Γιατί ο Αρχιμ. Ανδρέας (Κονάνος) έγινε «απλός πολίτης αυτού του κόσμου»;

Στις 24 Αυγούστου ένας από τους πιο διάσημους Ορθόδοξους ιεροκήρυκες, ιεραπόστολους, θεολόγους και πνευματικούς συγγραφείς, ο Έλληνας Αρχιμανδρίτης Ανδρέας (Κονάνος) ανακοίνωσε ότι φεύγει από την ιεροσύνη. Ο πατέρας Ανδρέας δεν εξήγησε τα κίνητρα της πράξης του, περιορίζοντας σε ένα μήνυμα στο Facebook ότι υπάρχουν πολλά μοτίβα.

«Σήμερα, 24/8/20, υπέβαλα στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών την παραίτησηή μου από τις τάξεις του Κλήρου, και έγινα πάλι ένας απλός πολίτης αυτού του κόσμου. Πλέον, είμαι «σκέτο», ο Ανδρέας Κονάνος».

Σύμφωνα με τον πατέρα Ανδρέα, φεύγει από την ιεροσύνη, αλλά δεν απογοητεύεται ούτε στην πίστη ούτε στον δρόμο που πέρασε, και η ουσία του δεν θα αλλάξει ποτέ - μόνο «η μορφή και η εμφάνιση θα είναι πλέον αλλιώς».

Ο πατέρας Ανδρέας είναι πάρα πολύ διάσημος άνθρωπος και ιερέας ώστε η αναχώρησή του να μείνει απαρατήρητη. Ωστόσο, οι αντιδράσεις στην εγκατάλειψη της ιεροσύνης από αυτό το άτομο μεταξύ των Ορθοδόξων είναι πολύ συναισθηματικές και συχνά διαμετρικά αντίθετες. Κάποιοι καταδικάζουν αυστηρά την απόφαση του πατέρα Ανδρέα και λένε ότι τώρα όλα τα βιβλία του εάν δεν πρέπει να καούν, τουλάχιστον να μην ανοιχτούν ποτέ ξανά. Άλλοι ρωτούν «πώς να συνεχίσουν να ζουν», αφού ακόμα τόσο βαθιά και πνευματικά άτομα αφήνουν το σταυρό τους; Υπάρχουν εκείνοι που, αντιθέτως, θαυμάζουν το «θάρρος» της πράξης του και εκφράζουν λόγια υποστήριξης στον πατέρα Ανδρέα. Κάποιος καλεί σε προσευχή γι’ αυτόν, ενώ κάποιος χαιρεκακεί και γράφει ότι «το ήξερα» και ότι τα βιβλία του «πάντα είχαν μια προτεσταντική μυρωδιά».

Εμφανίζονται αμέτρητες εκδοχές γιατί ο πατέρας Ανδρέας άφησε την ιεροσύνη (και κρίνοντας από τα λόγια του, ότι θα γίνει «απλός πολίτης αυτού του κόσμου» – και μοναχισμό). Μερικοί χρήστες του δικτύου είναι σίγουροι ότι φταίει γυναίκα, κάποιος ισχυρίζεται ότι μετά από είκοσι χρόνια διακονίας ο Αρχιμανδρίτης Ανδρέας ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι η ιεροσύνη «δεν είναι δικό του έργο» και ότι δεν μπορεί πλέον να προσποιείται. Υπάρχει μια εκδοχή για ορισμένους πειθαρχικούς λόγους. Ειδικότερα, τα λόγια του πλέον πρώην ιερέα ότι θα συνεχίσει «να γράφει, να μιλάει και να βοηθά με τις φτωχές δυνάμεις του όποιον μπορεί με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια, αλλά με περισσότερη πλέον ανοιχτοσύνη, ευρύτητα και ελευθερία» ερμηνεύτηκαν ως ένδειξη του περιορισμού αυτής της «ευρύτητας και ελευθερίας» από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών (κάτι που στην πραγματικότητα δεν συνέβη ποτέ).

