Το Φανάρι πήρε τον δρόμο της αναγνώρισης των Μακεδόνων σχισματικών;

Στις 16 Δεκεμβρίου ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δέχθηκε στο Φανάρι αντιπροσωπεία της λεγόμενης «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας». Αυτό σημαίνει την έναρξη του επόμενου Τόμου για τους σχισματικούς και πώς μπορεί αυτό να επηρεάσει ολόκληρη την Ορθοδοξία;

Αναλύοντας την επίσκεψη των Μακεδόνων σχισματικών στο Φανάρι, πρέπει να σημειωθούν τρία σημεία:

• Η ίδια η αντιπροσωπεία ήταν πολύ ευγενική. Υπήρχαν «μοναχοί» από τέσσερα μοναστήρια της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», και επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν ο «επίσκοπος» Αντανίας Παρθένιος (Φιντανόφσκι).
• Στη συνάντηση, εκτός από τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, παραβρέθηκε και ο δεύτερος σε τάξη επίσκοπος Φαναρίου Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Εμμανουήλ (Αδαμάκης). Ο ίδιος επίσκοπος που διεξήγαγε όλη τη διαδικασία νομιμοποίησης των Ουκρανών σχισματικών με την έκδοση του Τόμου και ηγήθηκε απευθείας του λεγόμενου «ενωτικού συμβουλίου» στις 15 Δεκεμβρίου 2018, στο οποίο δημιουργήθηκε η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU).
• Η υποδοχή που έγινε στους Μακεδόνες σχισματικούς στο Φανάρι ήταν πολύ θερμή. «Ο Παναγιώτατος Πατριάρχης έκανε αντίστοιχη έκκληση, στην οποία εξέφρασε την πατρική του ανησυχία για όλους εμάς και την Εκκλησία μας. Στο τέλος λάβαμε όλοι μια ευλογία από αυτόν φιλώντας το ιερό δεξί του χέρι», είπε ένα από τα μέλη της αντιπροσωπείας της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Ποιοι είναι οι Μακεδόνες σχισματικοί

Οι ίδιοι οι Μακεδόνες σχισματικοί ισχυρίζονται ότι ανάγουν την ιστορία τους στην Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας, που υπήρχε τον 11ο-18ο αιώνα. Αυτή η αρχιεπισκοπή προέκυψε το 1019, όταν ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος αγωνιστής νίκησε τη Βουλγαρία και την ενέταξε στη σφαίρα επιρροής του Βυζαντίου. Αντίστοιχα, καταργήθηκε η ανεξάρτητη Βουλγαρική Εκκλησία, η οποία προηγουμένως είχε όχι μόνο αυτοκεφαλία, αλλά και καθεστώς πατριαρχείου, και στη θέση της προέκυψε η Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας με καθεστώς αυτονομίας εντός του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

Η κανονική επικράτεια της Αρχιεπισκοπής Αχρίδας ήταν αρκετά εκτεταμένη, περιλάμβανε τη Βουλγαρία, τη Μακεδονία, τη Σερβία, τη Ρουμανία. Αντίστοιχα, όταν άλλαξαν οι πολιτικές συνθήκες, οι Εκκλησίες σε αυτές τις χώρες αποχωρίστηκαν από την Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας και αποκατέστησαν (ή απέκτησαν) το αυτόνομο ή αυτοκέφαλό τους καθεστώς. Το 1767, ο Τούρκος Σουλτάνος ​​κατάργησε την Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας, υποτάσσοντάς την στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ως Μητρόπολη Πρεσπών. Το 1913, η επισκοπική έδρα στην Οχρίδα έγινε μέρος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το 1915 – της Βουλγαρικής, το 1919 - ξανά της Σερβικής, το 1941 - και πάλι της Βουλγαρικής και από το 1945 έως σήμερα είναι στη σύνθεση της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Όπως μπορείτε να δείτε, η ιστορία είναι πολύ περίπλοκη, υπάρχουν πολλές ανατροπές σε αυτήν, για τις οποίες μπορεί κανείς να εικάσει, εάν το επιθυμεί, για να ικανοποιήσει διάφορες πολιτικές φιλοδοξίες. Έτσι, υπάρχουν ιστορικοί λόγοι να πούμε ότι η Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας μπορεί να λειτουργήσει ως «μητέρα εκκλησία» για τη Σερβική Εκκλησία. Αλλά μπορεί κανείς να βρει επιχειρήματα για την αντίθετη δήλωση ότι η Σερβική Εκκλησία μπορεί να είναι η ίδια «μητέρα εκκλησία» για την αρχιεπισκοπή της Αχρίδας, όπως και Βουλγαρική Εκκλησία, η οποία περιλάμβανε και την αρχιεπισκοπή της Αχρίδας για κάποιο διάστημα.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Μακεδονία έγινε μέρος της Γιουγκοσλαβίας, οι αρχές της οποίας υποστήριξαν την ιδέα της δημιουργίας μιας αυτόνομης Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με κέντρο την Οχρίδα. Ωστόσο, η Σερβική Εκκλησία αντιτάχθηκε σε αυτό. Δεν κατέστη δυνατή η επίτευξη συμφωνίας και το 1967 ανακηρύχθηκε το αυτοκέφαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Δεν αναγνωρίστηκε ούτε από τη Σερβική ούτε από καμία άλλη Τοπική Εκκλησία, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης.

