი ისტორიკოსი ორესტ სუბტელნი: „1623 წელს პოლოცკში ადგილობრივი ბერძენი კათოლიკე მთავარეპისკოპოსი იოზაფატ კუნცევიჩი, რომელიც ცდილობდა მართლმადიდებლებისთვის ორი მართლმადიდებლური ეკლესიის წართმევას, თავად გახდა გააფთრებული ბრბოს მსხვერპლი.” ანუ ეს საერო ისტორიკოსიც კი, რომელიც არ გამოირჩეოდა მართლმადიდებლობისადმი სიმპათიით, მოწმობს, რომ ი.კუნცევიჩის გარდაცვალების მიზეზი იყო მისი საქმიანობა მართლმადიდებლებისთვის ეკლესიების ჩამორთმევაში. თუ ამ მოვლენებს ცოტა უფრო დეტალურად შევხედავთ, აი რა სურათს მივიღებთ.

1618 წლის ბოლოს იოსაფატ კუნცევიჩი დაინიშნა პოლოცკის მთავარეპისკოპოსად. იმ დღეებში არ არსებობდა არც მედია და არც რაიმე სახის სოციალური ქსელი და საკმაოდ ხანგრძლივად შეიძლებოდა ნამდვილი ინფორმაციის დამალვა, რაც ი.კუნცევიჩმა გააკეთა, ხალხს გამოუცხადა, რომ ის არა უნიატი, არამედ მართლმადიდებელი იყო. ხალხი ხომ მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას იცავდა და გაერთიანებაზე გადასვლას ღალატად თვლიდა.

მაგრამ მალე ყველაფერი გამოაშკარავდა.

კონსტანტინოპოლის ეკლესიაში, რომელიც მაშინ შედიოდა კიევის მიტროპოლია, კარგად იცოდნენ, რომ უნიაში გაწევრიანდა მიტროპოლიის ყველა ეპისკოპოსი, მათ შორის ი.კუნცევიჩიც. ეს ნიშნავს, რომ საჭირო იყო მიტროპოლიისთვის ახალი ეპისკოპოსების ხელდასხმა. ეს მისია კონსტანტინოპოლის პატრიარქის ტიმოთე II-ის სახელით იერუსალიმის პატრიარქმა თეოფან III-მ იკისრა. 1620 წელს კიევში მან აკურთხა სამი ეპისკოპოსი: იობი (ბორეცკი) კიევის მიტროპოლიტის ხარისხში, ესაია (კოპინსკი) პრჟემისლის ეპისკოპოსად და მელეტი (სმოტრიცკი) პოლოცკის მთავარეპისკოპოსის ხარისხში. ერთი წლით ადრე, ე.ი. 1619 წელს ი.კუნცევიჩმა პოლონეთის მეფე სიგიზმუნდ III-ს სთხოვა სიგელი, რომლის მიხედვითაც მას გადაეცა პოლოცკის ეპარქიის ყველა მართლმადიდებლური ეკლესია და მონასტერი, ე.ი. სასულიერო პირებისა და მრევლის მოსაზრების მიუხედავად უნიაში გადაიყვანეს.

უარის შემთხვევაში სამრევლოებს უნიას ძალის გამოყენებით გადასცემდნენ . ურჩ მართლმადიდებელ მღვდლებს ეკრძალებოდათ ეკლესიებთან მიახლოება, წინააღმდეგ შემთხვევაში სიკვდილი ემუქრებოდათ. მართლმადიდებლური მსახურება პრაქტიკულად შეწყდა. ჩვილებს არ ნათლავდნენ და მიცვალებულებს პანაშვიდებს არ უხდიდნენ. გარდაცვლილ მართლმადიდებლებს ღამით გაასვენებდნენ ქალაქის გალავნიდან მოშორებით და ყრიდნენ ფეკალიებით სავსე თხრილში.