Λοιπόν, πώς μπορούμε εμείς, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, να αντιδράσουμε στην εγκατάλειψη της ιεροσύνης από ανθρώπους όπως ο πατέρας Ανδρέας; Μπορείτε να πιστέψετε τα βιβλία και τα λόγια του αφού παραιτήθηκε από την ιεροσύνη; Και τέλος, ποιος θα μπορούσε να είναι ο πραγματικός λόγος για μια τέτοια πράξη;

«Αγαπᾷς με πλεῖον τούτων;»

Ας θυμηθούμε ότι η ιστορία του Χριστιανισμού δεν είναι τόσο η ιστορία των δίκαιων που δεν έχουν αμαρτήσει ποτέ, αλλά η ιστορία των αμαρτωλών που έχουν γίνει άγιοι. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις προδοσίας ως προς τον Χριστό και την Εκκλησία σε αυτήν την ιστορία. Για παράδειγμα, πριν από το θάνατο του Χριστού, ο Απόστολος Πέτρος υποσχέθηκε ότι δεν θα «πειρασθεί» ποτέ για τον Δάσκαλό του και θα πεθάνει ακόμη για αυτόν: «ἂν δέῃ με σύν σοι ἀποθανεῖν, οὐ μή σε ἀπαρνήσομαι». Επιπλέον, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος μας ενημερώνει ότι «ὁμοίως δὲ καὶ πάντες οἱ μαθηταὶ εἶπον» (Ματθ. 26, 35). Δηλαδή, ήταν σίγουροι ότι δεν θα άφηναν ποτέ τον Σωτήρα και θα τον ακολουθούσαν μέχρι το τέλος...

Όμως, όπως γνωρίζουμε, όλοι οι απόστολοι απομακρύνθηκαν από τον Χριστό. Ο Πέτρος Τον αρνήθηκε γενικά τρεις φορές, ενώ ο Ιούδας τον πρόδωσε για 30 αργύρια. Η περίπτωση του Ιούδα είναι εξαιρετική επειδή αυτοκτόνησε και πέθανε χωρίς μετάνοια. Τι γίνεται όμως με τους άλλους αποστόλους; Έχουμε το δικαίωμα να τους καταδικάσουμε; Μπορούμε να πούμε ότι, αφού όλοι φοβήθηκαν, διασκορπίστηκαν και μετά μερικοί από αυτούς αρνήθηκαν, τότε όλες οι προηγούμενες πράξεις τους δεν έχουν καμία αξία; Όχι.

Πρώτον, επειδή ο άνθρωπος είναι αδύναμος, και δεύτερον, επειδή μπορεί πάντα να αλλάζει μέσω της μετάνοιας. Αυτό που στην ουσία και συνέβη με τους μαθητές του Χριστού.

Ο Ευθύμιος Ζιγκάμπεν, ερμηνεύοντας το Ευαγγέλιο κατά Ματθαίον, γράφει ότι με τα λόγια του «καὶ εἰ πάντες σκανδαλισθήσονται, ἀλλ᾿ οὐκ ἐγώ», ο Απόστολος Πέτρος έβγαζε μπροστά την πίστη του, «ενώ θα έπρεπε να είχε προσθέσει: αν με βοηθήσεις». Γι’ αυτό, λέει ο Ζιγκάμπεν, «έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι ακόμα και η προθυμία εκ μέρους του ανθρώπου δεν θα κάνει τίποτα χωρίς την βούληση του Θεού και η βούληση του Θεού δεν είναι επωφελής χωρίς προθυμία εκ μέρους του ανθρώπου. Ο Πέτρος και ο Ιούδας είναι παραδείγματα και των δύο. Επομένως, δεν πρέπει να είμαστε απρόσεκτοι, αφήνοντας τα πάντα στον Θεό, ούτε πρέπει να σκεφτόμαστε ότι με την επιμέλεια μας κάνουμε τα πάντα. Ο ίδιος ο Θεός δεν κάνει τα πάντα, ώστε να μην βρισκόμαστε στην τεμπελιά, αλλά δεν μας παρέχει τα πάντα, ώστε να μην γίνουμε υπερήφανοι».

