Μας έδωσε ο Χριστός την εντολή της καθολικής ενότητας;

Τα τελευταία χρόνια και ακόμη και μήνες, έχουμε δει όλο και περισσότερα στοιχεία διαθρησκευτικών επαφών. Οι Καθολικοί κάνουν Θεία Κοινωνία σε Προτεστάντες, τελούν κοινές λειτουργίες και ο Πάπας και ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος κάνουν τακτικά δηλώσεις για τη μελλοντική ενοποίηση. Στην Ουκρανία, βλέπουμε συχνές οικουμενικές λειτουργίες μεταξύ της Uniates και εκπροσώπων της OCU.

Για να υπερασπιστούν τη γνώμη τους, οι υποστηρικτές του οικουμενισμού αναφέρουν τα λόγια του Ιησού Χριστού για την ενότητα των οπαδών Του ως αναμφισβήτητο θεολογικό επιχείρημα. Δεδομένου ότι είναι πολύ πιθανό ότι στην Ουκρανία θα πραγματοποιηθεί η «προσπάθεια» ένωση των Ορθόδοξων με τους Καθολικούς, είναι πολύ επείγον για εμάς να διευκρινίσουμε το ερώτημα: τι είπε στην πραγματικότητα ο Χριστός, ζήτησε ενότητα;  Και τι εννοούσαν οι άγιοι πατέρες από αυτήν την ενότητα;

Κύριες τάσεις στη θρησκευτική σφαίρα

Τα σύγχρονα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη θρησκευτική σφαίρα καθιστούν δυνατή την ανάδειξη δύο τάσεων στις οποίες οι κύριες χριστιανικές ομολογίες εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλο βαθμό, ή καλύτερα να πούμε, να ακολουθήσουν αυτές που τις αναγκάζουν οι μεγάλοι αυτού του κόσμου με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας. Αυτή είναι μια αλλαγή στη στάση απέναντι στους ΛΟΑΤ ανθρώπους και τον οικουμενισμό. Επιπλέον, για την υπεράσπιση αυτών των τάσεων, αναφέρονται συχνά τα λόγια του Ευαγγελίου, αποδεικνύοντας ότι αυτό είναι απόλυτα σύμφωνο με αυτά που δίδαξε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός στους οπαδούς του. Αναλύσαμε το γεγονός ότι μια αλλαγή στην άποψη της εκκλησίας για τους ΛΟΑΤ ανθρώπους είναι μια απόκλιση από τον Χριστιανισμό στο άρθρο «Αναγνώριση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ: «Αγάπη» ή παραίτηση από την πίστη;». Εδώ θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την πατερική άποψη της ενότητας των πιστών στον Χριστό και αν ο σύγχρονος οικουμενισμός αντιστοιχεί σε αυτήν την κατανόηση της ενότητας.

Αντικειμενικά, ολόκληρο το οικουμενικό κίνημα δεν λαμβάνει χώρα καθόλου στο πλαίσιο του Ευαγγελίου, αλλά στο πλαίσιο της παγκόσμιας διαδικασίας, η οποία συνήθως ονομάζεται παγκοσμιοποίηση. Σε διαφορετικούς τομείς της ανθρώπινης ζωής, η παγκοσμιοποίηση έχει τις δικές της εκδηλώσεις: στην πολιτική - αυτή είναι η εμφάνιση παγκόσμιων διεθνών θεσμών και που έχουν όλο και περισσότερες εξουσίες, στην οικονομία - η δημιουργία διεθνικών εταιρειών, στον τομέα των οικονομικών - η ελευθερία κίνησης κεφαλαίων και οι ίδιες διακρατικές τραπεζικές δομές, και ούτω καθεξής. Σε καθένα από αυτούς τους τομείς, η παγκοσμιοποίηση προχωρά με βάση εσωτερικές προϋποθέσεις και φιλοδοξίες. Στην πολιτική αυτό είναι η αποτελεσματική επίλυση των αντιφάσεων, στα οικονομικά και στη χρηματοδότηση – η μεγιστοποίηση του κέρδους, δηλαδή παντού οι υποστηρικτές της παγκοσμιοποίησης βρίσκουν σημεία στα οποία μπορούν να βασίζονται. Το ζήτημα αν η παγκοσμιοποίηση βοηθά πραγματικά στην επίτευξη των στόχων που υπάρχουν σε κάθε τέτοιο τομέα συνήθως δεν συζητείται. Και στη θρησκευτική σφαίρα, τέτοιο σημείο είναι η φυσική προσπάθεια των Χριστιανών για ενότητα, και το σύνθημα του οικουμενισμού θεωρείται ότι είναι τα λόγια του Κυρίου Χριστού από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη: «ώστε να είναι όλοι ένα» (Ιωάννης 17:21) . Αυτά τα λόγια θεωρούνται ως ένα είδος εντολής του Ιησού Χριστού στους οπαδούς του, την οποία πρέπει να εκπληρώσει κανείς ή τουλάχιστον να έχει την επιθυμία προς αυτό.

