Τι θα ακολουθήσει ο Συνοδικός τρόπος τους Καθολικούς της Γερμανίας

Από τις 30 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 2 Οκτωβρίου 2021 στη Γερμανία, στο πλαίσιο του κινήματος «Συνοδικός τρόπος», πραγματοποιήθηκε μια σύνοδος καθολικών ιεραρχών και λαϊκών, στην οποία κατέληξαν σε μια σειρά από αποτρόπαιες αποφάσεις που απειλούν με σοβαρές συνέπειες ολόκληρη την Καθολική Εκκλησία. Οι κυριότερες απο αυτές είναι η κατάργηση της ιεροσύνης και η δυνατότητα γάμου των σοδομιτών.

Τι είναι ο «Συνοδικός τρόπος»

Το 2019 εμφανίστηκε στην Καθολική Εκκλησία της Γερμανίας ένα κίνημα που ονομάστηκε «Συνοδικός τρόπος». Αυτός ο «τρόπος» σχεδιάστηκε αρχικά για δύο χρόνια, αλλά στη συνέχεια, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, επεκτάθηκε μέχρι τουλάχιστον το 2022. Κατά το περιεχόμενό του, έπρεπε να γίνει μια ευρεία δημόσια συζήτηση και η ανάπτυξη προτάσεων για τα ακόλουθα θέματα:

• Εκκλησιαστική εξουσία.
• σεξουαλική ηθική.
• διακονία και τρόπος ζωής των ιερέων.
• ο ρόλος της γυναίκας στην Εκκλησία.

Οι ιδρυτές του κινήματος δήλωσαν ότι στόχος αυτού του «τρόπου» ήταν να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην Καθολική Εκκλησία, η οποία υπονομεύτηκε σοβαρά από σκάνδαλα που σχετίζονται με σεξουαλική κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της παιδοφιλίας από τον καθολικό κλήρο. Ωστόσο, δεν είναι δύσκολο να δούμε ότι, για παράδειγμα, το θέμα της γυναικείας ιεροσύνης απέχει πολύ από το θέμα της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης και η απελευθέρωση της σεξουαλικής ηθικής προωθεί και όχι αποτρέπει τη σεξουαλική κακοποίηση.

Μάλιστα, κατά το πρώτο συνέδριο του «Συνοδικού τρόπου», που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 2020 στη Φρανκφούρτη, υποδείχθηκε ότι οι στόχοι του κινήματος είναι πολύ πιο παγκόσμιοι από ό, τι είχε αρχικά δηλωθεί, πρόκειται για μια ριζική μεταρρύθμιση του δόγματος της καθολικής εκκλησίας και της ζωής της. «Ο Συνοδικός τρόπος είναι μια πρόσκληση για αλλαγή οπτικής και να μάθει κανείς. <…> Δεν μπορεί να υπάρχει αρχή του τρόπου, ούτε και νέα αρχή, καμία νέα ευαγγελία χωρίς αλλαγή κατεύθυνσης», δήλωσε ο τότε πρόεδρος της Διάσκεψης των Καθολικών Επισκόπων της Γερμανίας, Καρδινάλιος Ράινχαρντ Μαρξ. Και ο επικεφαλής της Κεντρικής Επιτροπής Γερμανών Καθολικών Τόμας Στερνμπεργκ είπε ότι ο «Συνοδικός τρόπος» είναι «η αρχή ενός νέου τρόπου εκκλησιαστικής ζωής» και η παρουσία των γυναικών στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή θα πρέπει να προκαλέσει γνήσιες μεταρρυθμίσεις στην Εκκλησία.

Για τα παραπάνω θέματα του «Συνοδικού Τρόπου» προτείνεται να ληφθούν οι ακόλουθες αποφάσεις:

• να γίνει η εξουσία στην εκκλησία πιο δημοκρατική και λιγότερο συγκεντρωτική.
• Να αναγνωριστούν οι γάμοι ομοφυλοφίλων και να αλλάξει η διδασκαλία της εκκλησίας για θέματα LGBT.
• να ακυρωθεί η υποχρεωτική αγαμία για τον κλήρο.
• να εισαχθεί η γυναικεία ιεροσύνη.

