Γιατί ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος αναγνώρισε τον Ντουμένκο
Μέχρι πρότινος ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος δήλωνε ουδετερότητα απέναντι στην OCU, αλλά τώρα άλλαξε τη θέση του. Γιατί το έκανε αυτό και αν η Κυπριακή Εκκλησία θα συμφωνήσει μαζί του;
Στις 24 Οκτωβρίου 2020 ο Προκαθημένος της Κυπριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β´, μνημονεύοντας κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στη Μονή Χρυσορρογιάτισσας (περιοχή Πάφου) τους Προκαθημένους των Τοπικών Ορθόδοξων Εκκλησιών, ονόμασε το όνομα του επικεφαλής της OCU Σεργέι (Επιφάνιου) Ντουμένκο. Το γεγονός αυτό προκάλεσε όχι μόνο την αμηχανία μεταξύ του παρόντα στη λειτουργία επισκοπάτου, αλλά και την έντονη δυσαρέσκεια ορισμένων μελών της Ιερής Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου. Ειδικότερα, ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος εγκατέλειψε τη Λειτουργία πριν από την ολοκλήρωσή της.
Μετά τη Θεία Λειτουργία ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος εξήγησε την πράξη του αυτή από το γεγονός ότι «έπρεπε να λάβει κάποια θέση» στο ζήτημα της αναγνώρισης της OCU, καθώς επίσης και από το γεγονός ότι η απόφασή του «θα εξυπηρετούσε την Ορθοδοξία». Ωστόσο, τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη περίπτωση, τα λόγια του προκαθημένου της Εκκλησίας της Κύπρου φαίνονται πολύ αμφιλεγόμενα. Επιπλέον, οι απόψεις του αρχιεπισκόπου σχετικά με το ζήτημα της αναγνώρισης των σχισματικών της OCU ήταν ακριβώς αντίθετες πριν από ενάμιση χρόνο. Ας ακολουθήσουμε την εξέλιξη των απόψεων του Προκαθημένου της Κύπρου.
Θέση Α
Το θέμα είναι ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος έχει επανειλημμένα εκφράσει τη θέση του σχετικά με τις ενέργειες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Ουκρανία. Για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 2019, σε μια συνάντηση με τον Μητροπολίτη Τερνούπολης και Κρεμενέτς Σέργιο, ο Αρχηγός της Εκκλησίας της Κύπρου σημείωσε ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έκανε ένα λάθος και η Παγκόσμια Ορθοδοξία είναι απίθανο να αναγνωρίσει την OCU: «Πήρα την πρωτοβουλία. Είχα επικοινωνία με όλους τους προκαθημένους. Περιμένουμε και ελπίζουμε ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης θα καταλάβει το λάθος του. Οι άλλοι προκαθήμενοι μάλλον δε θα αναγνωρίσουν τον Επιφάνιο. Παρόλο που υπήρξαν προσπάθειες να ασκηθεί πίεση στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, δεν υπέκυψε».
Πολύ νωρίτερα, το 2017, ως απόκριση σε πληροφορίες ότι το Βερχόβνα Ράντα (Κοινοβούλιο) της Ουκρανίας σκοπεύει να ξεκινήσει την παραλαβή Τόμου Αυτοκεφαλίας για τους Ουκρανούς σχισματικούς, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος γράφει επιστολή στον Προκαθήμενο της Ρωσικής Εκκλησίας, στην οποία τονίζει ότι «οι ενέργειες του κοινοβουλίου θα οδηγήσουν στη δημιουργία κάποιου είδους σχισματικής εκκλησίας, και οι πατέρες θεωρούν το σχίσμα βαθύτερη πληγή στο ιερό σώμα της Εκκλησίας. Το Κοινοβούλιο δημιουργεί σχισματική εκκλησία στην Ουκρανία... Η Εκκλησία μας προσεύχεται στον Διοργανωτή της Εκκλησίας – τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, ώστε να φωτίζει τους πολιτικούς ηγέτες της Ουκρανίας και πείθουν τους σχισματικούς να επιστρέψουν στην Εκκλησία που ηγείται από Εσάς».