Για παράδειγμα, στο έγγραφο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας «Βασικές αρχές της στάσης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τους μη Ορθόδοξους», που εγκρίθηκε στο Συμβούλιο των Επισκόπων το 2008 (γενικά, ένα μάλλον συντηρητικό έγγραφο) η αποκατάσταση της ενότητας αποκαλείται «εντολή από τον Θεό» και αναφέρεται στα λόγια του Ευαγγελίου του Ιωάννη: «Ο πιο σημαντικός στόχος της σχέσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τους μη Ορθόδοξους είναι η αποκατάσταση ενότητας των Χριστιανών (Ιωάννης 17:21), που είναι μέρος του Θεϊκού σχεδίου και ανήκει στην ίδια την ουσία του Χριστιανισμού». Και έπειτα ακολουθεί μια αυστηρή προειδοποίηση σε όλους όσους τολμούν να διαφωνήσουν με αυτήν την ερμηνεία: «Η αδιαφορία σε αυτό το έργο ή η απόρριψή του είναι αμαρτία κατά της εντολής του Θεού για ενότητα».

Για τι είδους ενότητα μιλούσε ο Κύριος;

Τα λόγια του Χριστού για την ενότητα είναι λόγια από την προσευχή του Ιησού Χριστού προς τον Θεό Πατέρα, η οποία στη θεολογία ονομάζεται Υψηλή Ιερατική Προσευχή: «Δεν σε παρακαλώ δε δι' αυτούς μόνον, αλλά και δι' εκείνους οι οποίοι, χάριν εις την διδασκαλίαν των, θα πιστεύουν εις εμέ. Σε παρακαλώ δι' όλους αυτούς, να είναι ένα πνευματικόν σώμα με την αγάπην και την ομοφροσύνην των. Όπως συ, Πάτερ, είσαι ενωμένος με εμέ και εγώ με σε, διότι έχομεν την αυτήν ουσίαν, έτσι σε παρακαλώ, να είναι και αυτοί ένα δια της ενώσεως και επικοινωνίας που θα έχουν με ημάς, δια να πιστεύση ο κόσμος, βλέπων το θαύμα αυτό της ενότητος, ότι συ με έστειλες». (Ιωάννης 17: 20-21).

Πρώτον, το γεγονός ότι αυτές οι λέξεις απευθύνονται στον Θεό Πατέρα, και όχι στους μαθητές, κάνει να αναρωτιέται κανείς: είναι σωστό να το αποκαλούμε εντολή που δόθηκε στους Χριστιανούς, ή εξακολουθεί να είναι προσευχή;