Στην αρχή του «τρόπου», ο καρδινάλιος Κολωνός Ράινερ Μαρία Βιέλκι, ο οποίος έχει τη φήμη του συντηρητικού, ενέκρινε γενικά αυτό το κίνημα, αλλά προειδοποίησε ότι θα μπορούσε να οδηγήσει στην διάσπαση του καθολικισμού. «Το χειρότερο αποτέλεσμα θα ήταν αν ο «Συνοδικός τρόπος» οδηγούσε σε διάσπαση <...> με την παγκόσμια (Καθολική - Εκδ.) Εκκλησία». <…> Θα ήταν το πιο τρομερό αν δημιουργούνταν εδώ κάτι σαν τη Γερμανική Εθνική Εκκλησία», είπε τότε ο καρδινάλιος.

Πώς πέρασε η τρέχουσα σύνοδος

Η σύνοδος στο πλαίσιο του κινήματος «Συνοδικός τρόπος» ήταν αρκετά αξιόλογη. Περισσότερο από ένα χρόνο πριν, οι φιλελεύθεροι υπό όρους χτύπησαν τους συντηρητικούς υπό όρους στην Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία. Ο Αρχιεπίσκοπος της Κολωνίας, Καρδινάλιος Ράινερ Μαρία Βιέλκι, και οι δύο εφημέριοί του, επίσκοποι Ντομινίκ Σβαντερλάππ και Άνσγκαρ Παφφ, κατηγορήθηκαν ότι απέκρυψαν τα γεγονότα σεξουαλικής κακοποίησης των κληρικών και στην πραγματικότητα υποστήριξαν τους δράστες. Το Βατικανό αναγκάστηκε να στείλει μια επιτροπή στη μητρόπολη της Κολωνίας, αποτελούμενη από τον Αρχιεπίσκοπο της Στοκχόλμης, Καρδινάλιο Άντερς Αρμπορέλιο και τον Επίσκοπο του Ρότερνταμ, Γιοχάνες βαν ντεν Χέντε. Ασχολήθηκαν με τις διαδικασίες στην Κολωνία από τις 7 έως τις 14 Ιουνίου 2020 και ανέφεραν τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων τους στον Πάπα Φραγκίσκο. Ο Πάπας σκέφτηκε για περισσότερο από ένα χρόνο και στις 24 Σεπτεμβρίου 2021, λίγο πριν από τη συνάντηση του «Συνοδικού τρόπου» στη Φρανκφούρτη, πήρε μια απόφαση: και οι τρεις επίσκοποι της Κολωνίας αθωώθηκαν. Ταυτόχρονα, όσον αφορά τον καρδινάλιο Βέλκι, ειπώθηκε ότι «δεν φαίνεται ότι ενήργησε κατά του νόμου όταν εξέταζε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας», αλλά τονίστηκε ότι «στη γενική λύση του ζητήματος, ειδικά στο επίπεδο επικοινωνίας, ο καρδινάλιος Βέλκι έκανε επίσης μεγάλα λάθη. Αυτό συνέβαλε σημαντικά στην κρίση εμπιστοσύνης στην αρχιεπισκοπή».

Ως αποτέλεσμα, ο καρδινάλιος Βέλκι διατήρησε τη θέση του, αλλά συνέχισε με «δημιουργικό ρεπό» μέχρι την 1η Μαρτίου 2022. Όσον αφορά τους βοηθούς επισκόπους της Κολωνίας, Ντομινίκ Σβαντερλάπ και Άνσγκαρ Παφφ, η ανακοίνωση του Βατικανού είπε ότι είχαν διαπράξει «διαχειριστικά σφάλματα», αλλά δεν είχαν πρόθεση «να απορρίψουν κακοποίηση ή να παράβλεψουν θύματα». Ο επίσκοπος Παφφ επέστρεψε στα καθήκοντά του και ο επίσκοπος Σβαντερλάπ στάλθηκε σε επαγγελματικό ταξίδι για ένα χρόνο στην Κένυα, μετά από το οποίο θεωρητικά θα έπρεπε να επιστρέψει στην Κολωνία.