Λίγο αργότερα ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος μίλησε ενάντια στην παρέμβαση Ουκρανών πολιτικών στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, καθώς, κατά τη γνώμη του, «κάθε φορά που το κράτος και ειδικά το κοινοβούλιο παρεμβαίνουν στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, η ζημιά είναι προφανής».
«Κάθε φορά που το κράτος και ειδικά το κοινοβούλιο παρεμβαίνουν στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, η ζημιά είναι προφανής».
Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος
Στις 22 Μαΐου 2019, κατά τη διάρκεια συνέντευξης με τον αρχισυντάκτη του «Ρομφαία», Αιμίλιο Πολυγένη, ο επικεφαλής της Εκκλησίας της Κύπρου δήλωσε ότι «η μονομερής λύση (του ουκρανικού ζητήματος) δεν θα είναι ωφέλιμη. Και το αποτέλεσμα θα είναι αυτό που φοβόμουν. Θα μπορούσα επίσης να αποφασίσω υπέρ του ενός ή του άλλου, αλλά το βρίσκω λάθος. Γι’ αυτό δεν το κάναμε». Κατά τη γνώμη του, το να λάβει μια σαφή θέση υπέρ του Φαναρίου ή υπέρ της Ρωσικής Εκκλησίας για τον Ουκρανικό Τόμο Αυτοκεφαλίας, θα οδηγήσει σε εκκλησιαστικό σχίσμα «με μαθηματική ακρίβεια». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η Εκκλησία της Κύπρου θα τηρήσει την ουδετερότητα σε σχέση με την Ουκρανία και ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης του προβλήματος της OCU.
Και δεν περιορίστηκε στα λόγια, αλλά ξεκίνησε μια σειρά συναντήσεων με τους προκαθημένους των Τοπικών Εκκλησιών, κατά τις οποίες συζητήθηκε το «ουκρανικό ζήτημα». Έτσι, τον Απρίλιο του 2019, στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε συνάντηση των προκαθημένων των Εκκλησιών της Αλεξανδρείας, της Αντιόχειας, των Ιεροσολύμων και της Κύπρου. Τον Μάιο του ίδιου έτους ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος συναντήθηκε με τον Σέρβο Πατριάρχη Ειρηναίο, τον Πατριάρχη της Βουλγαρίας Νεόφυτο και τον επικεφαλής της Εκκλησίας της Ελλάδας, Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Στον επικεφαλής του Φαναρίου δεν άρεσε μια τέτοια ενεργή δραστηριότητα του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Κύπρου, ο οποίος αποφάσισε να λάβει θέση ουδετερότητας στο θέμα της OCU.
«Προσπαθήσαμε και μάλιστα αρχίσαμε να επισκεπτόμαστε κάποιες Τοπικές Εκκλησίες, αλλά μετά συνειδητοποιήσαμε ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν το ήθελε αυτό… Ως Εκκλησία της Κύπρου δεν ισχυριζόμαστε ότι αναγνωρίζουμε (την OCU – συντ.), αλλά και δε λέμε ότι δεν αναγνωρίζουμε. Διατηρούμε ουδέτερες σχέσεις και θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με όλους», δήλωσε ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος και διαβεβαίωσε ότι δεν θα αλλάξει τη θέση του.
Ειπώθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2019.
Θέση Β
Δυστυχώς όμως, πολύ σύντομα, η θέση του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου υπέστη σημαντικές αλλαγές υπέρ της αναγνώρισης της OCU. Επιπλέον, αυτές οι αλλαγές είναι τόσο αντίθετες με τις προηγούμενες δηλώσεις του Αρχηγού της Εκκλησίας της Κύπρου που απλά δεν μπορούν παρά να σοκάρουν.