ი.კუნცევიჩი იმდენად არაადამიანურად და უკანონოდ იქცეოდა, რომ პოლონეთის ოფიციალური ხელისუფლების ყურადღებაც კი მიიქცია. 1621 წლის 9 თებერვალს პოლონეთის კანცლერმა (პრემიერმა) ლევ საპეგამ, კათოლიკე აღმსარებელმა და უნიის მტკიცე მხარდამჭერმა, წერილი მისწერა კიევის უნიატ მიტროპოლიტს იოსებ რუცკის ი.კუნცევიჩის შესახებ: „არა მარტო მე, ასევე სხვები მკაცრად გმობენ იმ ფაქტს, რომ პოლოცკის ეპისკოპოსმა დაიწყო ზედმეტად სასტიკი ქცევა რწმენის საკითხებში და ძალიან დაღალა და თავი შეაძულა ხალხს, როგორც პოლოცკში, ასევე ყველგან. დიდი ხნის განმავლობაში ვაფრთხილებდი, ვთხოვდი არ მოქცეულიყო ასე სასტიკად, მაგრამ მან, თავისი მოსაზრებებით, უფრო სიჯიუტით გაჯერებული ვიდრე საფუძვლიანობით, არ მოისურვა ჩვენი რჩევის მოსმენა. ღმერთმა ქნას, რომ მისი ბრძანებებისა და მკაცრი ქმედებების შედეგებმა არ დააზიანოს პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობა.

ღვთის გულისთვის, თქვენო კეთილშობილებავ, გთხოვთ შთააგონოთ, რომ შეწყვიტოს სიმკაცრე ამ საკითხებში და ნებაყოფლობით დაუთმოს მოგილევიელებს ეკლესია, სანამ თვითონ არ წაართმევენ... გთხოვთ, თქვენო კეთილშობილებავ, გთხოვთ ხელში აიღოთ სადავეები."

1622 წელს ვიტებსკში ჩავიდა პოლოვსკის მართლმადიდებელი ეპისკოპოსი მელეტი (სმოტრიცკი) და გაუგზავნა წერილი ადგილობრივ ხელისუფლებას, რომელშიც მან თავი გამოაცხადა პოლოცკის კანონიერ მართლმადიდებელ ეპისკოპოსად. ამან გამოიწვია სახალხო ენთუზიაზმის ტალღა. მართლმადიდებლებს უფლებების აღდგენის იმედი ჰქონდათ. ვინც უნიის ზეწოლის ქვეშ მოექცა, დაუბრუნდა მართლმადიდებლობას. შედეგად ი.კუნცევიჩმა მოითხოვა საერო ხელისუფლების გადამწყვეტი ჩარევა. მან საჩივარი დაწერა ლევ საფეგას მართლმადიდებლების დასჯის მოთხოვნით.

მაგრამ ლ.საპეგამ მას ასე უპასუხა: „არ მსურს თქვენს უწმინდესობასთან მიმოწერასა და კამათში ჩარევა, მაგრამ, იმის დანახვისას, თუ რა სიმტკიცით იცავთ თქვენს რწმენას, ყოველგვარი მიზეზის გარეშე, იძულებული ვარ, ჩემი სურვილის საპირისპიროდ ვუპასუხო თქვენს უსაფუძვლო წერილს. ვაღიარებ, რომ მეც მაინტერესებდა უნიის საკითხი და უგუნურობა იქნებოდა ამ საქმის მიტოვება; მაგრამ აზრადაც არ მომსვლია, რომ თქვენი უწმინდესობა მას ასეთი ძალადობრივი ზომებით შეუერთდებოდა. <...> თქვენ კი, თქვენი გაუფრთხილებელი ძალადობით, წაახალისეთ და, ასე ვთქვათ, აიძულეთ რუსი ხალხი წინააღმდეგობა გაეწია სამეფო უდიდებულესობისადმი მიცემული ფიცისთვის. თქვენთვის ძნელია ამაში გამოკეტვა, როცა ბრალს გდებენ რუსების, პოლონელი და ლიტველი ლიდერების მიერ შეტანილი საჩივრებით... წმინდა წერილის სწავლებით, ჩვენ უნდა ვიზრუნოთ, რომ ჩვენი მონდომება და საერთო რწმენის სურვილი იყოს სიყვარულის წესებზე დაყრდნობით; მაგრამ თქვენ გადაუხვიეთ ამ მითითებებს და ამიტომ გასაკვირი არ არის, რომ თქვენს კონტროლის ქვეშ მყოფები აღარ გემორჩილებიან.