Όλα αυτά δεν άρεσαν στους περισσότερους συμμετέχοντες στη συνάντηση του Συνοδικού τρόπου. Ακόμη και πριν ξεκινήσει η συνάντηση για να συζητηθεί η ημερήσια διάταξη, η ηγεσία αποφάσισε να δώσει χρόνο ώστε οι παρόντες να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους στην απόφαση του Βατικανού σχετικά με τους επισκόπους της Κολωνίας. Ο συμπρόεδρος της συνάντησης Τόμας Στέρνμπεργκ είπε ξεκάθαρα: «Είναι σημαντικό να εκφράζεται ο θυμός και να αναλαμβάνεται η ευθύνη». «Δεν μπορούμε απλώς να συνεχίσουμε την ημερήσια διάταξή μας - χρειαζόμαστε μια συζήτηση», δήλωσε ο συμπρόεδρος της συνέλευσης, πρόεδρος της διάσκεψης των Γερμανών επισκόπων, επίσκοπος του Λίμπουργκ, Γκέοργκ Μπέτζινγκ. Είπε ότι καταλαβαίνει όλους που ήταν «απελπισμένοι και συγκλονισμένοι» από την απόφαση του Βατικανού.

Οι περαιτέρω ομιλίες γενικά μπορούν να χαρακτηριστούν ως διώξεις της συντηρητικής άποψης και εκείνων των επισκόπων που τις εκφράζουν. Για παράδειγμα, ο εκπρόσωπος της συνόδου Γκούντρουν Λούξ δήλωσε ότι ήρθε στη συνάντηση με πολύ θυμό και λίγη ελπίδα: «Γιατί ήρθε αυτή η εκκλησία αν είναι η ίδια εδώ όπως και στον έξω κόσμο: «τα μεγάλα αγόρια» μπορούν να κάνουν ό, τι θέλουν, τα παιδιά κρεμιούνται, τα μεγάλα απελευθερώνονται». Τα «μεγάλα αγόρια», πρέπει να καταλάβει κανείς, είναι οι συντηρητικοί επίσκοποι της Κολωνίας, στις ενέργειες των οποίων οι επιθεωρητές από την πιο φιλελεύθερη Σουηδία και Ολλανδία που έστειλε το Βατικανό δεν βρήκαν κάτι κατακριτέο. Η Ηλρικε Γεκεν Χεισμάν, εκπρόσωπος της οργάνωσης «Καθολικές γυναίκες στη Γερμανία» που αριθμεί 400.000 μέλη, μίλησε επίσης για την οργή και τη δυσπιστία που τα πρόσφατα γεγονότα στην Καθολική Εκκλησία προκάλεσαν σε πολλές Καθολικές γυναίκες.

Είναι επίσης ενδιαφέρον πώς οι διοργανωτές αποφάσισαν να τοποθετήσουν τους παρευρισκόμενους. Οι θέσεις στην αίθουσα δεν καθορίζονταν από τον βαθμό ή το καθεστώς, αλλά αλφαβητικά, έτσι οι επίσκοποι, οι καρδινάλιοι και οι εκπρόσωποι των νέων ή των κοσμικών οργανώσεων κάθονταν ανάμεικτοι. Ο συμπρόεδρος της εκκλησίας Τόμας Στέρνμπεργκ το εξήγησε με αυτόν τον τρόπο: «Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε την εκκλησία μας να απαλλαγεί από τις τοξικές δομές». Πολύ δημοκρατικό, αλλά ουσιαστικά αντίθετο με την εκκλησιαστική παράδοση της ευλάβειας για την ιεροσύνη, και ακόμη περισσότερο για την επισκοπή, η οποία προέρχεται από την αρχαία Εκκλησία. Και παρόλα αυτά, οι λαϊκοί που μίλησαν με δύναμη και κύρια κριτική για τον σημερινό κλήρο, κατηγόρησαν τους επισκόπους ότι αγνοούσαν τους πιστούς και ότι ασχολούνταν κυρίως με τις δικές τους υποθέσεις.

Ετσι, παρά τον γνωστό φιλελευθερισμό του Πάπα Φραγκίσκου, το Βατικανό αποδείχθηκε πολύ συντηρητικό για την Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία. Την παραμονή του γεγονότος, ο Πάπας έστειλε μια επιστολή στους Γερμανούς Καθολικούς, στην οποία επέτρεψε στον εαυτό του μια επιφυλακτική κριτική για τον «Συνοδικό τρόπο»: «Με πόνο παρατηρώ την αυξανόμενη διάβρωση και την επιδείνωση της πίστης με όλες τις επακόλουθες συνέπειες όχι μόνο στο πνευματικό, αλλά και στο κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο», έγραψε αυτός και προκάλεσε επίσης να συμμετάσχουν στον ευαγγελισμό αντί σε ψευδείς εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις. Απαντώντας σε αυτήν την επιφυλακτική κριτική από το Βατικανό για τη διαδικασία του Συνοδικού τρόπου, ο επίσκοπος Γκεοργκ Μπέτσινγκ είπε: «Άγιε Πατέρα, δεν επεξεργαζόμαστε τα κείμενα, αλλά γράφουμε όνειρα <...> για το πώς θέλουμε να αλλάξουμε την Εκκλησία στη Γερμανία: μια Εκκλησία που είναι κοινή, ίση με το φύλο και ταξιδεύει με ανθρώπους». Αυτή η φράση που απευθύνεται στον Πάπα Φραγκίσκο ακούγεται αρκετά ως τελεσίγραφο. Και ο Τόμας Στέρνμπεργκ γενικά χαρακτήρισε την κριτική απο το Βατικανό ως «ταραχές από τη Ρώμη».