Το 1998 έγινε προσπάθεια να θεραπευθεί το Μακεδονικό σχίσμα. Ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ εκπροσώπων της Σερβικής Εκκλησίας και των Μακεδόνων σχισματικών, οι οποίες διήρκεσαν 4 χρόνια και κορυφώθηκαν με την υπογραφή της Συμφωνίας του Νις, σύμφωνα με την οποία η «Μακεδονική Εκκλησία» έλαβε τα δικαιώματα της ευρύτερης αυτονομίας εντός της Σερβικής Εκκλησίας. Στην πραγματικότητα, το καθεστώς της «Μακεδονικής Εκκλησίας» υποτίθεται ότι ήταν παρόμοιο με το καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά οι πολιτικές αρχές της ΠΓΔΜ, επιδιώκοντας να απομακρύνουν στο μέγιστο τη χώρα τους από τη Σερβία, δεν επέτρεψαν στους ιεράρχες της «Μακεδονικής Εκκλησίας» να εγκρίνουν τη Συμφωνία της Νις στη Σύνοδο.

Η αποτυχία της συμφωνίας της Νις οδήγησε στο γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός πιστών της Μακεδονίας, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Σκοπίων κ. Ιωάννη (Βρανισκόφσκι) και τους περισσότερους μοναχούς, βγήκε από το σχίσμα και αποκατέστησε την κοινωνία με τον Σέρβο Πατριάρχη. Οργανωτικά συγκρότησαν την Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας, την απόφαση για την επανίδρυση της οποίας έλαβε η Σερβική Εκκλησία. Προς το παρόν, οι αρχές της Βόρειας Μακεδονίας (το σύγχρονο όνομα Μακεδονία) δεν αναγνωρίζουν την Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας και συνέλαβαν ακόμη και τον Μητροπολίτη Ιωάννη (Βρανισκόφσκι) πολλές φορές. Όμως η σχισματική «Μακεδονική Εκκλησία» χαίρει της αμέριστης στήριξής τους.

Προσπάθειες για την απόκτηση αυτοκεφαλίας

Η άρνηση της Σερβικής Εκκλησίας να παραχωρήσει αυτοκεφαλία στους Μακεδόνες τους ανάγκασε να αναζητήσουν άλλους τρόπους για να αποκτήσουν το επιθυμητό καθεστώς. Το 2005, οι κοσμικές αρχές της Δημοκρατίας της Μακεδονίας ζήτησαν από τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο να παρέμβει και να ρυθμίσει το κανονικό καθεστώς της «Μακεδονικής Εκκλησίας». Αλλά εκείνες τις εποχές, ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος φρόντιζε ακόμη για την ενότητα της Ορθοδοξίας και προτιμούσε να μην πυροδοτήσει σύγκρουση. Το 2009, η «Μακεδονική Εκκλησία» αποφάσισε να μετονομάσει και ανακοίνωσε την υιοθέτηση του ιστορικού ονόματος «Αρχιεπισκοπή Οχρίδας». Δηλαδή, η επίσημη ονομασία έγινε - «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Οχρίδας». Αυτό έγινε επίσης γιατί οι Έλληνες ξεκαθάρισαν στους Μακεδόνες ότι δεν θα ανεχτούν τη λέξη «Μακεδονία» ούτε στο όνομα της Εκκλησίας ούτε στο όνομα της ίδιας της χώρας. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι εντός της Ελλάδας υπάρχει μια περιοχή με το ίδιο όνομα. Οι Μακεδόνες αντιστάθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά το 2018 συμφώνησαν να μετονομάσουν τη χώρα τους σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.