რაც შეეხება თქვენი სიცოცხლის საფრთხის ქვეშ არსებობას, შეგვიძლია ვთქვათ: ყველა საკუთარი უბედურების მიზეზია... სიხარულის მაგივრად თქვენმა გენიალურმა გაერთიანებამ იმდენი უბედურება, უთანხმოება მოგვიტანა და იმდენად ამაზრზენი გახდა, რომ ჩვენთვის უმჯობესია დავრჩეთ მის გარეშე, ასე რომ, მისი წყალობით, ჩვენ ვიტანთ უამრავ შფოთვას, მწუხარებას და უბედურებას. აი თქვენი გენიალური კავშირის ნაყოფი! სიმართლე გითხრათ, მან პოპულარობა მხოლოდ იმ არეულობითა და შფოთვით მოიპოვა, რომელიც გამოიწვია ხალხში და მთელ რეგიონში!''

ი.კუნცევიჩის საქმიანობის ამომწურავ შეფასებაზე მეტი! გავიმეოროთ, ის მისცა არა მართლმადიდებელმა, არამედ პოლონელმა პოლიტიკოსმა, კათოლიკემ და უნიის მხარდამჭერმა.

მაგრამ ასეთი პასუხის შემდეგ ი.კუნცევიჩი არ დამშვიდდა, არამედ თავად ლ.საპეგას მიმართ საჩივარი მისწერა პოლონეთის მეფე სიგიზმუნდ III-სა და პაპ გრიგოლ XV-ს. მათ საჩივარს უფრო შემართებით უპასუხეს. სიგიზმუნდ III-მ ი.კუნცევიჩის განკარგულებაში მისცა ჯარი, რომელთა დახმარებით მან სასტიკად ჩაახშო პოლოცკის ეპარქიის მართლმადიდებელთა წინააღმდეგობა.

1623 წელს ვარშავაში, პოლონეთის სეიმის (პარლამენტის) სხდომაზე, მართლმადიდებელმა ვოლინელმა დიდებულმა ლავრენტი დრევინსკიმ ისაუბრა ამ უკანონობის არსზე: ”ლიტვაში, პოლოცკის მთავარეპისკოპოსს ორშასა და მოგილევის მართლმადიდებლური ეკლესიები უკვე დალუქული აქვს 5 წელია. პოლოცკისა და ვიტებსკის მოქალაქეები, რომლებსაც არ შეუძლიათ ქალაქში, იმავე მთავარეპისკოპოსის აკრძალვის გამო, ჰქონდეთ ეკლესია ან თუნდაც სახლი ღვთისმსახურების ჩასატარებლად, იძულებულნი არიან კვირაობით და დღესასწაულზე გავიდნენ მინდორში და თანაც მღვდლის გარეშე, რადგან მათ არ აქვთ უფლება ჰყავდეთ საკუთარი სასულიერო პირი არც ქალაქში და არც ქალაქთან ახლოს“.

„და ბოლოს, საშინელი, წარმოუდგენელი, ბარბაროსული და სასტიკი ფაქტი: შარშან, იმავე ლიტვის ქალაქ პოლოცკში, იმავე მოციქულ-ეპისკოპოსმა, რათა კიდევ უფრო გააღიზიანოს ქალაქელები, უბრძანა ეკლესიის გალავანთან ახლად დაკრძალული გვამები ამოეთხარათ და ძაღლებისთვის მიეგდოთ ლეშივით საჯიჯგნად“. ვოლინის დიდგვაროვანი ლავრენტი დრევინსკი იოზაფატ კუნცევიჩის მოქმედებების შესახებ

