Τα Πάθη για τον Καταστατικό Χάρτη του Πατριάρχη Αλεξίου Β ́

Ο Χάρτης του 1990 του Πατριάρχη κ.κ. Αλεξίου που χορηγεί στην UOC ανεξαρτησία στη διακυβέρνηση θεωρούνταν πάντα εσωτερικό έγγραφο της Εκκλησίας. Πριν από το Euromaidan, δεν το θυμόταν καθόλου. Αλλά σήμερα αυτός ο Χάρτης έχει γίνει αντικείμενο της στενότερης προσοχής, χειραγώγησης και ακόμη και ψεμάτων εκ μέρους των αρχών. Ως εκ τούτου, προτείνουμε να αναλύσουμε λεπτομερώς τι πραγματικά είναι γραμμένο εκεί.

Πριν από την ανάλυση του ίδιου του κειμένου του Χάρτη, είναι απαραίτητο να περιγραφεί το πολιτικό και θρησκευτικό πλαίσιο εντός του οποίου εμφανίστηκε. Ο Χάρτης της ανεξαρτησίας της UOC εμφανίστηκε σχεδόν ένα χρόνο πριν από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Δηλαδή, η Ουκρανία ως κράτος δεν υπήρχε ακόμη, υπήρχε μόνο η Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία ως μέρος της ΕΣΣΔ και η ανεξάρτητη UOC υπήρχε ήδη.

Και αμέσως μια ρητορική ερώτηση - αυτό δείχνει ότι η UOC είναι φιλορωσική ή φιλο-ουκρανική; Φυσικά, το 1990 η ΕΣΣΔ τελείωνε ως ύπαρξη και τα κινήματα εθνικής ανεξαρτησίας έγιναν πιο ενεργά στις δημοκρατίες που ήταν μέρος της και ούτω καθεξής. Η ανεξάρτητη UOC προέκυψε στον απόηχο όλων αυτών των τάσεων, αλλά είχαμε μια άλλη ιδιαιτερότητα: στα δυτικά της Ουκρανίας, οι κοινότητες της UOC βίωσαν πραγματικές διώξεις από την Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία (UAOC) και, σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, από την Ουκρανική Ελληνική Καθολική Εκκλησία (UGCC), οι οποίες αναβίωσαν στο πλαίσιο της περεστρόικα. Εκκλησίες καταλήφθηκαν μαζικά, σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρξαν φαινόμενα βίας ακόμα και μαχαιρώματα. Αυτό έδωσε στον τότε Μητροπολίτη Κιέβου Φιλάρετο (Ντενισένκο) μια δικαιολογία για να θέσει το ζήτημα της μετατροπής της Ουκρανικής Εξαρχίας σε αυτόνομη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Στις 25-27 Οκτωβρίου 1990 συνήλθε στη Μόσχα η Σύνοδος των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, κατά την οποία αποφασίστηκε η κατάργηση της Ουκρανικής Εξαρχίας και ο σχηματισμός της UOC. Παρακάτω θα δώσουμε τα κύρια σημεία του ορισμού της UOC, αλλά δεν θα το κάνουμε αυτολεξεί, αλλά παραφράζοντας ορισμένα σημεία έτσι ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να αξιολογήσει την κατάστασή της από το 1990 πιο αντικειμενικά και αμερόληπτα. Έτσι, τι παίρνουμε:

• Η Εκκλησία αποκτά ανεξαρτησία και αυτονομία στη διοίκησή της.
  Ο Προκαθήμενος εκλέγεται από την Ιεραρχία αυτής της Εκκλησίας και ευλογείται από τον Πατριάρχη.
• Στον Προκαθήμενο αποδίδεται ο τίτλος «Μακαριώτατος».
• Ο Προκαθήμενος έχει το δικαίωμα να φοράει δύο παναγίες και να προσφέρει τον σταυρό κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας.
• Η Σύνοδος της Εκκλησίας εκλέγει και διορίζει κυβερνώντες και βικαρίους επισκόπους, ιδρύει και καταργεί επισκοπές.
• Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας είναι μόνιμο μέλος της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας.
  
  

Με τι μοιάζει; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι το πραγματικό αυτοκέφαλο καθεστώς, χωρίς δύο στοιχεία: την ευλογία του νεοεκλεγέντος Προκαθημένου της UOC από τον Πατριάρχη Μόσχας και την είσοδο αυτού του Προκαθημένου στη Σύνοδο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ποια δικαιώματα έχει η αυτοκέφαλη Εκκλησία και πώς διαφέρει από την αυτόνομη Εκκλησία δεν αναφέρεται πουθενά στους εκκλησιαστικούς κανόνες.