Έχουμε μια εντολή ή αναφορά για ενότητα που εξέφρασε ο ιερός Απόστολος Παύλος στην Επιστολή προς τους Εφεσίους: «Σας παρακαλώ, λοιπόν, και σας εξορκίζω εγώ, ο οποίος είμαι φυλακισμένος και αλυσοδεμένος δια το όνομα του Κυρίου, να ζήτε και να συμπεριφέρεσθε, όπως ταιριάζει εις την υψηλήν κλήσιν, με την οποίαν έχετε προσκληθή από τον Θεόν. Δηλαδή να ζήτε και να φέρεσθε με κάθε ταπεινοφροσύνην και πραότητα, με ανοχήν απέναντι των άλλων και μεγαλοκαρδίαν, ανεχόμενοι ο ένας του άλλου τας αδυναμίας με αγάπην, να επιμελήσθε και να αγωνίζεσθε να διατηρήτε την ενότητα, με την οποίαν το Πνεύμα το Άγιον σας έχει συνδέσει, έχοντες ως σύνδεσμον την ειρήνην, η οποία θα βασιλεύη μεταξύ σας και θα σας ενώνη εις ένα πνευματικόν σώμα» (Εφ 4, 1-3). ... Λέει το ίδιο σε άλλες επιστολές: «Σας παρακαλώ δε, αδελφοί μου, στο όνομα και εξ ονόματος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού να είσθε όλοι ομόφωνοι και να λέγετε σαν από μια καρδία, την ίδια ομολογία της πίστεώς σας και να μη υπάρχουν μεταξύ σας σχίσματα και διαιρέσεις, αλλά να είσθε συγκρατημένοι, κατηρτησμένοι και ενωμένοι μεταξύ σας με τα αυτά φρονήματα και με την αυτήν γνώμην» (Α Κορ. 1,10).

Και δεύτερον, εννοούσε ο Κύριος την ίδια ενότητα που προωθούν οι σύγχρονοι οικουμενιστές; Ας δούμε πώς οι Άγιοι Πατέρες κατάλαβαν αυτό το κείμενο.

Ο Μέγας Άγιος Αθανάσιος: «Λέγοντας αυτό, δεν μας έδωσε τίποτα άλλο να καταλάβουμε από τα εξής: «Με την ενότητα μας και «εκείνοι» να γίνουν το ένα με το άλλο, όπως Εμείς είμαστε ένα στη φύση και στην πραγματικότητα, διαφορετικά δεν θα γίνουν ένα αν δεν μάθουν την ενότητα «σε Εμάς» <...> η ενότητα του Υιού και του Πατέρα για όλους χρησιμεύει ως πρότυπο και μάθημα από το οποίο, κοιτάζοντας τη φυσική ενότητα του Πατέρα και του Υιού, οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν πώς πρέπει να γίνουν ο ένας με τον άλλο στον τρόπο σκέψης τους».

Περαιτέρω, ο άγιος συμπεραίνει ότι «χωρίς τον Θεό είναι αδύνατο να γίνει «ένα» και «έτσι, μέσω αυτού, το Πνεύμα μπορεί να δοθεί στους πιστούς». Όμως ο Άγιος Αθανάσιος δεν υπαινίσσεται καν κάποιο είδος ενότητας ομολογιών με διαφορετικές θρησκείες. Και το γεγονός ότι αυτή η ερμηνεία περιέχεται στον τρίτο Λόγο του εναντίον των Αριανών γενικά υποδηλώνει ότι δεν μπορεί να υπάρχει ενότητα με τη διαφορά της πίστης.

Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, σχολιάζοντας αυτό το απόσπασμα, ήδη μιλάει για διαιρέσεις στην πίστη, οι οποίες αντιτίθενται στην ενότητα: «Και τι σημαίνει: σε Εμάς; Με πίστη σε Εμάς. Δεδομένου ότι τίποτα δεν δελεάζει όλους όσο και τις συγκρούσεις, προσπαθεί να τους κάνει έναν. Τι λες, Αυτός το πέτυχε αυτό; Και το κατάφερε πολύ, γιατί όλοι όσοι πίστευαν μέσω των Αποστόλων είναι ένας, αν και μερικοί από αυτούς έχουν χωριστεί. Ωστόσο, αυτός (ο χωρισμός) δεν κρύφτηκε από Αυτόν. Αντιθέτως, προέβλεψε γι 'αυτόν και έδειξε ότι προέρχεται από ανθρώπινη αμέλεια».  Αλλά και πάλι δεν θα βρούμε καμία πρόσκληση για να ενωθούμε με αυτούς που χωρίστηκαν.