Το 2017, η Σύνοδος της «Μακεδονικής Εκκλησίας» έκανε μια μάλλον δημιουργική προσπάθεια να αποκτήσει το καθεστώς του αυτοκεφάλου. Απευθύνθηκε στη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία (BOC) με πρόταση να την αναγνωρίσει ως «μητέρα εκκλησία» της με αντάλλαγμα την καθιέρωση της ευχαριστιακής κοινωνίας και την επακόλουθη αυτοκεφαλία. Οι Βούλγαροι απάντησαν θετικά και στις 27 Νοεμβρίου 2017, η Ιερά Σύνοδος της BOC υιοθέτησε ψήφισμα που αναφέρει ότι εάν η «Μακεδονική Εκκλησία» την αναγνωρίσει ως «μητέρα εκκλησία», τότε η BOC «αναλαμβάνει να παράσχει πλήρη βοήθεια, μεσιτεία ενώπιον των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών αναλαμβάνοντας ό,τι είναι απαραίτητο για την καθιέρωση του κανονικού καθεστώτος της Μακεδονικής Εκκλησίας». Με άλλα λόγια θα προσπαθήσει δηλαδή να πείσει τις Τοπικές Εκκλησίες να αναγνωρίσουν την αυτοκεφαλία των Μακεδόνων από τους Βούλγαρους. Η BOC μάλιστα δημιούργησε ειδική επιτροπή για την υπόθεση της Μακεδονικής Εκκλησίας και ο Βούλγαρος πατριάρχης Νεόφυτος δέχθηκε τον αρχηγό των Μακεδόνων σχισματικών.

Ωστόσο, αυτή η ιδέα συνάντησε αμέσως σοβαρή αντίσταση. Η Ιερά Σύνοδος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας κήρυξε το απαράδεκτο της παρέμβασης της Βουλγαρικής Εκκλησίας στη δικαιοδοσία της Σερβικής Εκκλησίας και η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως δήλωσε ότι θεωρεί τις ενέργειες της Βουλγαρικής Εκκλησίας ως αντικανονικές τη βάσει ότι κατά τη γνώμη τους μόνο το Φανάρι μπορεί να δώσει αυτοκεφαλία. Οι Βούλγαροι υποχώρησαν και αρνήθηκαν τον τιμητικό τίτλο της «Μητέρας Εκκλησίας».

Αξιοσημείωτο είναι ότι τον Απρίλιο του 2018, σχεδόν ταυτόχρονα στο Φανάρι, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο και ο Πρόεδρος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας Γκεόργκε Ιβάνοφ διαπραγματεύτηκαν το αυτοκέφαλο για τα θρησκευτικά τους έργα. Ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος συναντήθηκε και με τους δύο, αλλά αποφάσισε να είναι προσεκτικός και να μην ενεργεί σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα. Και φυσικά η Ουκρανία ήταν μια πολύ πιο νόστιμη μπουκιά για το Φανάρι από τη Μακεδονία. Ως εκ τούτου, το θέμα της αυτοκεφαλίας για τον Π. Ποροσένκο πήρε το πράσινο φως στο Φανάρι και είπαν στον Πρόεδρο της ΠΓΔΜ να περιμένει. Ωστόσο, τον Ιανουάριο του 2019, τόσο αυτός όσο και ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς, ο οποίος προώθησε επίσης το θρησκευτικό του έργο «Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου», ενθάρρυνε τον λεγόμενο Έξαρχο Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία, Αρχιεπίσκοπο Παμφυλίας Δανιήλ (Ζελίνσκι). Σε συνέντευξή του στο BBC είπε: «Υποστηρίζω τη άποψη ότι κάθε λαός που θέλει να έχει τη δική του Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να έχει το δικαίωμα να την ιδρύσει και να ζητήσει την αναγνώρισή της από άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Ακόμα και όταν πρόκειται για τη Μακεδονία και το Μαυροβούνιο».

Στις αρχές του 2020, ο πρώην πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ (σήμερα - πάλι Πρωθυπουργός) και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Όλιβερ Σπασόφσκι έφθασαν στο Φανάρι για διαπραγματεύσεις.