Έτσι, τον Δεκέμβριο του 2019, σε απάντηση στη διακοπή της ευχαριστιακής κοινωνίας της Ρωσικής Εκκλησίας με τις Εκκλησίες της Ελλάδας και της Αλεξανδρείας, δήλωσε ότι τόσο ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος όσο και ο Πατριάρχης Κύριλλος είναι εγωιστές που χρειάζονται βοήθεια. Ωστόσο, ήδη στις 6 Μαρτίου 2020 (λίγους μήνες αργότερα), ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος είπε για πρώτη φορά ότι «δεν ήταν πρόβλημα» για αυτόν να αναγνωρίσει τον Ντουμένκο: «το πρόβλημα της Ορθοδοξίας για μένα προσωπικά, και πιστεύω και για τον Παναγιώτατο, δεν είναι αν θα αναγνωρίσω τον Προκαθήμενο της Ουκρανικής Εκκλησίας. Εμένα αυτό δεν λέει τίποτα. Μπορούσα να τους αναγνωρίσω και χθες, και σήμερα και αύριο. Δεν υπάρχει για μένα κανένα πρόβλημα».
Από αυτήν την άποψη, πρέπει να θυμηθούμε τα λόγια του, τα οποία τα είπε τον Μάιο του 2019 – η αναγνώριση του Ντουμένκο θα οδηγήσει σε διάσπαση στην Εκκλησία με «μαθηματική ακρίβεια». Αποδεικνύεται ότι μιλώντας για την «απουσία προβλήματος» στο θέμα του Τόμου της OCU, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ετοίμαζε τη διάσπαση στην Εκκλησία με «μαθηματική ακρίβεια»;
Ο επικεφαλής της Εκκλησίας της Κύπρου για το ουκρανικό ζήτημα: «Δεν αλλάζω τη θέση μου».
Στις 10 Μαρτίου ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος συμμετέχει στην εργασία της Ιεράς Συνόδου του Φαναρίου και εκφράζει την πλήρη υποστήριξή του στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης (αν και είχε προηγουμένως μιλήσει για ουδετερότητα). Στη συνέχεια παραδέχθηκε ότι η Κωνσταντινούπολη έχει δικαίωμα να παραχωρήσει αυτοκεφαλία σε όσους θέλει, και είπε ότι αυτό αντιστοιχεί στην ορθόδοξη παράδοση.
Έτσι λοιπόν, στις 24 Οκτωβρίου, ο επικεφαλής της Εκκλησίας της Κύπρου, στην ουσία, αλλάζει τη θέση του, αναγνωρίζοντας τον Ντουμένκο.
Ωστόσο, την επόμενη μέρα στην ιστοσελίδα της Εκκλησίας της Κύπρου εμφανίζεται μήνυμα ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ήταν έτοιμος να αναγνωρίσει την OCU δύο μήνες προτού το έκανε. Αυτά είναι τα λόγια του: «χθες το απόγευμα (Παρασκευή 23/10/2020) την Επιστολή. Παρόλο που την είχα έτοιμη δύο μήνες. Δεν την έστειλα τότε. Εάν δεν τη δώσει (ο Οικουμενικός Πατριάρχης) στη δημοσιότητα σήμερα ή αύριο, θα τη δώσω εγώ στη δημοσιότητα. Διότι θέλω να ξέρουν και ο Κυπριακός λαός και όλοι οι Προκαθήμενοι τις απόψεις μου για την Ορθοδοξία». Γιατί λοιπόν δεν έστειλε τότε αυτή την επιστολή;
Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση μας δίνεται από τον Μητροπολίτη Κύκκου Νικηφόρο: «στις 9 Σεπτεμβρίου εκ νέου και ο Αρχιεπίσκοπος ενημέρωσε την Ιερά Σύνοδο ότι θα έστελνε μια επιστολή που θα μνημόνευε τον Επιφάνιο, ωστόσο μετά από επικοινωνία του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, αποφάσισε να μην προβεί στη δημοσιοποίηση του εγγράφου».