Από την ερμηνεία του ευλογημένου Θεοφυλακίου της Βουλγαρίας, προκύπτει ότι μιλώντας για ενότητα, ο Χριστός ανέλαβε ενότητα στην πίστη και όχι ενότητα με τη διατήρηση της διαφοράς στην πίστη: «Και πώς τους έδωσε αρκετά στον Πατέρα, ώστε να τους αγίωσε με πίστη και έκανε μια ιερή θυσία για την αλήθεια για αυτούς, λέει τελικά, πάλι για ομοειδή σκέψη, και από όπου ξεκίνησε, δηλαδή, με αγάπη, τελειώνει την ομιλία του και λέει: «ας είναι όλοι ένα», δηλαδή , να έχουν ειρήνη και ομοφωνία, και σε Εμάς, δηλαδή, με πίστη σε Εμάς, να διατηρήσουν την πλήρη τους συμφωνία».

Άλλοι ιεροί πατέρες δίνουν προσοχή σε συγκεκριμένες έννοιες των λόγων του Χριστού από την Προσευχή των Ιερέων, αλλά κανείς δεν τις καταλαβαίνει με την έννοια του σύγχρονου οικουμενισμού. Η ενότητα που αναφέρεται στην Αγία Γραφή είναι ενότητα στην αληθινή, δηλαδή Ορθόδοξη πίστη, αυτό που δεν παρατηρείται ούτε προβλέπεται στον σύγχρονο οικουμενισμό.

Ο Θάσκιος Καικίλιος Κυπριανός περί της ενότητας

«Ουδείς δύναται να έχει τον Θεό Πατέρα, όστις δεν έχει την Εκκλησία μητέρα»

Θάσκιος Καικίλιος Κυπριανός

Μία από τις πιο σημαντικές πραγματείες για την ενότητα της Εκκλησίας, τόσο μεταξύ των παλαιοχριστιανικών Πατέρων όσο και των Πατέρων της Εκκλησίας εν γένει, είναι η πραγματεία «Περί της ενότητας της Καθολικής Εκκλησίας (De Unitate)» του Αγίου Κυπριανού της Καρχηδόνας, που ζούσε τον 3ο αιώνα. Η κύρια ιδέα της πραγματείας είναι ότι η Εκκλησία του Χριστού είναι μία και μόνη, όλοι όσοι έχουν χωριστεί από αυτήν είναι εκτός ενότητας. Η πεμπτουσία αυτής της δημιουργίας του Αγίου Κυπριανού της Καρχηδόνας μπορεί να είναι το ακόλουθο απόσπασμα:

«Η νύφη του Χριστού δεν μπορεί να διαστρεβλωθεί: είναι αγνή και αδιάλειπτη, γνωρίζει ένα σπίτι και διατηρεί αγνότητα την αγιότητα ενός κρεβατιού. Μας προσέχει για τον Θεό, μας προετοιμάζει για το βασίλειο αυτούς που γεννήθηκαν από αυτήν. Όποιος χωρίζει από την Εκκλησία ενώνεται με τη μοιχεία σύζυγο και γίνεται ξένος στις υποσχέσεις της Εκκλησίας. Αυτός που φεύγει από την Εκκλησία του Χριστού στερεί τον εαυτό του από τις ανταμοιβές που έχει προκαθοριστεί από τον Χριστό: είναι ξένος προς αυτήν, άσεμνος, εχθρός της. Ουδείς δύναται να έχει τον Θεό Πατέρα, όστις δεν έχει την Εκκλησία μητέρα».