Γενικά, η τρέχουσα συνέλευση ήταν μάλλον χαοτική, διατυπώθηκαν αντίθετες θέσεις, απορρίφθηκαν τροπολογίες, τέθηκαν ερωτήσεις για επανεκλογή και ούτω καθεξής. Τελείωσε απροσδόκητα. Μετά από θετική ψηφοφορία για την αναγνώριση του γάμου ομοφυλοφίλων και την «κατάργηση» της ιεροσύνης, οι περαιτέρω συναντήσεις έπρεπε να κλείσουν λόγω της απουσίας απαρτίας. Ταυτόχρονα, 4 έγγραφα από τα 16 που είχαν προγραμματιστεί δεν εξετάστηκαν. Μιλώντας στην τελική συνέντευξη Τύπου, ο Γκέοργκ Μπάτζινγκ είπε ότι θεωρεί το απότομο τέλος ως «μια διδακτική στιγμή» που, όπως αυτός ήλπιζε, θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων ότι ο «Συνοδικός τρόπος» εισέρχεται σε μια «σημαντική φάση».

Τα αποτελέσματα της συνάντησης του «Συνοδικού τρόπου»

Ας προσέχουμε  δύο από τα πιο αμφιλεγόμενα αποτελέσματα: «κατάργηση της ιεροσύνης» και ευλογία γάμων ομοφυλοφίλων.

Η «κατάργηση» της ιεροσύνης τίθεται σε εισαγωγικά για κάποιο λόγο, καθώς δεν είναι ακόμη σαφές εάν οι συμμετέχοντες στο γερμανικό «Συνοδικό τρόπο» θα απαιτήσουν την κατάργηση της ιεροσύνης ως έχει ή αν το θέμα θα περιοριστεί σε διεύρυνση της συμμετοχής των λαϊκών στη λατρεία και άλλες ιερές δραστηριότητες. Αλλά το ερώτημα τίθεται στην πραγματικότητα με αυτόν τον τρόπο - χρειάζεται η Καθολική Εκκλησία γενικά μια ιερή ιεροσύνη; 95 συμμετέχοντες ψήφισαν υπέρ της εντολής της αρμόδιας ομάδας να διερευνήσει αυτό το ζήτημα με αυτόν ακριβώς τον τύπο, 94 κατά, με 9 αποχές. Έτσι, μπροστά από την ομάδα εργασίας του Συνοδικού Φόρουμ «Ιερατική υπαρξη σήμερα» το καθήκον ήταν να «συζητηθεί» αυτό το ζήτημα. Το συμπέρασμα στο οποίο θα καταλήξουν είναι ακόμα άγνωστο, αλλά η πιθανότητα να προταθεί η κατάργηση της ιεροσύνης (χωρίς εισαγωγικά) είναι αρκετά μεγάλη.

Το ερώτημα τίθεται στην πραγματικότητα με αυτόν τον τρόπο: χρειάζεται η Καθολική Εκκλησία γενικά μια ιερή ιεροσύνη;

Υπάρχει λογική εδώ, αλλά είναι απλή και πρωτόγονη. Μόλις ο κλήρος επιτρέψει τη σεξουαλική κακοποίηση της θέσης του και η επισκοπή τα καλύπτει όλα, και, ενδεχομένως, συμμετέχει, τότε η κατάργηση του κλήρου θα λύσει ριζικά αυτό το πρόβλημα. Πολύ μοιάζει με τη θεραπεία ενός πονοκεφάλου με μια λαιμητόμο, αλλά η λογική εδώ είναι τέτοια.