Στην αρχαιότητα, το κύριο κριτήριο της αυτοκεφαλίας ήταν ότι ο Προκαθήμενος εκλεγόταν και διοριζόταν από τους τοπικούς επισκόπους και δεν πήγαινε στη «μητέρα» Εκκλησία. Για παράδειγμα, όταν η Μητρόπολη του Κιέβου ήταν μέρος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, το τελευταίο είτε έστειλε έναν Έλληνα επίσκοπο σε εμάς, είτε προμήθευσε κάποιον που έφερε στην Κωνσταντινούπολη ο τοπικός μας πρίγκιπας και γινόταν αυτό που οι Έλληνες επέλεγαν από διάφορους υποψηφίους. Στην πραγματικότητα, το ίδιο συνέβη όταν η Μητρόπολη Κιέβου έγινε μέρος του Πατριαρχείου Μόσχας. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις, η απόφαση δεν λαμβανόταν στο Κίεβο, αλλά στην Κωνσταντινούπολη και τη Μόσχα, αντίστοιχα.

Στην απόφαση για τη δημιουργία της UOC του 1990, ο Προκαθήμενός της εκλέγεται και διορίζεται στο Κίεβο από Ουκρανούς επισκόπους, κανείς από το εξωτερικό δεν επηρεάζει αυτή τη διαδικασία, η οποία αντιστοιχεί στις αρχαίες ιδέες της αυτοκεφαλίας. Όσον αφορά την ευλογία του νεοεκλεγέντος Πατριάρχη Μόσχας, η κατάσταση έχει ως εξής. Πουθενά δεν υπάρχει καμία αναφορά στη σημασία αυτής της ευλογίας. Είναι απαραίτητη η ανύψωση του Μητροπολίτη Κιέβου στην καθέδρα; Τι θα συμβεί αν ο Πατριάρχης Μόσχας δεν θα τη δώσει; Τι θα συμβεί αν η UOC δεν ζητήσει καθόλου αυτή την ευλογία; Όλα αυτά τα ερωτήματα δεν έχουν απάντηση, πράγμα που σημαίνει ότι αυτός ο ορισμός – «Ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας <... > και ευλογείται από τον Αγιώτατο Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών», δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως απαγόρευση του διορισμού του Μητροπολίτη Κιέβου χωρίς αυτή την ευλογία.

Το ίδιο ισχύει και για τον ορισμό: «Ο Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, ως Προκαθήμενος της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι μόνιμο μέλος της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας». Ποιες είναι οι συνέπειες του γεγονότος ότι ο Προκαθήμενος της UOC αν αποσυρθεί από αυτή τη Σύνοδο; Δεν αναφέρονται πουθενά. Ένα πράγμα είναι βέβαιο – μια τέτοια απόσυρση δεν θα θέσει υπό αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη της UOC ως αυτόνομης και ανεξάρτητης Εκκλησίας. Παρεμπιπτόντως, στην ιστορική πρακτική, η συμμετοχή πατριαρχών ή επισκόπων των Ανατολικών Εκκλησιών στο έργο των συνοδικών διοικητικών οργάνων της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης ήταν ένα κοινό πράγμα και αυτό δεν μαρτυρούσε την είσοδο αυτών των Εκκλησιών στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.

Με βάση τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας της 25ης-27ης Οκτωβρίου 1990, ο Πατριάρχης Αλέξιος Β ́ συνέταξε τον Χάρτη, στην ανάλυση της οποίας προχωρούμε τώρα. Το κείμενό της είναι αρκετά σύντομο, επομένως θα το παραθέσουμε ολόκληρο.

«Ο Χάρτης του Αλεξίου Β ́, με τη χάρη του Θεού, Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, προς τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Φιλάρετο

Εγώ, ο ταπεινός Αλέξιος Β ́, με τη χάρη του Θεού, Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, μαζί με όλους τους Σεβασμιωτάτους Επισκόπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας – Πατριαρχείου Μόσχας, συγκεντρωθήκαμε για τη Σύνοδο των Επισκόπων στις 25-27 Οκτωβρίου 1990 στη Μονή του Αγίου Δανιήλ στην θεοσωσθείσα πόλη της Μόσχας, καθοδηγούμενοι από την επιθυμία να έχουμε ευλογημένη ειρήνη, την αγάπη του Χριστού για τη διαθήκη του Θεού και την αδελφική ενότητα στο κοινό έργο στον τομέα του Θεού με το πλήρωμα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Λαμβάνοντας υπόψη την επιθυμία και τη μεσιτεία των Σεβασμιωτάτων Αρχιποιμένων της, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στις 9 Ιουλίου του τρέχοντος έτους, 1990, στην θεοσωσθείσα πόλη του Κιέβου για να συζητήσουν και να επιλύσουν την εκκλησιαστική τους ζωή στη βάση της ανεξαρτησίας και της αυτοδυναμίας,