თუ დღეს ეკლესიებიდან განდევნილი მართლმადიდებლები წირვას ასრულებენ კერძო სახლებში, ყოფილ მაღაზიებში, საწყობებში ან სხვა მსგავს შენობაში, მაშინ მე-17 საუკუნეში ისინი ღვთისმსახურების შესასრულებლად ქალაქგარეთ, მინდვრებში და პლანტაციებში გადიოდნენ. ასე რომ, 1623 წლის 12 ნოემბერს, როდესაც ი.კუნცევიჩი საკვირაო მსახურებიდან ბრუნდებოდა, გზად შეხვდა მართლმადიდებელ მღვდელს, სახელად ილია, რომელიც ქალაქგარეთ მიემართებოდა ასეთი უკანონო მსახურების შესასრულებლად.  ი.კუნცევიჩის დეკანოზი, სახელად დოროთე, თავს დაესხა, სასტიკად სცემა, ეპისკოპოსის სახლში წააათრია და ერთ-ერთ შენობაში გამოკეტა. ამ სისასტიკემ ისე გააბრაზა მართლმადიდებელი მოსახლეობა, რომ შეიჭრნენ ი.კუნცევიჩის სახლში და, დიდი ალბათობით, ნაჯახის დარტყმით მოკლეს იგი (ერთ-ერთ „ხატზე“ ი. კუნცევიჩი გამოსახულია ცულით თავში).

ეს ძალიან განსხვავდება იმისგან, თუ როგორ და რა ვითარებაში განიცადეს მოწამეობრივი სიკვდილი ნამდვილმა ქრისტიანმა მოწამეებმა. კიდევ ერთი განსხვავებაა: ქრისტიანი მოწამეების სიკვდილისთვის შური არავის უძიებია, ხოლო ი.კუნცევიჩის მკვლელობისთვის შური იძიეს უმკაცრესად. სიგიზმუნდ III-მ ჯარები გაგზავნა ვიტებსკში, ი.კუნცევიჩის საქმის გამოძიება მხოლოდ სამი დღე გაგრძელდა, რის შედეგადაც 19 ადამიანს თავი მოჰკვეთეს, მათ შორის ვიტებსკის ორ და პოლოცკის ერთ მაღლჩინოსანს, სულ 120 ადამიანი დასაჯეს სიკვდილით, მათი ქონების კონფისკაცია მოხდა, 100 ადამიანი დააპატიმრეს, 200 გაროზგეს. ვიტებსკს ჩამოერთვა მაგდებურგის კანონი და ყველა პრივილეგია. განადგურდა ვიტებსკის მერია, ქალაქს 3079 ზლოტის ჯარიმა დაეკისრა და ეკლესიებიდან ყველა ზარი ჩამოხსნეს. როგორც ამ მოვლენების ერთ-ერთი მკვლევარი წერდა, „არც ერთი წარმართული დაკრძალვის ცერემონია არ  ყოფილა უფრო სისხლისმღვრელი, ვიდრე კუნცევიჩის სიკვდილი“.

რაში მდგომარეობს ერთიანობა?

პაპის ობსტრუქციით შეშინებულმა სვიატოსლავ შევჩუკმა კუნცევიჩის სახელით მოუწოდა უკრაინელებს „არ მოუსმინონ“ მათ, ვინც დღეს ურჩევს უარი თქვან კათოლიციზმთან ერთობაზე. ვფიქრობ, ეს აშკარა გაზვიადებაა. ასეთი ხმები დღეს არ ისმის.ყველაფერი პირიქითაა.

უკრაინაში სულ უფრო მეტად ინერგება ნარატივი საზოგადოების ცნობიერებაში, რომლის მიხედვითაც კათოლიციზმი არის რაღაც ჭეშმარიტად ევროპული, ჰუმანური, დემოკრატიული, ცივილიზებული და ასე შემდეგ, ხოლო მართლმადიდებლობა არის მოსკოვური, მტრული, იმპერიული და ა.შ.