Δηλαδή, ο λόγος για την άρνηση αναγνώρισης της OCU στα τέλη Αυγούστου ή στις αρχές Σεπτεμβρίου δεν ήταν εκκλησιαστικά κίνητρα, αλλά αποκλειστικά πολιτικά. Τι γίνεται όμως με τα λόγια του Χρυσόστομου ότι «όποτε το κράτος και ειδικά το κοινοβούλιο παρεμβαίνει στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, η ζημιά είναι προφανής»; Επιπλέον, το 2008, είπε κυριολεκτικά τα εξής: «όταν η πολιτική εξουσία παρεμβαίνει στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, συχνά καταστρέφει και όχι δημιουργεί, επειδή υπάρχουν λίγοι πολιτικοί στο σύγχρονο κόσμο που εναρμονίζουν τη ζωή τους με ηθικές πνευματικές αξίες. <…> Είμαστε πολύ λυπημένοι για αυτήν την κατάσταση. Δεν συμφωνούμε με τέτοιες ενέργειες. Οι ιεροί κανόνες πρέπει να είναι στην πρώτη θέση στην Εκκλησία και πρέπει να τηρούνται απαραβίαστα. Καλούμαστε να δημιουργούμε και όχι να καταστρέφουμε την ενότητα».
«Όταν η πολιτική εξουσία παρεμβαίνει στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, συχνά καταστρέφει».
Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, 2008
Δηλαδή, μετά από 12 χρόνια, ο αρχιεπίσκοπος άλλαξε εντελώς τις απόψεις του για το γεγονός ότι οι κανόνες, και όχι τα πολιτικά συμφέροντα, πρέπει να είναι στην πρώτη θέση; Δυστυχώς, ναι.
Πώς η πολιτική έγινε πιο σημαντική από τους κανόνες
Σε τι βασίζεται αυτό το συμπέρασμα; Σε μια ολόκληρη σειρά γεγονότων, καθένα από τα οποία εξηγεί γιατί συνέβη το προφανές κανονικό έγκλημα του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Κύπρου.
Έτσι, στις 11 Σεπτεμβρίου έγινε γνωστό ότι ο επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλεξανδρείας Πατριάρχης Θεόδωρος και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ανακοίνωσαν ταξίδι στην Κύπρο, κατά το οποίο σχεδιάζουν συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη. Ο Πομπέο πραγματοποίησε τις συναντήσεις του, ενώ ο Πατριάρχης Θεόδωρος δεν τα κατάφερα όλα όπως τα ήθελε. Βρισκόμενος στην Κύπρο, ο επικεφαλής του Πατριαρχείου της Αλεξανδρείας δεν προσκλήθηκε να συλλειτουργήσει σε καμία από τις εκκλησίες της χώρας. Ο λόγος είναι προφανής – η υποστήριξή του της OCU.
Το θέμα είναι ότι ένα χρόνο νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 2019, στην Πατριαρχική Θεία Λειτουργία με την ευκαιρία των εορτασμών της 1400ης επετείου της Κοιμήσεως του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα που πραγματοποιούνται στην Κύπρο, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, κ. Θεόδωρος Β´, μνημόνευσε τον επικεφαλής της ΟCU «μητροπολίτη» Επιφάνιο, κάτι που προκάλεσε σοβαρή δυσαρέσκεια των Κυπρίων και ήταν αιτία πραγματικού σκανδάλου. Ως εκ τούτου, ο επικεφαλής της Εκκλησίας της Αλεξανδρείας, ήδη το 2020 αναγκάστηκε να αναθεωρήσει σημαντικά το πρόγραμμα διαμονής του στην Κύπρο, καθώς του ζητήθηκε να σεβαστεί τη θέση της Εκκλησίας της Κύπρου και είτε να μην μνημονεύει τον Ντουμένκο είτε να μην λειτουργεί στην Κύπρο. Ο Θεόδωρος επέλεξε το δεύτερο.