Είναι ενδιαφέρον γεγονός ότι στις 9 Ιουλίου 2019 οι Ρώσοι φαρσέρ Vovan και Lexus δημοσίευσαν μια ηχογράφηση μιας συνομιλίας στην οποία, παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως εκπρόσωποι του Φαναρίου, ζήτησαν από τον Ζόραν Ζάεφ δωροδοκία για τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο ύψους 100 χιλιάδων ευρώ για να αποκτήσει αυτοκεφαλία η Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία. Σε συνομιλία ο πολιτικός συμφώνησε για δωροδοκία. Ο Ζόραν Ζάεφ επιβεβαίωσε το ίδιο το γεγονός της συνομιλίας αλλά για τη δωροδοκία είπε ότι η ηχογράφηση είχε μονταριστεί.

Παρέμβαση Φανάρίου στην Ουκρανία

Το 2018, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως παρενέβη σε εκκλησιαστικά πράγματα στην Ουκρανία και αυτό άλλαξε τα πάντα δραματικά. Ήταν πολύ σημαντικό για το Φανάρι να ξεκινήσει η διαδικασία αναγνώρισης της OCU από τις Τοπικές Εκκλησίες. Για το σκοπό αυτό Αμερικανοί διπλωμάτες (κυρίως) και Φαναριώτες πραγματοποίησαν επισκέψεις σε ορθόδοξες χώρες για να αναγκάσουν τους ιεράρχες των αντίστοιχων Τοπικών Εκκλησιών να λάβουν τη «σωστή» απόφαση. Εκτός όμως από αυτό το Φανάρι προσπάθησε να απέχει από ενέργειες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ερεθιστικά στις σχέσεις με μεμονωμένες Τοπικές Εκκλησίες. Ως εκ τούτου, το θέμα της αυτοκεφαλίας για τις «Εκκλησίες» της Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου διακόπηκε. Επιπλέον, η απειλή του Φαναρίου να ανάψει το πράσινο φως για αυτοκέφαλα έργα στη Βόρεια Μακεδονία και το Μαυροβούνιο είναι ένα ισχυρό επιχείρημα για την πίεση στη Σερβική Εκκλησία να αναγνωρίσει την OCU.

Στα τρία χρόνια που πέρασαν από τη δημιουργία της OCU, η οργάνωση αυτή έχει αναγνωριστεί μόνο από τρεις τοπικές Εκκλησίες: την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αλεξάνδρεια. Και αυτό έγινε με τεράστιες επιφυλάξεις - οι μισοί Κύπριοι επίσκοποι δεν αναγνώρισαν την OCU, στην Ελλάδα υπάρχουν ιεράρχες που τηρούν την ίδια θέση. Οι λεγόμενες Σλαβικές Τοπικές Εκκλησίες, ως επί το πλείστον, διακήρυξαν ξεκάθαρα την αδυναμία αναγνώρισης της OCU. Στην Ορθοδοξία μάλιστα προέκυψε διάσπαση. Εκδηλώνεται πιο σκληρά στη σχέση μεταξύ της ROC και του Φαναρίου, μεταξύ των οποίων δεν υπάρχει ευχαριστιακή κοινωνία.

Σημειωτέον ότι το θέμα της αναγνώρισης ή μη αναγνώρισης της OCU δεν υφίσταται από μόνο του. Υπάρχει μαζί με άλλα δύο θέματα που προωθεί το Φανάρι. Πρόκειται για ζήτημα αναγνώρισης ιδιαίτερης θέσης στην Ορθοδοξία και αποκλειστικών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την Εκκλησία στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, καθώς και ζήτημα οικουμενικής ενοποίησης με την Καθολική Εκκλησία στο πολύ κοντινό μέλλον. Οι περισσότεροι από τους ιεράρχες στις Τοπικές Εκκλησίες γνωρίζουν πλήρως ότι έχοντας αναγνωρίσει την OCU, αναγνωρίζουν έτσι την πρωτοκαθεδρία του Φαναρίου στην Ορθοδοξία, και έχοντας αναγνωρίσει αυτή την πρωτοκαθεδρία, θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν το Φανάρι σε μια νέα ένωση με τους Καθολικούς.