Με βάση αυτήν την άποψη, όλοι όσοι δεν έχουν την Εκκλησία ως μητέρα δεν μπορούν να αποκαλέσουν τον Θεό Πατέρα. Σε ποια βάση λοιπόν, είναι δυνατόν να αγωνιζόμαστε για ενότητα μέσα στο πλαίσιο του σύγχρονου οικουμενικού κινήματος; Για ενότητα, σε αυτήν την περίπτωση, δεν υπάρχουν απλά σημεία επαφής στη θρησκευτική διάσταση. Υπάρχουν πολλά τέτοια σημεία στην καθημερινή, παγκόσμια ανθρώπινη διάσταση. Αλλά τότε τέτοιες μορφές επικοινωνίας όπως κοινές προσευχές ή άλλες ιερές ενέργειες, καθώς και δηλώσεις σχετικά με την επιθυμία για ευχαριστιακή κοινωνία, θα πρέπει να αποκλειστούν εντελώς από την οικουμενική συνεργασία. Αλλά αυτές οι μορφές είναι παρούσες και αναπτύσσονται.

Ολοι όσοι δεν έχουν την Εκκλησία ως μητέρα δεν μπορούν να αποκαλέσουν τον Θεό Πατέρα. Σε ποια βάση λοιπόν, είναι δυνατόν να αγωνιζόμαστε για ενότητα μέσα στο πλαίσιο του σύγχρονου οικουμενικού κινήματος;

Ο Πρωθιερέας Γεώργιος Φλορόφσκι περί αναζήτησης της ενότητας

Ένας από τους διασημότερους θεολόγους του ΧΧ αιώνα, ο Πρωθιερέας Γεώργιος Φλορόφσκι, έγραψε πολλά για τον οικουμενισμό και ερεύνησε πολύ βαθιά αυτό το ζήτημα. Οι δικές του απόψεις για την Εκκλησία εκφράζονται με τα ακόλουθα λόγια:

«Ως μέλος και υπουργός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, πιστεύω ότι η Εκκλησία στην οποία βαπτίστηκα και μεγάλωσα είναι πραγματικά η Εκκλησία, δηλαδή η αληθινή Εκκλησία και η μόνη αληθινή Εκκλησία. Πιστεύω σε αυτό για πολλούς λόγους: από προσωπική πεποίθηση και από την εσωτερική μαρτυρία του Πνεύματος που φυσά στα μυστήρια της Εκκλησίας και από ό, τι μπορούσα να μάθω από τη Γραφή και την καθολική εκκλησιαστική παράδοση. Ως εκ τούτου, αναγκάζομαι να θεωρώ ανεπαρκείς όλες τις άλλες χριστιανικές εκκλησίες, και σε πολλές περιπτώσεις μπορώ να εντοπίσω αυτές τις αδυναμίες με ακρίβεια. Επομένως, για μένα, η χριστιανική επανένωση είναι απλά μια γενική αλλαγή στην Ορθοδοξία. Είμαι απαλλαγμένος από ομολογία πίστης. Η πίστη μου ανήκει αποκλειστικά στην Una Sancta».

«Η Εκκλησία στην οποία βαπτίστηκα και μεγάλωσα είναι πραγματικά η Εκκλησία, δηλαδή η αληθινή και μόνη Εκκλησία. Επομένως, για μένα, η χριστιανική επανένωση είναι απλώς μια γενική αλλαγή στην Ορθοδοξία».

Πρωθιερέας Γεώργιος Φλορόφσκι

Σε αυτήν την περίπτωση, μας ενδιαφέρει το ζήτημα της φύσης του σύγχρονου οικουμενικού κινήματος. Με την ευκαιρία αυτή, ο π. Γεώργιος γράφει: «Το οικουμενικό πρόβλημα είναι ένα δυσάρεστο θέμα για τους Ορθόδοξους θεολόγους. Για να είμαι ειλικρινής, αυτό δεν είναι το πρόβλημά τους. Προέκυψε σε διαφορετική θεολογική βάση, σε διαφορετικό ιστορικό περιβάλλον και κλίμα. Στην παρούσα μορφή και το περιεχόμενό του και στην άμεση πραγματικότητα, το οικουμενικό πρόβλημα είναι πρόβλημα του προτεσταντικού κόσμου. <…> Σε αυτήν την περίπτωση, το κύριο ζήτημα είναι «ονομασμός». Και «ονομασμός» ως τέτοιος και «ονομαστισμός» ως δοκιμασία και δυσκολίες είναι προφανώς το προϊόν, ή ίσως ένα ανεπιθύμητο υποπροϊόν της ιστορικής Μεταρρύθμισης. Αυτό είναι στην ουσία ένα Προτεσταντικό φαινόμενο».