დიახ, ეს ნარატივი დღეს მისი პოპულარიზაციის საწყის ფაზაშია, დღეს ისინი ცდილობენ დაარწმუნონ უკრაინული საზოგადოება, რომ არსებობს „სწორი მართლმადიდებლობა“ წარმოდგენილი მეუ-ს მიერ და „არასწორი“ წარმოდგენილი უმე-ის მიერ. მაგრამ რელიგიური ტრანსფორმაციის შემდეგი ეტაპის კონტურები უკვე გაჩნდა - მთელი მართლმადიდებლობა გამოცხადდება „არასწორად“ და ,,სწორი’’ მხოლოდ იქნება, როგორც ს. შევჩუკი ამბობს, „ერთობა კათოლიკური ეკლესიის დიდ უნივერსალურ ოჯახთან“. უბკე-ისა და მეუ-ს გაერთიანების პერსპექტივებზე უკვე კეთდება ცალსახა განცხადებები, იმართება შესაბამისი კონფერენციები და მოსმენები, ეწყობა საერთო ლოცვები. თუ (ალბათ უფრო სწორი იქნება თუ ვიტყვით: როდესაც) პატრიარქი ბართოლომეოსი დათანხმდება ვატიკანთან გაერთიანებას, მაშინ ყველგან გაჟღერდება ნარატივი, რომ მართლმადიდებლობა „რუსული იმპერიალიზმია“. მაშინ დომინანტი იქნება სლოგანი, რომ „ერთობა“ არის ექსკლუზიურად ერთობა ვატიკანთან. შემდეგ ი.კუნცევიჩის მოღვაწეობა განახლებული ენერგიით გაგრძელდება.

მაგრამ ეკლესიის ერთობა სულაც არ არის ერთობა რომის ტახტთან, ეს არის მთელი ეკლესიის ერთობა, ზეციური და მიწიერი, ეს არის ერთობა მოძღვრებასა და ზნეობაში, ეს არის ერთობა სულიწმიდასა და საიდუმლოებში. შეუძლიათ დღეს კათოლიკეებს თქვან, რომ მათ სწამთ ისევე, როგორც პირველი ათასწლეულის პერიოდში? აშკარად არა. გარდა ამისა, ახალი «филиокве»-ს დოგმატისა, რომელიც მათ დაამტკიცეს მხოლოდ მე -11 საუკუნის დასაწყისში და შეიტანეს დამატებები მრწამსში, კათოლიკეებმა მოიწონეს მრავალი სხვა დოგმატი: ღვთისმშობლის უბიწო ჩასახვის შესახებ, განსაწმენდელი და სხვა. ამიტომ, როდესაც ვამბობთ: „მწამს ერთი წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია“, ვგულისხმობთ სრულიად განსხვავებულს, რასაც ამბობს ს.შევჩუკი.

რომელ კლდეზეა აგებული ეკლესია?

მინდა გავამახვილო ყურადღება უბკე-ის ხელმძღვანელის კიდევ ერთ განცხადებაზე. „ჩვენ ვართ საყოველთაო ეკლესიის შვილები, რადგან გვჯერა, რომ სწორედ პეტრე მოციქულის კლდეზე დააარსა ქრისტემ თავისი ეკლესია. და პეტრე აგრძელებს ცხოვრებას, მოქმედებს და მსახურობს თავისი მემკვიდრეების მეშვეობით, ეკლესიის, როგორც ქრისტეს სხეულის ღვთაებრივი და ზეთანამედროვე პრინციპის გამოვლენით“, - თქვა ს. შევჩუკმა.

ის, რომ ეკლესია დაფუძნებულია პეტრე მოციქულის პიროვნებაზე, არის კათოლიკეების ტიპიური მცდარი წარმოდგენა, რომელიც შეიძლება ჭეშმარიტად მოგეჩვენოთ, რადგან სინამდვილეში სახარება ამბობს: ,,და მე გეტყჳ შენ, რამეთუ შენ ხარ კლდე, და ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესიაჲ ჩემი, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას. (მათე 16:18). იმისათვის, რომ ამ სიტყვებმა მართლმადიდებელი არ აცდუნოს, ჩვენ მხოლოდ რამდენიმე ციტატას შემოგთავაზებთ წმინდა მამებისგან, რომლებმაც კომენტარი გააკეთეს სახარების ამ თავზე.