Με άλλα λόγια, μόλις ο άνθρωπος περηφανεύεται, αποφασίζει ότι με τη δική του δύναμη μπορεί να πετύχει κάτι, του συμβαίνει η πτώση, παράδειγμα της οποίας μπορεί να είναι ο Απόστολος Πέτρος. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η εκδήλωση της αδυναμίας βάζει τον άνθρωπο εκτός πλαισίου του ελέους του Θεού, ο ίδιος Πέτρος μετανόησε στην αμαρτία της προδοσίας και μέσω θετικής απάντησης μετά από ερώτηση τρεις φορές «αγαπᾷς με πλεῖον τούτων;» επιβεβαίωσε την αγάπη του για τον Θεό.

Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να υπάρχουν ούτε χαιρεκακία ούτε απελπισία με σκληρή καταδίκη προς τον πατέρα Ανδρέα. Δεν ξέρουμε πώς θα είναι η μελλοντική του ζωή• επίσης δεν ξέρουμε αν θα βρει δύναμη μέσα του να επιστρέψει μέσω μετάνοιας στον Θεό και στη διακονία. Και παρόλο που δεν μπορούμε να δεχτούμε και να κατανοήσουμε την πράξη του, αν και μας εξοργίζει, πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι μόνο ο Κύριος θα τον κρίνει και πρέπει να τον κρίνει.

Τι να κάνετε με τα βιβλία του Αρχιμανδρίτη Ανδρέα;

Σίγουρα δεν χρειάζεται να τα κάψετε. Όπως και να καταδικάζετε αδιάκριτα όλες τις δραστηριότητες του πατέρα Ανδρέα ως ιερέα. Βιβλία, κηρύγματα, συνεντεύξεις, βίντεο – όλα αυτά, ελπίζουμε, θα ωφελούν για πολύ καιρό ακόμη όσους επιθυμούν να εκκλησιαστούν και να μάθουν τα βασικά της Ορθόδοξης πίστης. Ναι, η πράξη του πόνεσε κάποιους και απογοήτευσε άλλους, ναι, εγείρει πολλά ερωτήματα, αλλά...

Σύμφωνα με τον μεγάλο Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, ακόμη και κακούς δασκάλους αξίζει να ακούμε, επειδή «δεν προσφέρουν τις δικές τους εντολές, αλλά τις εντολές του Θεού, τις οποίες ο Θεός αποκάλυψε στο νόμο μέσω του Μωυσή».

Ο ίδιος ο Κύριος τονίζει ότι σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να ακούμε τα λόγια των δασκάλων, αλλά να μην ενεργούμε σύμφωνα με τις πράξεις τους: «Τότε ὁ Ἰησοῦς ἐλάλησε τοῖς ὄχλοις καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ λέγων· ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι. πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν τηρεῖν, τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε, κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε» (Ματθ. 23:1-3). Ο Ιωάννης Χρυσόστομος, εξηγώντας αυτό το απόσπασμα από το Ευαγγέλιο, λέει ότι ο Χριστός «δεν αφαιρεί το δέοντα σεβασμό από διεφθαρμένους δασκάλους, υποβάλλοντας τους σε μεγαλύτερη καταδίκη μέσω αυτού, και από εκείνους που ακούνε τη διδασκαλία Του, αφαιρώντας οποιοδήποτε πρόσχημα για ανυπακοή, ώστε να μη πει κάποιος: έχω γίνει τεμπέληδες επειδή ο δάσκαλός μου είναι κακός, αφαιρεί τον ίδιο τον λόγο». Σύμφωνα με τον μεγάλο άγιο, ακόμη και κακούς δασκάλους αξίζει να ακούμε, επειδή «δεν προσφέρουν τις δικές τους εντολές, αλλά τις εντολές του Θεού, τις οποίες ο Θεός αποκάλυψε στο νόμο μέσω του Μωυσή».

Ομοίως, με τα βιβλία του Πατέρα Ανδρέα, ειδικά στην αρχή, δεν μίλησε από τον εαυτό του, αλλά από το Ευαγγέλιο και τους Αγίους Πατέρες (αργότερα η θέση του άλλαξε κάπως), πράγμα που σημαίνει ότι στα γραπτά του μπορείτε να βρείτε πολλά οφέλη για τον εαυτό σας.

