ROC και Φανάρι: Η σύγκρουση μετατρέπεται σε πόλεμο;

Στις 19 Ιουλίου 2023 πραγματοποιήθηκε στη Λαύρα της Αγίας Τριάδος του Αγίου Σεργίου η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας. Κρίνοντας από το τελικό έγγραφο και τις εκθέσεις σε αυτό το Συμβούλιο, το κύριο ζήτημα σε αυτό ήταν η εντατικοποίηση της αντιπαράθεσης με το Φανάρι.

Γιατί ήταν απαραίτητο να συγκληθεί τώρα η Συνάντηση;
Οι προετοιμασίες για τη Σύνοδο των Επισκόπων του 2023 διεξήχθησαν σε ατμόσφαιρα μυστικότητας. Η ημερομηνία επιβεβαιώθηκε μόλις λίγες ημέρες πριν από την έναρξη και η ημερήσια διάταξη ανακοινώθηκε μόλις λίγο πριν από την έναρξη της συνεδρίασης, στις 19 Ιουλίου. Με βάση αυτό, μπορεί να υποτεθεί ότι όλες οι αποφάσεις προετοιμάστηκαν εκ των προτέρων και η συντριπτική πλειοψηφία των επισκόπων δεν είχε καμία ευκαιρία να εξοικειωθεί με αυτές. Αυτό σημαίνει ότι η υποχρεωτική παρουσία στη Διάσκεψη των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας ήταν απαραίτητη μόνο για να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στις τελικές αποφάσεις. Κοιτάζοντας μπροστά, ας πούμε ότι το κύριο αποτέλεσμα της Διάσκεψης είναι η «κήρυξη πολέμου» στο Φανάρι. Και αυτή η ανακοίνωση εκ μέρους διακοσίων επισκόπων, φυσικά, της έδωσε κύρος.

Αντιπαράθεση με το Φανάρι
Η αντιπαράθεση μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας και του Φαναρίου συνεχίζεται εδώ και πολύ καιρό. Οι λόγοι για αυτό, καθώς και οι αμοιβαίες αξιώσεις, είναι γνωστές σε όλους όσους ενδιαφέρονται για τη ζωή της Εκκλησίας. Η ΕΟΔ έγραψε πολλά γι 'αυτό, οπότε θυμόμαστε μόνο ότι σε αυτή την αντιπαράθεση η αλήθεια είναι σίγουρα στο πλευρό του Πατριαρχείου Μόσχας. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία διέρρηξε την ευχαριστιακή ενότητα με το Φανάρι και τις Εκκλησίες που αναγνώρισαν την OCU.

Αφού το Φανάρι νομιμοποίησε τον Φιλάρετο Ντενισένκο και τον Μακάριο Μαλέτιτς, μαζί με τους οπαδούς τους, ο Πατριάρχης Κύριλλος δήλωσε ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως «εισέβαλε στη δικαιοδοσία μας, συγχώρησε τους σχισματικούς που αναθεματίστηκαν, πράγμα που σημαίνει ότι ταυτιζόμενος με τους σχισματικούς, ο ίδιος γίνεσαι σχισματικός». Η Σύνοδος του Φαναρίου δεν αντέδρασε σε αυτές τις δηλώσεις. Από έξω, φαινόταν ότι η σκληρή στάση δεν έβλαψε τους Φαναριώτες με κανέναν τρόπο. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, όλα δεν ήταν έτσι - απλά περίμεναν την κατάλληλη στιγμή. Και με την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αυτή η στιγμή έχει έρθει.

Φανάρι κατά ROC
Στην πραγματικότητα, από την αρχή της ΝΔΤ, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει επικρίνει τον Πατριάρχη Κύριλλο και τη θέση του σχετικά με τον πόλεμο της Ρωσίας με την Ουκρανία πολύ και με συνέπεια. Πολλά ειπώθηκαν - τόσο προσβολές όσο και απειλές. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα:

1. «Δεν ξέρω πώς (σ.σ. ο Πατριάρχης Κύριλλος) μπορεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του στη συνείδησή του. Πώς θα δικαιολογήσει τον εαυτό του, πώς θα τον κρίνει η ιστορία... Ακόμα κι αν ήταν απαραίτητο να θυσιάσει τον θρόνο του και να πει στον Πούτιν: «Κύριε Πρόεδρε, δεν μπορώ να συμφωνήσω μαζί σας, παραιτούμαι, φεύγω», εμείς, οι άλλοι προκαθήμενοι, το περιμέναμε αυτό.

2. «Αυτό που είναι ακόμη πιο οδυνηρό για εμάς είναι ότι το Πατριαρχείο Μόσχας έχει φτάσει στο επίπεδο της υποταγής στις πολιτικές φιλοδοξίες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, υποστηρίζοντας και δήθεν ευλογώντας αυτή τη βίαιη εισβολή και την αδικαιολόγητη αιματοχυσία... Έχουμε επανειλημμένα καταδικάσει την επιθετικότητα και τη βία, απευθύνοντας ειλικρινή και αδελφική έκκληση στον Πατριάρχη Μόσχας με αίτημα να διαχωρίσει τη θέση του από τα πολιτικά εγκλήματα, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα εγκαταλείψει το θρόνο.