Δηλαδή, η προέλευση του προβλήματος του οικουμενισμού έγκειται στο γεγονός ότι ο Προτεσταντισμός, ο οποίος ξεκίνησε πριν από 500 χρόνια με τον διαχωρισμό του Λούθερ και των οπαδών του από τον Καθολικισμό και στη συνέχεια χωρίστηκε σε χιλιάδες διαφωνούμενες ονομασίες, τελικά ήρθε στην ανάγκη να έχει ενότητα ή, τουλάχιστον να φαίνεται ότι την έχει ... Είναι πολύ προφανές ότι η Ορθοδοξία δεν μπορεί να συμμετάσχει σε αυτό το ουσιαστικά προτεσταντικό οικουμενικό κίνημα απλώς και μόνο επειδή η Ορθοδοξία δεν έχει τα προβλήματα που υπάρχουν στον Προτεσταντισμό και δεν έχει τα επιχειρήματα με τα οποία οι Προτεστάντες προσπαθούν να λύσουν αυτά τα προβλήματα. Είναι σαν να προσπαθείτε να παίξετε ένα παιχνίδι του οποίου οι κανόνες είναι άγνωστοι ή ακατανόητοι για εσάς. Σε αυτήν την περίπτωση, η απώλεια είναι εγγυημένη με εκατό τοις εκατό πιθανότητα.

Είναι πολύ προφανές ότι η Ορθοδοξία δεν μπορεί να συμμετάσχει σε αυτό το ουσιαστικά προτεσταντικό οικουμενικό κίνημα απλώς και μόνο επειδή η Ορθοδοξία δεν έχει τα προβλήματα που υπάρχουν στον Προτεσταντισμό.

Οικουμενισμός του Βατικανού και Φαναρίου

Αυτός ο τύπος οικουμενισμού είναι μέρος της γενικής οικουμενικής κίνησης, η ουσία του οποίου περιγράφεται παραπάνω, αλλά έχει τα δικά του μοναδικά χαρακτηριστικά.

Πρώτον, αυτές είναι στην πραγματικότητα συζητήσεις για ένα μόνο θέμα υπεροχής στην Εκκλησία. Οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις τόσο από το Βατικανό όσο και από τους Φαναριώτες ιεράρχες μαρτυρούν ότι ένα από τα κύρια ζητήματα που συζητήθηκαν στην πορεία της ενοποίησης είναι το ζήτημα της υπεροχής στη μελλοντική ενοποίηση. Και οι δύο πλευρές δήλωσαν ότι αυτό το ζήτημα μπορεί να επιλυθεί. Τα περίγραμμά του έχουν ως εξής: ο Πάπας έχει την υπεροχή της δύναμης στην υπό όρους δύση, ο Φαναριώτης Πάπας, αντίστοιχα, στα ανατολικά. Αλλά ποια σχέση θα έχουν αυτοί οι πάπες μεταξύ τους, αυτό αποτελεί αντικείμενο συζήτησης.

Δεύτερον, όλες οι άλλες διαφορές μεταξύ Ορθόδοξων και Καθολικών αφαιρούνται από αγκύλες και φαίνεται να είναι τέτοιες ώστε να μην παρεμβαίνουν στην Ευχαριστιακή κοινωνία. Και αυτές οι αποκλίσεις είναι πολύ, πολύ σημαντικές. Μπορείτε να τα γνωρίσετε λεπτομερώς στο άρθρο «Τι συμβαίνει με τους Καθολικούς» εδώ παραθέτουμε απλώς τα κύρια:

• το ζήτημα της πομπής του Αγίου Πνεύματος (από τον Πατέρα ή από τον Πατέρα και τον Υιό).