Ο γάιδαρος και ο Χριστός

Από την άλλη πλευρά, η περίπτωση του π. Ανδρέα μαρτυρεί σαφώς την αλήθεια των λέξεων του Προφήτη Δαβίδ – «κάθε άνθρωπος είναι ψέμα». Όπως και η δικαιοσύνη της λαϊκής σοφίας: «για να μην απογοητευτείτε, δεν πρέπει να γοητευτείτε».

Από χριστιανική άποψη, αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να προσκολλάμε πολύ σε άνθρωπο ή να τον θεωρούμε αλάθητο σε πνευματικά θέματα. Ο Χριστιανός μπορεί και πρέπει να αναζητά μόνο τον Χριστό και να αγωνίζεται μόνο για Αυτόν. Με τη σειρά του, ο ιερέας είναι ο οδηγός των πιστών στο δρόμο προς τον Σωτήρα, και όχι προς τον εαυτό του.

Κάποιος από τους σύγχρονους θεολόγους είπε ότι κατά την είσοδο του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ, οι απλοί άνθρωποι άλωναν τα ρούχα τους όχι κάτω από τα πόδια γαϊδουριού, αλλά λόγω του σεβασμού προς τον Χριστό. Αυτή η εικόνα έχει συμβολικό νόημα, στο οποίο «ὄνον καὶ πῶλον» στον οποίο καθόταν ο Χριστός είναι κάθε ιερέας που μετατρέπεται σε πραγματικό γαϊδούρι τη στιγμή που πιστεύει ότι οι κραυγές «Ωσαννά εν τοις υψίστοις!» και τα ενδύματα στη γη είναι για αυτόν και όχι για τον Χριστό.

Όπως μας φαίνεται, ο πατέρας Ανδρέας έχει ξεχάσει αυτήν την αλήθεια. Μια πραγματική λατρεία προέκυψε γύρω από την προσωπικότητά του, οι υποστηρικτές του οποίου εκλάμβαναν τα λόγια του ιερέα ως λόγια μαντείου και απλά σταμάτησαν να σκέφτονται κριτικά, γοητευμένοι από την προσωπικότητά του και χάνοντας την επιθυμία τους να αγωνιστούν για τον Χριστό. Ταυτόχρονα, ο ίδιος ο πατέρας Ανδρέας αφιέρωνε πολύ χρόνο σε εξωτερικές δραστηριότητες και όχι σε αυτό που πρέπει να κάνει ο ιερέας.

«ὄνον καὶ πῶλον» στον οποίο καθόταν ο Χριστός είναι κάθε ιερέας που μετατρέπεται σε πραγματικό γαϊδούρι τη στιγμή που πιστεύει ότι οι κραυγές «Ωσαννά εν τοις υψίστοις!» και τα ενδύματα στη γη είναι για αυτόν και όχι για τον Χριστό.

Με τι πρέπει να ασχολείται ιερέας;

Ο Έλληνας θεολόγος και εκδότης Δημήτρης Σωτηρόπουλος γράφει ότι στο σημερινό εκκλησιαστικό περιβάλλον, παρατηρείται πολύ συχνά ότι μια συγκεκριμένη ομάδα ιερέων χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες.

Οι πρώτοι από αυτούς είναι «οι starlets, δηλαδή οι νέοι αστέρες που διαγκωνίζονται να αποκτήσουν οπαδούς και να φτάσουν τη δόξα των «μεγάλων ονομάτων»: Πρόκειται για Αρχιμανδρίτες, Ιερωμένους, Μητροπολίτες που επιδεικνύουν αξιοσημείωτη δραστηριότητα στα social media, εκφωνούν βαρύγδουπες ομιλίες ενίοτε ωρυόμενοι από… ιερά αγανάκτηση, καλούν συνεχώς κάμερες κι εκδίδουν δελτία τύπου για τις δραστηριότητές τους (δηλαδή συναντήσεις με πολιτικάντηδες για «απορρόφηση» κονδυλίων ΕΣΠΑ και άλλες μπίζνες)». 