Επιπλέον, μεταξύ των στόχων που αντιμετώπιζε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί ήταν υποχρεωτικές συναντήσεις με ενεργούς αντιπάλους της αναγνώρισης της OCU – Μητροπολίτες Ταμασού Ησαΐα και Κιτίου Νεκτάριο. Ωστόσο, ούτε αυτό το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε, καθώς και οι δύο ιεράρχες της Εκκλησίας της Κύπρου έφυγαν σε απομόνωση λόγω του κοροναϊού. Αν και συναντήθηκε με μερικούς κάποιους, επειδή, σύμφωνα με τον blogger Αλέξανδρο Βοζνεσένσκι, ο οποίος γνωρίζει την κατάσταση από μέσα, αν «στις αρχές του 2019 από 17 ιεράρχες μόνο 2-3 υποστήριζαν τον Βαρθολομαίο στο έργο νομιμοποίησης του σχίσματος, μέχρι πρόσφατα η διαφορά ήταν 2 ψήφοι (8 – κατά του σχίσματος, 6 – υπέρ και ένας συνταξιοδοτήθηκε). Στις 24 Οκτωβρίου ο Χρυσόστομος εξεπιτούτου πριν από την μνημόνευση του Επιφάνιου χειροτόνησε τον ηγούμενου Παγκράτιο στη θέση του συνταξιοδοτημένου, γνωρίζοντας ότι θα τον υποστήριζε στο ουκρανικό ζήτημα. Δηλαδή, η κατάσταση έχει αποκτήσει τη μορφή εύθραυστης πλειοψηφίας έναντι το σχίσματος, αλλά με διαφορά μιας ψήφου». Σύμφωνα με τον Βοζνεσένσκι, αυτή η κατάσταση πρέπει να σχετίζεται άμεσα με την επίσκεψη του Πομπέο και του Πατριάρχη Θεόδωρου στην Κύπρο. Λοιπόν, δεδομένης της άμεσης συμμετοχής στη δημιουργία της OCU και της συνεχούς υποστήριξης που παρέχει το Υπουργείο Εξωτερικών τόσο σε αυτήν τη δομή όσο και στο Φανάρι, δεν υπάρχει τίποτα περίεργο σε αυτό.
Οι υποστηρικτές της αναγνώρισης των Ουκρανών σχισματικών κατάφεραν, δυστυχώς, να επηρεάσουν τη φαινομενικά αμετάβλητη θέση του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου ως προ το σχίσμα.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Βοζνεσένσκι, στον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο ασκήθηκε πίεση με τη μορφή εκβιασμού: «Για να πείσουν τον Χρυσόστομο τα φιλοαμερικανικά ΜΜΕ έριξαν βρωμιά εναντίον του Χρυσόστομου, που δεν ήταν φρέσκια, αλλά είχε μεγάλη αντήχηση. Το θέμα είναι ότι ο Χρυσόστομος βοήθησε έναν απατεώνα από τη Μαλαισία να πάρει το κυπριακό διαβατήριο σε αντάλλαγμα 5 εκατομμύρια επενδύσεις, και αυτό παρά το γεγονός ότι αυτός ο απατεώνας ήταν καταζητούμενος και ο αρχιεπίσκοπος ουσιαστικά βοήθησε να παρακάμψει κρατικούς ελέγχους».
Με άλλα λόγια, οι υποστηρικτές της αναγνώρισης των Ουκρανών σχισματικών κατάφεραν, δυστυχώς, να επηρεάσουν τη φαινομενικά αμετάβλητη θέση του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου ως προ το σχίσμα. Και αυτό αποδείχθηκε για άλλη μια φορά: εάν ο ιερέας θέσει τα προσωπικά του συμφέροντα πάνω από τα συμφέροντα της Εκκλησίας, αργά ή γρήγορα θα βρεθεί κάποιος που θα τα χειριστεί κατά την κρίση του.