3. «Η Εκκλησία και η κρατική ηγεσία της Ρωσίας συνεργάστηκαν στο έγκλημα της επιθετικότητας και μοιράστηκαν την ευθύνη για τα εγκλήματα που προέκυψαν, όπως η συγκλονιστική απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία».

Αλλά αυτές οι κατηγορίες, αν και ακούγονταν πολύ οδυνηρές για τον Πατριάρχη Κύριλλο, δεν μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως βάση για οποιεσδήποτε κανονικές αποφάσεις εναντίον του. Εξάλλου, ο ίδιος ο Βαρθολομαίος υποστήριξε επανειλημμένα τις στρατιωτικές ενέργειες της τουρκικής κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, το Φανάρι δεν μπορούσε να αντιταχθεί σε κάτι πιο σοβαρό από την «ευλογία του πολέμου». Ακριβώς μέχρι που ο Πατριάρχης Κύριλλος είπε ότι όλες οι αμαρτίες συγχωρήθηκαν σε εκείνους που πέθαναν στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η αντίδραση του Βαρθολομαίου ήταν άμεση: «Είπε ότι όλοι όσοι πέθαναν σε αυτόν τον πόλεμο θα έμπαιναν αμέσως στη Βασιλεία του Θεού ως μάρτυρες. Αυτό δεν είναι σύμφωνο με την Ορθόδοξη διδασκαλία».

Αυτή η δήλωση είναι μια κατηγορία αίρεσης. Και παρόλο που προήλθε από τα χείλη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και όχι από τη Σύνοδο, δεν μπορούσε να αγνοηθεί.

Ο πόλεμος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας κατά του Φαναρίου
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και το κύμα της νέας «αυτοκεφαλίας» που τώρα σταδιακά αλλά σταθερά αυξάνεται (Λιθουανία, Μαυροβούνιο, Μολδαβία) έπρεπε να αντιταχθούν όχι στη γνώμη του Πατριάρχη Κυρίλλου, αλλά στη θέση ολόκληρης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτό έγινε στη Συνάντηση. Και, προφανώς, ήταν το θέμα του Φαναρίου που ήταν το κύριο σε αυτό. Αυτό κατέστη σαφές μετά την ομιλία του Πατριάρχη Κυρίλλου, περισσότερο από το ένα τέταρτο της μεγάλης έκθεσης του οποίου ήταν αφιερωμένο στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Το Φανάρι αποκαλείται σε αυτή «εργαλείο για τον αγώνα κατά της Ορθοδοξίας» και «εργαλείο στα χέρια επιδέξιων χειραγωγών». Ωστόσο, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρές ακούγονταν αυτές οι δηλώσεις, σαφώς δεν ήταν αρκετές για να καταδικάσουν το Φανάρι. Ως εκ τούτου, η θέση του Πατριάρχη έπρεπε να υποστηριχθεί από την έκθεση του Μητροπολίτη Ιλαρίωνα «Περί της διαστρέβλωσης της Ορθοδόξου διδασκαλίας περί της Εκκλησίας στις πράξεις της Ιεραρχίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και στους λόγους των αντιπροσώπων της», την οποία ανέγνωσε εκ μέρους της Συνοδικής και Θεολογικής Επιτροπής. Οι κύριες διατριβές του μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα σημεία.

1. Το Φανάρι διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία της εξουσίας πάνω σε ολόκληρη την Παγκόσμια Εκκλησία.

2. Το Φανάρι ισχυρίζεται ότι είναι το ανώτατο εφετείο.

3. Το Φανάρι αποκαθιστά την «αξιοπρέπεια» των σχισματικών που δεν είχαν κανονική χειροτονία ή που έχασαν την αξιοπρέπειά τους λόγω παρέκκλισης στο σχίσμα.

4. Το Φανάρι διεκδικεί το αποκλειστικό δικαίωμα χορηγήσεως αυτοκεφαλίας.

5. Το Φανάρι διεκδικεί το αποκλειστικό δικαίωμα της εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας στη Διασπορά.

Το τελικό ψήφισμα αναφέρει ότι «οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη των Επισκόπων συμφωνούν με τα συμπεράσματα» της έκθεσης του Μητροπολίτη Ιλαρίωνα και «την υποβάλλουν στην Ιερά Σύνοδο για έγκριση». Όλες οι κατηγορίες που διατυπώθηκαν στην ομιλία του πρώην επικεφαλής του ΤΕΕΣ κατά του Φαναρίου έχουν διατυπωθεί και στο παρελθόν. Αλλά τώρα, από διαφορετικές δηλώσεις, συγκεντρώνονται σε ένα σύνολο και ακούγονται από τα χείλη του Συμβουλίου, αν και όχι πλήρεις, αλλά ακόμα του Συμβουλίου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έγκρισή τους από τη Σύνοδο είναι μόνο μια τυπική διαδικασία. Και, προφανώς, αυτό μπορεί να γίνει το θεμέλιο για την επακόλουθη κατηγορία του Φαναρίου για αίρεση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Φαναριώτες θα αντιδράσουν σε αυτές τις κατηγορίες. Το πώς θα το δούμε στο εγγύς μέλλον.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: η κλιμάκωση της διαίρεσης στην Ορθοδοξία κερδίζει δυναμική.