• το ζήτημα της ορατής ηγεσίας στην Εκκλησία (Χριστός ή Πάπας).

• το ζήτημα της κατανόησης της ουσίας της σωτηρίας (θεραπεία ψυχής ή "έχεις κερδίσει - λάβε») ·

• το ζήτημα της Αμόλυντης Σύλληψης της Μητέρας του Θεού (εάν η Παναγία χρειαζόταν Σωτήρα ή όχι) ·

• το ζήτημα του καθαρτηρίου (υπάρχει ή δεν υπάρχει)

• μια ερώτηση σχετικά με τη μέθοδο της προσευχής (πνευματική ή υπερυψωμένη).

• το ζήτημα της αυταπάτης (οι Ορθόδοξοι πατέρες διδάσκουν πώς να μην πέσουν στην αυταπάτη, οι Καθολικοί την εκλαμβάνουν ως αλήθεια)

• το ζήτημα της δογματικής ανάπτυξης (οι Ορθόδοξοι αρνούνται, υποστηρίζουν οι Καθολικοί).

Η άποψη που προσπαθούν τώρα να επιβάλουν στους πιστούς είναι ότι η ένωση είναι δυνατή «στο όνομα της αγάπης» με όλες τις παραπάνω διαφωνίες. Η αναφορά ή η εστίασή τους στους υποστηρικτές του οικουμενισμού θεωρείται τώρα κακή μορφή. Και αν αναφέρονται, τότε το νόημά τους δοκιμάζεται με κάθε δυνατό τρόπο για να υποτιμηθεί.

Μέχρι στιγμής, μόνο το Βατικανό και το Φανάρι συμμετέχουν σε αυτόν τον τύπο οικουμενισμού, αλλά πολύ σύντομα άλλες Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες θα αντιμετωπίσουν επίσης μια δύσκολη επιλογή: να συμμετάσχουν σε αυτό ή όχι. Αυτή η επιλογή θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη για εκείνους τους επίσκοπους των Αλεξανδρινών, Ελληνικών και Κυπριακών Εκκλησιών που αναγνώρισαν την OCU και έτσι έδειξαν την πίστη τους στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Όπως γνωρίζετε, αν είπατε «Α», είναι πολύ δύσκολο να μην πείτε «Β» περαιτέρω. Είναι πολύ πιο εύκολο να μην πεις «Α» απο την αρχή.

Συμπεράσματα

Πρώτον, είναι απολύτως ακατάλληλο να βασιστεί ο σύγχρονος οικουμενισμός στα λόγια του Κυρίου από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη: «να είναι και αυτοί ένα δια της ενώσεως» (Ιωάννης 17:21), καθώς και παρόμοιες λέξεις της Αγίας Γραφής. Αυτό σημαίνει παραμόρφωση της σημασίας τους, αγνοώντας εντελώς την κατανόηση αυτών των λέξεων από τους άγιους πατέρες.

Δεύτερον, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός ζήτησε  πραγματικά από τους μαθητές του την ενότητα μέσω της Αγίας Γραφής και των δημιουργιών των αγίων πατέρων, αλλά αυτή η ενότητα είναι ουσιαστικά διαφορετική από εκείνη στην οποία οδηγεί ο σύγχρονος οικουμενισμός.

Τρίτον, υπάρχει μία Εκκλησία, είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία. Επομένως, ο αγώνας για ενότητα πρέπει να είναι ο αγώνας για επανένωση σε Αυτήν.

Τέταρτον, η κοινωνία, και ακόμη περισσότερο η ευχαριστιακή κοινωνία με αιρετικούς που συνεχίζουν να τηρούν τις αιρέσεις τους δεν είναι η αποκατάσταση της ενότητας, αλλά κάτι εντελώς αντίθετο.