– Ευλογούμε, μέσω αυτού του Χάρτη, με τη δύναμη του Παναγίου και Ζωοποιού Πνεύματος, ότι από τώρα και στο εξής η Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία μπορεί να είναι ανεξάρτητη και αυτοδιοικούμενη στη διοίκησή της και ότι Εσείς, που εκλεγήκατε ομόφωνα στις 9 Ιουλίου 1990 από την Ιεραρχία της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, μπορείτε να είστε ο Προκαθήμενός της. Ελπίζουμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας θα διοικείται σύμφωνα με τους Θείους και ιερούς κανόνες και τα έθιμα της Καθολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που κληρονομήθηκαν από τους Αγίους Πατέρες και τις αποφάσεις αυτής της Συνόδου των Επισκόπων. Με μία καρδιά και ένα στόμα προσευχόμαστε στον Πρώτιστο Ποιμένα του Κυρίου για την ουράνια βοήθεια και ευλογία της Αγίας Ορθοδόξου Ουκρανικής Εκκλησίας.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, ενωμένη μέσω της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας με τη Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, χωρίς συνοδική απόφαση ολόκληρου του Ορθοδόξου Καθολικού Πληρώματος, δεν πρέπει να αλλάξει τίποτα σχετικά με τα δόγματα της πίστεως και τους ιερούς κανόνες.

Είθε η Αιώνια και Παντοδύναμη Ζωοποιός Τριάδα: Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα να ενισχύει πάντοτε την Αγία Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία, να την στεφανώνει με δόξα και τιμή και να ευλογεί την ύπαρξή της για τη σωτηρία της ευσεβούς Πληρότητάς της.

Υπογράφηκε στη Μόσχα, 27 Οκτωβρίου 1990

Αλέξιος, Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών».

Ο Πατριάρχης Αλέξιος Β ́ παρουσίασε πανηγυρικά αυτόν τον Χάρτη στον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Φιλάρετο στις 28 Οκτωβρίου 1990 στη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέξετε είναι το κινητήριο μέρος: «... καθοδηγούμενη από την επιθυμία να έχουμε ευλογημένη ειρήνη, την αγάπη του Χριστού για τη διαθήκη του Θεού και την αδελφική ενότητα στο κοινό έργο στον τομέα του Θεού με την πληρότητα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας».

Τι επεδίωκε ο Πατριάρχης Αλέξιος Β ́ και ολόκληρη η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας με την έκδοση αυτού του Χάρτη; Την ειρήνη, την αγάπη και την ενότητα στη συγκομιδή του Θεού. Υπάρχουν λόγια εδώ για την παρουσία της UOC ως μέρος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για πάντα; Υπάρχουν λόγια εδώ ότι η ενότητα νοείται ως παρουσία της UOC στη διοικητική δομή της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας; Υπάρχουν λόγια εδώ ότι η UOC πρέπει να υπακούει στις αποφάσεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας; Δεν υπάρχει τίποτα από αυτά. Από την πλευρά της, η UOC δεν πήγε ενάντια σε αυτή την επιθυμία για «ειρήνη, αγάπη και ενότητα στον αγρό του Θεού» ούτε πριν ούτε μετά τη Σύνοδο στη Θεοφανία.

Το διατακτικό επαναλαμβάνει εν συντομία τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας της 25ης-27ης Οκτωβρίου 1990: «Εφεξής, η Ορθόδοξη Ουκρανική Εκκλησία θα είναι ανεξάρτητη και αυτοδιοικούμενη στη διοίκησή της...» Και αυτό, στην πραγματικότητα, σημαίνει πραγματική αυτοκεφαλία, αφού δεν επιβάλλονται περιορισμοί στις δραστηριότητες της UOC, εκτός από έναν, για τον οποίο θα μιλήσουμε παρακάτω. Αλλά ο περιορισμός αυτός ισχύει και για όλες ανεξαιρέτως τις κατά τόπους Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

Ο Χάρτης παρέχει έναν κατάλογο κανόνων από τους οποίους θα πρέπει να καθοδηγείται η UOC στις δραστηριότητές της. Αυτό είναι:

• Οι Θείοι και Ιεροί Κανόνες, τα έθιμα της Καθολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που κληρονομήθηκαν από τους Αγίους Πατέρες.
• Αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας της 25ης-27ης Οκτωβρίου 1990
  
  

Φαίνεται ότι δεν μπορούν να υπάρξουν ερωτήσεις και ακόμη περισσότερο καμία αξίωση προς την UOC στην καθοδήγηση των ιερών κανόνων.