Τώρα οι Τοπικές Εκκλησίες χωρίζονται υπό όρους σε δύο στρατόπεδα - σε αυτούς που αναγνώρισαν την υπεροχή του Φαναρίου (και επομένως τη νομιμότητα της OCU) και σε αυτούς που θεωρούν τη θεωρία του «πρώτου χωρίς ίσους» ως αίρεση του «παπισμού της Κωνσταντινουπόλεως». Πρόκειται κυρίως για Τοπικές Εκκλησίες που συμμετείχαν στη συνάντηση στο Αμμάν τον Φεβρουάριο του 2020: η Εκκλησία της Ιερουσαλήμ, της Ρωσίας, της Πολωνίας, της Σερβίας, της Ρουμανίας και η Εκκλησία των Τσεχικών Χωρών και της Σλοβακίας. Αυτές οι Τοπικές Εκκλησίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% όλων των Ορθοδόξων πιστών στον πλανήτη.

Μέχρι σήμερα οι Φαναριώτες έχουν συνειδητοποιήσει ότι έχουν ήδη εξαντλήσει τις μεθόδους πίεσης σε αυτές τις Εκκλησίες, πράγμα που σημαίνει ότι είναι καιρός να προχωρήσουμε σε περαιτέρω ενέργειες, ιδίως σε σχέδια νομιμοποίησης των σχισματικών της Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου.

Θέση της Σερβικής Εκκλησίας

Η Σερβική Εκκλησία δηλώνει ξεκάθαρα και με συνέπεια τη μη αναγνώριση της OCU. Στις αρχές του 2019, όπως αναφέρει η εφημερίδα του Βελιγραδίου «Πολίτικα», έστειλε επιστολή σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες ότι δεν αναγνωρίζει την OCU και θεωρεί ότι ο μόνος νόμιμος Μητροπολίτης του Κιέβου είναι ο Προκαθήμενος της UOC ο Μακαριώτατος κ. Ονούφριος.

Στις αρχές του 2021 μετά τον θάνατο του Σέρβου Πατριάρχη Ειρηναίου, ο Πατριάρχης κ. Πορφύριος έγινε Προκαθήμενος της SOC, ο οποίος επίσης εμμένει σε αυτήν την άποψη. Ακόμη και πριν από την εκλογή του ως Πατριάρχη, δήλωσε: «Δεν αναγνωρίζουμε αμετανόητους Ουκρανούς σχισματικούς ως μέλη της εκκλησίας, πόσο μάλλον την κανονική αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία».

Είναι αστείο ότι και ο επικεφαλής της OCU, Σεργκέι Ντουμένκο, του έστειλε συγχαρητήρια επιστολή για την εκλογή του, αποκαλώντας τόν «αδελφό» του.

Προφανώς, για κάποιο διάστημα οι Φαναριώτες περίμεναν να δουν αν ο νέος Σέρβος Πατριάρχης θα γίνει πιο ευγενικός από τον προκάτοχό του, αλλά οι προσδοκίες τους ήταν μάταιες. Κατά συνέπεια, ήρθε η ώρα να δράσουν και να αποφασίσουν κάτι σε σχέση με τις Μακεδονικές και Μαυροβουνικές «Εκκλησίες».

Ο Εφημέριος του Πατριάρχη Σερβίας κ. Πορφύριος, Επίσκοπος Μόραβιτς κ. Αντώνιος (Πάντελιχ) μίλησε για την αντίδραση της Σερβικής Εκκλησίας στην αναγνώριση των σχισματικών της Μακεδονίας ή/και του Μαυροβουνίου στο διεθνές θεολογικό συνέδριο στη Λαύρα Κιέβου-Πετσέρσκ «Καθολική Εκκλησία: θεολογικές, κανονικές και ιστορικές διαστάσεις». Είπε: «Εάν ληφθούν αποφάσεις για το θέμα της Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, τότε, πιθανότατα, μπορούμε να περιμένουμε ένα τόσο ατυχές φαινόμενο που μπορεί να σπάσει την ευχαριστιακή σχέση Κωνσταντινούπολης και Σερβικής Εκκλησίας».

Τη θέση αυτή τη γνωρίζει καλά ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, ωστόσο, αποφάσισε να δεχτεί αντιπροσωπεία Μακεδόνων σχισματικών στο Φανάρι.