Ο Helmut Hoping, καθηγητής δογματικής στο Πανεπιστήμιο του Freiburg im Breisgau, δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNA Deutsch: «Η θέση του ιερέα στην Ευχαριστία αμφισβητείται, η λειτουργία προάγει τη σεξουαλική βία».

Όσον αφορά την ευλογία των ομοφυλοφιλικών γάμων, μια αντίστοιχη πρόταση συμπεριλήφθηκε στο κείμενο του Συνοδικού Φόρουμ «Να ζήσει κανείς σε επιτυχημένες σχέσεις – να ζήσει κανείς με αγάπη στη σεξουαλικότητα και τη συνεργασία», το οποίο υιοθετήθηκε με συντριπτική πλειοψηφία - 168 ψήφοι από 214 συμμετέχοντες, ότι είναι πολύ σημαντικό. Επιπλέον, προτάθηκε όχι μόνο να ευλογούμε τέτοιους γάμους, αλλά να κάνουμε το ίδιο «μυστήριο» όπως για τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια. Το μέλος του φόρουμ Mara Klein, μέλος της καθολικής φοιτητικής κοινότητας, δήλωσε: «Θα ήταν κατάλληλο για την οικογένεια αν κάναμε αυτό το βήμα και κάναμε μια έκκληση να αποποινικοποιήσουμε πλήρως τη σεξουαλικότητα των μη ετεροφυλόφιλων ζευγαριών και να την κάνουμε μυστήριο».

Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος αυτού του φόρουμ, Επίσκοπος Helmut der von Aachen, είπε ότι στο μέλλον θα θέλαμε να προερχόμαστε «από τον άνθρωπο» και να μην επιτρέπουμε πλέον στο φυσικό δίκαιο να επηρεάζει την εκτίμηση της σεξουαλικότητας, όπως έκανε η Εκκλησία για 2000 χρόνια.

Τι έπεται;

Όλες αυτές οι αποφάσεις της συνόδου του Συνοδικού τρόπου, οι οποίες, αν και είναι απλώς ζητήματα συζήτησης και όχι τελικές αποφάσεις, είναι τόσο επαναστατικές που ακόμη και για τον φιλελεύθερο Φραγκίσκο και τη σημερινή σύνθεση της παπικής κουρδίας, είναι ήδη υπερβολικό. Επομένως, εάν οι Γερμανοί Καθολικοί δεν μετριάσουν το πάθος τους, τότε ο «Συνοδικός τρόπος» θα οδηγήσει σε μια κατηγορηματική διάσπαση στην Καθολική Εκκλησία. Και το γεγονός ότι δεν θα πεθάνουν υποδεικνύεται από πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, αφού η Ένωση για το Δόγμα της Πίστης δημοσίευσε ένα έγγραφο τον Μάρτιο του 2021 που απέρριπτε κατηγορηματικά τη δυνατότητα ευλογίας των γάμων ομοφυλοφίλων, οι γερμανόφωνοι θεολόγοι και οι κληρικοί διαμαρτυρήθηκαν και κάλεσαν σε πανελλαδική διαμαρτυρία στις 10 Μαΐου. Την ημέρα αυτή, πραγματοποιήθηκε επίδειξη «τελετών ευλογίας» για ομόφυλα ζευγάρια σε περίπου 80 πόλεις. Σε πολλές από αυτές τις τελετές συμμετείχαν ιερείς με λειτουργικά άμφια και διαβάστηκαν αποσπάσματα από το Ευαγγέλιο. Η νεανική εκκλησία του Βίρτσμπουργκ διοργάνωσε μια παράσταση «θυμού και λύπης» αφού έλαβε ένα έγγραφο από την Εκκλησία για το Δόγμα της Πίστης. Εκεί, ένας στυλιζαρισμένος «τοίχος του θρήνου» εγκαταστάθηκε στο βωμό και όλοι όσοι ήθελαν κλήθηκαν να γράψουν «όλα όσα σας ενοχλούσαν» και να το βάλουν εκεί.

Εάν οι Γερμανοί Καθολικοί δεν μετριάσουν το πάθος τους, τότε ο «Συνοδικός τρόπος» θα οδηγήσει σε μια κατηγορηματική διάσπαση στην Καθολική Εκκλησία.