Όσον αφορά τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας στις 25-27 Οκτωβρίου 1990, έχουμε ήδη πει ότι δεν περιορίζουν την ανεξαρτησία της UOC.

Ωστόσο, υπάρχει ένα σημείο στον Χάρτη που επιβάλλει άμεση απαγόρευση στην UOC: «Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, <... > χωρίς συνοδική απόφαση όλου του Ορθοδόξου Καθολικού Πληρώματος, να μην αλλάξει τίποτα σχετικά με τα δόγματα της πίστεως και τους ιερούς κανόνες».

Όπως έχει ήδη ειπωθεί, όλες ανεξαιρέτως οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες έχουν έναν τέτοιο περιορισμό. Αλλά σε σχέση με την UOC, ένα άλλο νόημα μπορεί να φανεί σε αυτή τη διατύπωση: η UOC δεν μπορεί να διακηρύξει αυτοκεφαλία χωρίς «ολόκληρο το Ορθόδοξο Καθολικό Πλήρωμα», δηλαδή τη συνοδική έγκριση όλων των Τοπικών Εκκλησιών. Αυτό δεν δηλώνεται άμεσα, αλλά με βάση την τρέχουσα εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία και στον κόσμο, αυτά τα λόγια μπορούν να ερμηνευτούν με αυτόν τον τρόπο.

Και αν ρίξουμε μια αμερόληπτη ματιά στις αποφάσεις της Συνόδου της UOC στη Θεοφανία στις 27/05/2022, πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η UOC ενήργησε αυστηρά σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Χάρτη του Πατριάρχη Αλεξίου Β'. καθώς απαιτεί την έγκριση «ολόκληρου του Ορθόδοξου Καθολικού Πληρώματος».

Και η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η UOC αυτή τη στιγμή είναι μια μεταβατική περίοδος, κατά την οποία περιμένουμε την αντίδραση ολόκληρης της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτό μπορεί να διαρκέσει χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, δεδομένης της κατάστασης εντός της Εκκλησίας, η οποία περιπλέκεται σε μεγάλο βαθμό από τις αξιώσεις του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως για πρωτεία στην Εκκλησία, την παρέμβασή του στις εκκλησιαστικές υποθέσεις στην Ουκρανία και την επιθυμία για μια νέα ένωση με την Καθολική Εκκλησία.

Για παράδειγμα, ο Μητροπολίτης Ευλόγιος (Gutchenko) της Sumy και της Okhtyrka μιλάει γι 'αυτό. Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την ανάρτησή του στο Facebook στις 25 Οκτωβρίου 2023: «Το περιεχόμενο του νέου καταστατικού της UOC μαρτυρεί το νέο καθεστώς της UOC ως κανονικά ανεξάρτητης και αυτοδύναμης Ορθόδοξης Εκκλησίας. <... > Στο μέλλον, οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες θα πρέπει να αποδεχθούν αυτό το καθεστώς. <... > Η λήψη δεν μπορεί να γίνει αμέσως, χρειάζεται χρόνος. Κατά τη γνώμη μου, η απόφαση για το νέο ανεξάρτητο καθεστώς της UOC (λήψη της απόφασης της Συνόδου της UOC της 27ης Μαΐου 2022) μπορεί να λάβει χώρα είτε στην Πανορθόδοξη Σύνοδο είτε στη Σύνοδο όλων των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών (όπως συνέβη, για παράδειγμα, στη Βουλγαρία στα τέλη του εικοστού αιώνα). Έχοντας ανακηρύξει το νέο ανεξάρτητο καθεστώς της, η UOC δεν ακολούθησε την οδό του σχίσματος, αλλά παρέμεινε μέρος της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, για την οποία δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σε καμία από τις Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες».

Και, τέλος, είναι αδύνατο να αγνοηθεί η διάταξη του Χάρτη ότι η UOC είναι ενωμένη «μέσω της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μας με τη Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία».