წმიდა იოანე ოქროპირი: „და მე გეტყჳ შენ, რამეთუ შენ ხარ კლდე, და ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესიაჲ ჩემი, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას.’’ (მ. 18). ამ სიტყვებით უფალი გვიჩვენებს, რომ ამიერიდან ბევრი ირწმუნებს, ამხნევებს პეტრეს სულს და მწყემსად აქცევს მას და ჯოჯოხეთის კარი ვერ გაიმარჯვებს მასზე. თუ ისინი ამას არ გადალახავენ, მით უფრო ნაკლებად მე. ამიტომ, ნუ შეგრცხვებათ, როცა გაიგებთ, რომ გამცემენ და ჯვარს მაცვამენ. <…> "ამ ქვაზე." მან არ თქვა: "პეტრეზე", რადგან მან დააფუძნა თავისი ეკლესია არა ადამიანზე, არამედ რწმენაზე. რა სახის რწმენა იყო ეს? მიუგო სიმონ-პეტრე და ჰრქუა მას: შენ ხარ ქრისტე, ძე ღმრთისა ცხოველისაჲ. (მათე 16:16).

ნეტარი იერონიმე სტრიდონელი: „შენ ხარ პეტრე და ამ კლდეზე ავაშენებ ჩემს ეკლესიას. როგორც თავად მისცა მოციქულებს ნათელი, რათა მათ ეწოდოს სამყაროს ნათელი, და როგორც სხვა სახელები მოვიდა უფლისაგან, და სიმონს, რომელსაც სწამდა ქვა, ანუ ქრისტე, დაარქვეს სახელი პეტრე. ”

ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელი: „რადგან პეტრემ აღიარა იგი ღვთის ძედ, ის ამბობს: ეს აღსარება, რომელიც შენ აღიარე, იქნება მორწმუნეთა საფუძველი, რათა ყველა, ვინც რწმენის შენობის აშენებას აპირებს, ამ აღსარებას ჩაუყრის საფუძველს. ”

როგორც ვხედავთ, წმინდა მამები ქვის შესახებ ქრისტეს სიტყვებს მიაწერდნენ არა პეტრეს, არამედ რწმენის აღიარებას, რომელიც მან ადრე წარმოთქვა: ,,ხოლო მან ჰრქუა მათ: თქუენ ვინ გგონიე მე ყოფად? - მიუგო სიმონ-პეტრე და ჰრქუა მას: შენ ხარ ქრისტე, ძე ღმრთისა ცხოველისაჲ. ‘’(მათე 16:15,16). ეკლესია რომ ქვა-ქრისტეზეა დაფუძნებული, წმინდა წერილშიც არის ნათქვამი.

„მივიდა მასთან, ცოცხალი ქვა, ადამიანთაგან უარყოფილი, მაგრამ ღვთის მიერ რჩეული და ძვირფასი, <...> რადგან წმინდა წერილში ნათქვამია: „აი, სიონის საძირკვლად ვდებ რჩეულ ქვას, ძვირფას ქვაკუთხედს, და ვისაც ის სწამს, იმედი არასოდეს გაუცრუვდება“ (1 პეტრე 2:4-6).

,,რადგან ვერავინ დადებს სხვა საძირკველს, გარდა უკვე დადებულისა, რომელიც არის იესო ქრისტე’’. (1 კორ. 3:11).

საღვთო წერილიდან და წმინდა მამების სხვა ციტატები შეიძლება მოვიყვანოთ, მაგრამ უკვე თქმული საკმარისია სახარების მართლმადიდებლური გაგების სისწორეში დასარწმუნებლად.

ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ უნდა დავიცვათ მართლმადიდებლური სარწმუნოება, არ მოგვხიბლოს ლამაზმა სიტყვებმა და გავიხსენოთ ჩვენი ღირსი მამის თეოდოსი პეჩერელის ანდერძი: „არ შეუერთდეთ ლათინურ სარწმუნოებას, არ დაემორჩილოთ მათ წეს-ჩვეულებებს, მოერიდეთ მათ ზიარებას და მოერიდეთ მათ ყოველგვარ სწავლებას და ზიზღით მათ ზნე-ჩვეულებებს. უფრთხილდით, შვილებო, ცრუმორწმუნეებს და ყველა მათ საუბრებს, რადგან მათით არის სავსე ჩვენი ქვეყანა. თუ ვინმე იხსნის თავის სულს, ეს იქნება მხოლოდ მართლმადიდებლური სარწმუნოებით ცხოვრებით, რადგან ჩვენს წმინდა და წმინდა მართლმადიდებლურ სარწმუნოებაზე უკეთესი სხვა რწმენა არ არსებობს“.