Τον Ιούνιο του 2021, μια ομάδα Καθολικών από τη Μητρόπολη του Έσσεν έστειλε ένα επίσημο αίτημα (Dubium) στην Εκκλησία για το Δόγμα της Πίστης, στο οποίο ζήτησαν να απαντήσουν στην ερώτηση: η Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία βρίσκεται ήδη σε σχίσμα με το υπόλοιπο της Καθολικής Εκκλησίας ή όχι. Η φόρμα έρευνας Dubium προϋποθέτει ότι η Εκκλησία για το Δόγμα της Πίστης πρέπει να απαντήσει κατηγορηματικά, ναι ή όχι. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση, η Εκκλησία για το Δόγμα της Πίστης δεν έχει καμία υποχρέωση να απαντήσει. Ένας από τους υπογράφοντες το αίτημα, ο Andre Wichmann από το Μπόχουμ, δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNA Deutsch: «Κατά την άποψή μου, ο χωρισμός έχει ήδη συμβεί». Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τόσο στην ίδια τη Γερμανία όσο και πέρα ​​από τα σύνορά της υπάρχουν πολλοί αντίπαλοι του «Συνοδικου τρόπου» και των μεταρρυθμίσεων που προτείνει αυτός ο «τρόπος». Για παράδειγμα, η Klara Steinbrecher, εκπρόσωπος της συντηρητικής γυναικείας οργάνωσης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στη Γερμανία, Maria 1.0, η οποία δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει τη φιλελεύθερη Maria 2.0, περιέγραψε τη συνάντηση του Συνοδικού τρόπου ως εξής: «Αυτό που είδαμε εδώ στη Φρανκφούρτη δεν ήταν τίποτα άλλο από μια μετωπική επίθεση στην εκκλησία, που προκλήθηκε από θεολογική άγνοια και μια ανοιχτά ντροπιαστική κατάληψη μπροστά σε ένα κοσμικό ακροατήριο».

Ποια θα είναι η αντίδραση του Βατικανού στη συνάντηση του «Συνοδικου τρόπου» 30 Σεπτεμβρίου - 2 Οκτωβρίου 2021 στη Γερμανία, είναι ακόμη άγνωστο. Ο κύριος ιστότοπος των ειδήσεων του Βατικανού αγνόησε γενικά αυτή τη συγκέντρωση στην αγγλική έκδοση, υποδηλώνοντας ότι η ρωμαϊκή κούρια βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης σχετικά με αυτό το ζήτημα. Σε κάθε περίπτωση, όλα θα ξεκαθαρίσουν ήδη το 2023, όταν ο «Συνοδικός τρόπος» θα ολοκληρώσει το έργο του και θα υποβάλει στο Βατικανό για εξέταση τις δεόντως διατυπωμένες απαιτήσεις για τη μεταρρύθμιση της Καθολικής Εκκλησίας.

Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει κάποια συγχρονικότητα στην εμφάνιση της απειλής σχίσματος τόσο στους Καθολικούς όσο και στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Το 2018, η αντι-κανονική επέμβαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στις εκκλησιαστικές υποθέσεις στην Ουκρανία απείλησε την ενότητα της Ορθοδοξίας. Και ήδη το 2019 στη Γερμανία, ένα από τα πιο σημαντικά οικονομικά τμήματα της Καθολικής Εκκλησίας, ξεκίνησαν τη διαδικασία του «Συνοδικού τρόπου», που απειλεί να διασπάσει τον Καθολικισμό. Και παρόλο που το έδαφος για όλα αυτά τα γεγονότα είχε προετοιμαστεί για πολλές δεκαετίες, η εκδήλωση αυτών των απειλών συνέπεσε χρονικά. Και στην περίπτωση της Καθολικής και της Ορθοδόξου, το δίλημμα φαίνεται το ίδιο - αν θα διατηρηθεί η ενότητα με κόστος την αλλαγή δόγματος και ηθικούς συμβιβασμούς, ή θα παραμείνει πιστός στα δόγματα και την παράδοση και θα επιτραπεί το σχίσμα.

Προς το παρόν, το ακόλουθο σενάριο φαίνεται πιο πιθανό: στην Ορθοδοξία, η πλειοψηφία των Τοπικών Εκκλησιών θα παραμείνει πιστή στα δόγματα και τους κανόνες της Εκκλησίας και ένα πολύ μικρότερο μέρος θα περάσει σε σχίσμα. Το Βατικανό είναι πιθανό να περάσει από συμβιβασμούς. Αυτό είναι απλώς μια υπόθεση, αλλά θα φανεί το εγγύς μέλλον.