Πρόκειται για μια μάλλον περίεργη κατασκευή, η οποία ασφαλώς δεν είναι γνωστή σε κανέναν κανόνα και παράδοση των Αγίων Πατέρων. Κατά τη γνώμη μας, αυτός ο καρπός της κανονικής δημιουργικότητας προοριζόταν να λύσει ένα μόνο πρόβλημα – να εφεύρει πώς η «ευρεία αυτονομία» διαφέρει από την αυτοκεφαλία. Η διατύπωση αποδείχθηκε μάλλον ατυχής, δεδομένου ότι δεν ταιριάζει καθόλου στους κανονικούς κανόνες, οι οποίοι δεν συνεπάγονται καθόλου τέτοια σύνδεση.

Η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού. Κάθε πιστός ανήκει στην Εκκλησία δυνάμει του μυστηρίου του Βαπτίσματος. Κάθε επίσκοπος ιερουργεί δυνάμει της επισκοπικής χειροτονίας του. Η σχέση μεταξύ του επισκόπου και του Προκαθημένου της Τοπικής Εκκλησίας περιγράφεται από τον 34ο Αποστολικό Κανόνα: «Επιβάλλεται στους επισκόπους κάθε έθνους να γνωρίζουν τον πρώτο ανάμεσά τους και να τον αναγνωρίζουν ως κεφαλή τους και να μην κάνουν τίποτα πέρα από την εξουσία τους χωρίς τη λογική του: ο καθένας ας κάνει μόνο αυτό που αφορά την επισκοπή του και τους τόπους που ανήκουν σε αυτήν. Αλλά ας μην κάνει τίποτα ο πρώτος χωρίς την κρίση όλων. Διότι έτσι θα υπάρξει ομοφωνία και ο Θεός θα δοξαστεί εν Κυρίω εν Αγίω Πνεύματι, Πατρός και Υιός και Άγιο Πνεύμα».

Δεν λέει τίποτα για τη σύνδεση του επισκόπου με την Εκκλησία μέσω του «πρώτου σε αυτούς», αντίθετα, λέει για το δικαίωμα του επισκόπου να «ενεργεί για ό,τι αφορά την επισκοπή του». Αυτό είναι το πρώτο πράγμα.

Δεύτερον, η διάταξη για την «επικοινωνία μέσω της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» δεν δίνει απάντηση στο ερώτημα τι θα συμβεί εάν η UOC δηλώσει την υπαγωγή της στο «Ορθόδοξο Καθολικό Πλήρωμα» άμεσα, χωρίς τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία; Αυτό θα σημάνει διακοπή των δεσμών της UOC με ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία; Με τίποτα.

Έτσι, ο Χάρτης του Πατριάρχη Αλεξίου Β ́ της 27ης Οκτωβρίου 1990 δεν εμποδίζει καθόλου την UOC να διακηρύξει την πλήρη αυτονομία και ανεξαρτησία της, τη δυνατότητα να αποχωρήσει από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τους επισκόπους της από τα διοικητικά της όργανα. Αυτή είναι μια απάντηση σε όσους κατηγορούν την UOC για σχισματικές ενέργειες και κατάχρηση εξουσίας.

Τώρα είναι απαραίτητο να δώσουμε μια απάντηση σε εκείνους (κυρίως εκπροσώπους των ουκρανικών αρχών) που κατηγορούν την UOC ότι άφησε μια αναφορά στον Χάρτη του Πατριάρχη Αλεξίου Β 'στο νέο καταστατικό της ως ένα είδος καταστατικού εγγράφου.

Πράγματι, αν και η UOC εντοπίζει την προέλευσή της στη Μητρόπολη του Κιέβου, η οποία εμφανίστηκε την εποχή του Βαπτίσματος των Ρως το 988 υπό τον άγιο πρίγκιπα Βλαδίμηρο, η σημερινή οργανωτική της μορφή βασίζεται, μεταξύ άλλων, στον Χάρτη του Πατριάρχη Αλεξίου Β'.