Θα αναγνωρίσει η Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου την OCU;
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος αποφάσισε να αναγνωρίσει την OCU εις βάρος της Ορθοδοξίας και σε αντίθεση με τη θέση της Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου, αυτή τη δήλωση έκαναν τα πιο ισχυρά μέλη της ιεράς Συνόδου οι Μητροπολίτες Κύκκου Νικηφόρος, Λεμεσού Αθανάσιος, Ταμασού Ησαϊας, και Αμαθούντος Νικόλαος. Αυτοί οι επίσκοποι έκαναν έκκληση προς τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Κύπρου με αίτημα να προβεί άμεσα στην ανάκληση της αντικανονικής και άκυρης πράξης αναγνώρισης της OCU. Υπενθύμισαν στον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο ότι για το θέμα αυτό το 2019 ελήφθη συνοδική απόφαση. Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο η Κυπριακή Εκκλησία δήλωσε ότι οι χειροτονίες της OCU είναι αντικανονικές, καθώς εξέφρασε επίσης αμφιβολίες για τη δυνατότητα νομιμοποίησής τους «αναδρομικά». Υπενθύμισαν επίσης ότι ο Τόμος Αυτοκεφαλίας της OCU δόθηκε με σκοπό την επίτευξη θρησκευτικής ειρήνης στην Ουκρανία, κάτι που δεν συνέβη ποτέ. Αυτό σημαίνει ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος πρέπει να συγκαλέσει είτε Πανορθόδοξη Σύνοδο είτε Συμβούλιο Προκαθημένων για να συζητηθεί το «ουκρανικό ζήτημα».
Εκτός από όσα ειπώθηκαν νωρίτερα, οι μητροπολίτες της Εκκλησίας της Κύπρου τόνισαν ότι θεωρούν την Ουκρανία το κανονικό έδαφος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, πράγμα που σημαίνει ότι ο αρχηγός του Φαναρίου δεν πρέπει να προβαίνει σε καμία ενέργεια στη χώρα αυτή χωρίς τη συγκατάθεση του Πατριάρχη της Μόσχας. Επιπλέον, κατά την άποψη των ιεραρχών της Κύπρου, η χορήγηση αυτοκεφαλίας μπορεί να πραγματοποιηθεί από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης μόνο με τη συγκατάθεση όλων των Τοπικών Εκκλησιών.
Αργότερα, ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος είπε ότι στις 9 Σεπτεμβρίου 2020 ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος υποσχέθηκε στα μέλη της Ιεράς Συνόδου ότι δεν θα λάβει μονομερείς αποφάσεις σχετικά με την OCU. Σύμφωνα με τον Σεβασμιώταο Αθανάσιο, μια τέτοια υποτίμηση της Συνόδου σημαίνει ουσιαστικά κατάργηση της συνοδικής δομής της Εκκλησίας.
Κατά τη γνώμη του Μητροπολίτη Κύκκου Νικηφόρου, οι ενέργειες του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου για την αναγνώριση του Ντουμένκο όχι μόνο αποτελούν κατάφωρη παραβίαση των κανόνων, αλλά έθεσαν επίσης την Εκκλησία της Κύπρου στα πρόθυρα του σχίσματος. Ο μητροπολίτης Νικηφόρος τόνισε ότι ο Επιφάνιος είναι σχισματικός, η OCU είναι μια «σχισματική ομάδα» και αυτός που θα συλλειτουργήσει με τον Ντουμένκο γίνεται ο ίδιος σχισματικός.
«Ο Επιφάνιο είναι σχισματικός, η OCU είναι "σχισματική ομάδα" και αυτός που θα συλλειτουργήσει με τον Ντουμένκο γίνεται ο ίδιος σχισματικός».
Μητροπολίτης Κύκκου Νικηφόρος
Ταυτόχρονα, ορισμένοι υποστηρικτές και εκπρόσωποι της OCU υποστηρίζουν ότι «μόνο» 4 από τα 17 μέλη της Ιερής Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου αντιτάχθηκαν στην αναγνώριση του Ντουμένκο. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντίπαλοι του ουκρανικού σχίσματος δεν είναι απλώς συνοδικοί, αλλά και από τους πιο ισχυρούς επισκόπους της Εκκλησίας της Κύπρου. Επομένως, οι ψήφοι τους είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικές. Επιπλέον, γράψαμε παραπάνω ότι αρκετοί ακόμη επίσκοποι ενδέχεται να ενταχθούν στους αντιπάλους της OCU στην επόμενη Σύνοδο και, σε περίπτωση αριθμητικής πλειοψηφίας, η επιχείρηση του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου θα αποτύχει.