Πώς μπορούν να εξελιχθούν τα γεγονότα

Όπως και στην περίπτωση της Ουκρανίας, η θέση του Φαναρίου για τη Μακεδονία και το Μαυροβούνιο θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό όχι από τη θρησκεία, αλλά από την πολιτική. Και γενικά το αν θα δοθεί ή όχι αυτοκεφαλία στους σχισματικούς της Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου αποφασίζεται όχι στο Φανάρι, αλλά στα σπλάχνα της αμερικανικής διοίκησης. Ωστόσο, αυτή η απόφαση θα εξακολουθεί να λαμβάνει υπόψη την εσωτερική πολιτική κατάσταση στη Βόρεια Μακεδονία και το Μαυροβούνιο. Είναι αρκετά διαφορετικό. Στη Βόρεια Μακεδονία, οι αρχές υποστηρίζουν απερίφραστα τη μη κανονική Μακεδονική Εκκλησία και πιέζουν ενεργά για να λάβει τον Τόμο από τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Η Αρχιεπισκοπή Οχρίδας ως μέρος της SOC διώκεται. Με βάση αυτές τις συνθήκες, η παραχώρηση αυτοκεφαλίας στη Μακεδονική Εκκλησία μπορεί να θεωρηθεί πολύ πιθανή.

Όσον αφορά για το Μαυροβούνιο, το 2020 το κόμμα ενός ενεργού υποστηρικτή της μη κανονικής εκκλησίας του Μαυροβουνίου του Προέδρου Μίλο Τζουκάνοβιτς ηττήθηκε στις βουλευτικές εκλογές. Η πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και, κατά συνέπεια, το υπουργικό συμβούλιο σχημάτισαν τα κόμματα που στηρίζουν τη SOC. Πρωθυπουργός έγινε ο Ζντράβκο Κριβόκαπιτς, ο οποίος τοποθετείται ως πιστός στη SOC, ο οποίος, σύμφωνα με το Σύνταγμα του Μαυροβουνίου, έχει πραγματική εξουσία στη χώρα. Παρόλα αυτά ο Μ. Τζουκάνοβιτς διατήρησε τη θέση του προέδρου της χώρας. Μετά την αλλαγή της εξουσίας στο Μαυροβούνιο, ο νόμος, σύμφωνα με τον οποίο πρακτικά όλη η εκκλησιαστική περιουσία επρόκειτο να μεταβιβαστεί στους σχισματικούς, ακυρώθηκε. Ωστόσο, σήμερα δεν μπορεί να ειπωθεί ότι οι αρχές είναι αναμφισβήτητα υπέρ της SOC. Τον Μάιο του 2021, ο Ζντράβκο Κριβόκαπιτς αρνήθηκε την τελευταία στιγμή να υπογράψει μια «βασική συμφωνία για το νομικό καθεστώς» με τη SOC. Τα σερβικά μέσα ενημέρωσης εξέφρασαν την άποψη ότι αυτό έγινε υπό την πίεση των πρεσβειών των δυτικών χωρών. Η SOC δήλωσε ότι η αποτυχία υπογραφής της συμφωνίας «αποτελεί πράξη ανοιχτής διάκρισης».

Με βάση αυτό, μπορεί να υποστηριχθεί ότι εάν οι Αμερικανοί διπλωμάτες δεν καταφέρουν να πείσουν τις αρχές του Μαυροβουνίου να επιστρέψουν στην υποστήριξη του έργου της αυτοκεφαλίας της «Εκκλησίας του Μαυροβουνίου» (στην Ουκρανία, έχει γίνει μια τέτοια στροφή), τότε δεν θα υπάρξει Τόμος για αυτή τη θρησκευτική δομή. Αν ο Ζ. Κριβοκάπιτς δείξει αδυναμία και υποστηρίξει αυτό το εγχείρημα, τότε με μεγάλη πιθανότητα, ακολουθώντας τους Μακεδόνες σχισματικούς, θα λάβουν και οι Μαυροβούνιοι σχισματικοί τον Τόμο τους.

Δεν είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι συνέπειες για την Ορθοδοξία σε περίπτωση τέτοιας εξέλιξης των γεγονότων. Η Σερβική Εκκλησία θα διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία με το Φανάρι, οι διαπραγματεύσεις σε μορφή Αμμάν θα λάβουν νέα ισχυρή ώθηση για την ενεργοποίησή τους και όσες Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν έχουν ακόμη αποφασίσει θα πρέπει να επιλύσουν αυτό το ζήτημα το συντομότερο δυνατό.