Αλλά το παράδοξο είναι ότι αυτός ο Χάρτης είναι ένα συστατικό έγγραφο όχι μόνο για την UOC, αλλά και για την OCU. Εξάλλου, τι σημαίνει η αναγνώριση αυτού του Χάρτη ως άκυρου (που είναι αυτό που απαιτούν οι εχθροί του από την UOC); Ότι το 1992 ο Φιλάρετος (Ντενισένκο) δεν ήταν Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, αλλά ήταν μόνο Μητροπολίτης Κιέβου και Γαλικίας, Πατριαρχικός Έξαρχος Ουκρανίας. Και δεν υπήρχε UOC, αλλά μόνο η Ουκρανική Εξαρχία, η οποία ανεξάρτητα, χωρίς τη Μόσχα, δεν μπορούσε να επιλύσει κανένα ζήτημα της εσωτερικής της ζωής. Αυτό σημαίνει ότι ο Φιλάρετος δεν μπόρεσε να συγκαλέσει την αποκαλούμενη «Πανουκρανική Διάσκεψη για την Προστασία των Κανονικών Δικαιωμάτων της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» στο Κίεβο στις 26 Μαΐου 1992. Δεν μπορούσε, απλώς και μόνο επειδή ο Φιλάρετος θεωρούσε ότι είχε το δικαίωμα να το πράξει ως Προκαθήμενος της UOC, και όχι ως επικεφαλής της Ουκρανικής Εξαρχίας. Με απλά λόγια, στήριξε τα δικαιώματά του σε αυτόν τον Χάρτη.

Και αυτό σημαίνει ότι στις 25-26 Ιουνίου 1992, ο Φιλάρετος δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει αρκετούς επισκόπους της UAOC, βουλευτές του Βερχόβνα Ράντα της Ουκρανίας, το προσωπικό της κατοικίας του και να αποκαλέσει όλους αυτούς το «Συμβούλιο Ενοποίησης της UOC και της UAOC», στο οποίο καταργήθηκαν αυτές οι θρησκευτικές οργανώσεις και δημιουργήθηκε η «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Κιέβου».

Γενικά, αν δεχτούμε τον Χάρτη του Πατριάρχη Αλεξίου Β ́ «σαν να μην είχε προηγηθεί», τότε είναι απαραίτητο να καταργηθεί τόσο η UOC-KP όσο και η OCU, η οποία δημιουργήθηκε το 2018 στη βάση της. Εάν κηρύξουμε άκυρες τις αποφάσεις της Συνόδου των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας της 25ης-27ης Οκτωβρίου 1990 (σύμφωνα με την οποία καταρτίστηκε ο Χάρτης), τότε ο Φιλάρετος δεν θα μπορούσε ανεξάρτητα, χωρίς απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας, να εκλέξει και να χειροτονήσει «επισκόπους», συμπεριλαμβανομένου του Σεργκέι (Επιφανίου) Ντουμένκο. Φυσικά, στην πραγματικότητα δεν μπορούσε να το κάνει αυτό, αφού καθαιρέθηκε και αφορίστηκε από την Εκκλησία, αλλά, επαναλαμβάνουμε, δεν είναι αυτό το θέμα για το οποίο μιλάμε.

Υποκειμενικά, θεωρούσε τον εαυτό του προκαθήμενο της UOC. Ας ρωτήσουμε πρώτα την OCU ποια είναι η στάση της απέναντι στον Χάρτη του Πατριάρχη Αλεξίου Β ́ και στη συνέχεια θα κατηγορήσουμε την UOC για το γεγονός ότι αυτό το έγγραφο αναφέρεται στο νέο Καταστατικό της UOC. Όπως είπε ο Φιλάρετος: «Αν είχα ανάθεμα, τότε ο Επιφάνιος δεν είναι καν ιερέας». Λογικά, μπορούμε επίσης να ισχυριστούμε ότι αν αποκηρύξουμε την επιστολή του Πατριάρχη Αλεξίου Β', τότε και ο Επιφάνιος δεν είναι ιερέας, πόσο μάλλον επίσκοπος.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, ας επαναλάβουμε αυτή την ιδέα για άλλη μια φορά: μέχρι στιγμής (τουλάχιστον) η UOC λαμβάνει όλα τα μέτρα της, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων της Συνόδου στη Θεοφανία, σύμφωνα με την επιστολή του Πατριάρχη Αλεξίου Β ́ και με την απόφαση της Συνόδου των Επισκόπων της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της 25ης-27ης Οκτωβρίου 1990 και με τους ιερούς κανόνες της Εκκλησίας. Και το πιο σημαντικό, κάνει τα πάντα «... καθοδηγείται από την επιθυμία να έχουμε ευλογημένη ειρήνη, την αγάπη του Χριστού για τη διαθήκη του Θεού και την αδελφική ενότητα στο κοινό έργο για τη συγκομιδή του Θεού».