Η κατάσταση αυτή τη στιγμή εξελίσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε η επόμενη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου μπορεί να εγείρει το ερώτημα όχι τόσο της αναγνώρισης της OCU, αλλά της παραβίασης από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο των κανόνων της Εκκλησίας και της συνοδικής Της δομής.
Για παράδειγμα, ο Μητροπολίτης Αθανάσιος τόνισε ότι «οι διαφωνίες μας αφορούν όχι μόνο την ουσία της ερώτησης», που είναι «αν το Οικουμενικό Πατριαρχείο ενήργησε καλά ή άσχημα» (αναγνωρίζοντας την OCU – συντ ). Δηλαδή, σύμφωνα με το δεσπότη, η Σύνοδος θα εξετάσει κυρίως τις ενέργειες του αρχιεπίσκοπου της.
Σε αυτό ακόμη πιο συγκεκριμένα επισήμανε ο Σεβασμιώτατος Νικηφόρος: «Δεν θα συγκαλέσουμε Σύνοδο για να επικυρώσουμε την παράνομη πράξη του Προκαθημένου της Εκκλησίας μας... Η Ιερά Σύνοδος δεν πρέπει να επικυρώνει την αυθαιρεσία του Προκαθημένου, αλλά να λαμβάνει αποφάσεις εκ των προτέρων και αυτές οι αποφάσεις πρέπει να εφαρμόζονται από τον αρχιεπίσκοπο».
«Δεν θα συγκαλέσουμε Σύνοδο για να επικυρώσουμε την παράνομη πράξη του Προκαθημένου της Εκκλησίας μας... Η Ιερά Σύνοδος δεν πρέπει να επικυρώνει την αυθαιρεσία του Προκαθημένου, αλλά να λαμβάνει αποφάσεις εκ των προτέρων και αυτές οι αποφάσεις πρέπει να εφαρμόζονται από τον αρχιεπίσκοπο».
Μητροπολίτης Κύκκου Νικηφόρος
Τι σημαίνει αυτό; Ότι σε περίπτωση σύγκλησης της Συνόδου μπορεί να τεθεί το ερώτημα της αφαίρεσης από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο της έδρας του προκαθημένου στην Εκκλησία της Κύπρου. Επιπλέον, αυτοί που γενικά δεν αντιτίθενται στον τόμο της OCU μπορεί επίσης να υποστηρίξουν τέτοια ριζοσπαστικά μέτρα. Ειδικότερα, ο Μητροπολίτης Νικηφόρος είπε ότι οι υπόλοιποι συνοδικοί «δεν μπορούν να δέχονται σιωπηρά την παραβίαση των ιερών κανόνων, του Ιερού Χάρτη, παραβίαση της εκκλησιαστικής πρακτικής της διαδοχικότητας».
Ήδη τώρα μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι με την αντικανονική και αντιεκκλησιαστική του πράξη ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος προκάλεσε σχίσμα στην Εκκλησία της Κύπρου.
Ναι, η Ιερά Σύνοδος μπορεί ωστόσο να λάβει απόφαση υπέρ της OCU. Ναι, οι περισσότεροι συνοδικοί πιθανότατα θα υπακούσουν σε αυτήν την απόφαση. Αλλά σίγουρα θα υπάρχουν αυτοί που θα αντισταθούν. Και ανεξάρτητα από το πώς εξελιχθεί η κατάσταση στο μέλλον, μπορούμε ήδη να πούμε ότι η απόφαση του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου να μνημονεύσει τον Σεργκέι (Επιφάνιο) Ντουμένκο στη λειτουργία δεν εξυπηρέτησε ούτε την Εκκλησία της Κύπρου ξεχωριστά ούτε την Παγκόσμια Ορθοδοξία γενικώς, και με «μαθηματική ακρίβεια» θα οδηγήσει μεγαλύτερο σχίσμα.