Οι δεύτεροι είναι «οι stars, δηλαδή όσοι είναι μεν καταξιωμένοι στο «εκκλησιαστικό lifestyle», αλλά αγωνίζονται να ανέβουν ακόμα ψηλότερα και να γίνουν… βεντέτες. Προφητολαγνεία, συνωμοσιολογία, άκρατη μπουρδολογία, αγαπολογία, ακόμα και σεξουαλικές προτροπές (!!!) συνθέτουν την κατηγορία αυτή που συνήθως υποστηρίζεται (με το αζημίωτο) από τα «πρακτορεία εκκλησιαστικών ειδήσεων» που υπερπροβάλλουν με εκατοντάδες φωτογραφίες τα χρυσοποίκιλτα άμφιά τους, τις «λαμπρές» πανηγύρεις και τα πολυαρχιερατικά συλλείτουργα, αδιάφορο αν έχουν σαν φόντο άδειες καρέκλες στους Ναούς. Φτάνει οι πόζες να βγαίνουν καλές».

Και η τρίτη κατηγορία είναι «Οι superstars, κατηγορία στην οποία ανήκει ο Κονάνος. Καταξιωμένοι πλέον αστέρες, για τους οποίους «σφάζονται» οι Ενορίες ποια θα τους πρωτοκαλέσει για ομιλία. Best-sellers εκδοτικών οίκων, εκατοντάδες χιλιάδες followers στα social media. Παπάδες που καταπιάνονται επί παντός επιστητού, Αρχιμανδρίτες που δέχονται ύποπτα κολακευτικά σχόλια για την ομορφιά τους από γυναίκες και άνδρες, Αγιορείτες μοναχοί «αρχιμάγειρες» που είναι γκεστ – σταρ σε εστιατόρια γκουρμέ, άλλοι Αγιορείτες που δεν μαζεύονται στα Μοναστήρια τους, αλλά γυρνάνε συνεχώς έξω για ομιλίες και δημόσιες σχέσεις, Μητροπολίτες που βγαίνουν συνεχώς στα κανάλια ορεγόμενοι αρχιεπισκοπικό θρόνο».

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Σωτηρόπουλος παρότρυνε τους ιερείς να εγκαταλείψουν τα κοινωνικά μέσα και να επικεντρωθούν στην προσευχή και τη θεία λειτουργία.

Φυσικά, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με όλες τις παρατηρήσεις του, επειδή η ιεραποστολική δραστηριότητα είναι απλώς απαραίτητη, ειδικά στην εποχή μας και στη χώρα μας. Όπως είναι απαραίτητη και η παρουσία κληρικών στα κοινωνικά δίκτυα. Διότι εάν δεν υπάρχουν εκεί, τότε απλά θα χάσουμε τη νεολαία και θα δώσουμε το πεδίο πληροφόρησης στη διάθεση των σεκτών και των άθεων.

Αλλά σε ένα πράγμα έχει σίγουρα δίκιο: αυτή η δραστηριότητα δεν πρέπει να αναιρεί το κύριο καθήκον στη ζωή του ιερέα – προσευχή και προσωπική ευσέβεια. Τα προβλήματα στην πνευματική ζωή ξεκινούν με την εγκατάλειψη του κανόνα προσευχής. Παραμέληση των άμεσων υποχρεώσεων, ανέντιμη τέλεση της Θ. Λειτουργίας, ακατάλληλη προετοιμασία για αυτή,  όλα αυτά οδηγούν όχι μόνο στην «εξάντληση», αλλά και στην απώλεια της χάρης, που στο τέλος οδηγεί σε κυνισμό και αδιαφορία, που με τη σειρά τους μετατρέπονται σε διάφορες αμαρτίες (μεθύσια, πορνεία , επιθυμία για υλικού εμπλουτισμό), ή άφεση της ιεροσύνης.

Οι κοινωνικές δραστηριότητες του κληρικού δεν πρέπει να αναιρούν το κύριο καθήκον στη ζωή του ιερέα – προσευχή και προσωπική ευσέβεια.

Επομένως, ανεξάρτητα από το πόσο ενεργή είναι η εξωτερική δραστηριότητα ιεραποστόλου ιερέα, χωρίς εσωτερική εργασία, χωρίς μετάνοια, κάθαρσης από αμαρτίες και προσευχή, αυτή η δραστηριότητα θα είναι στην καλύτερη περίπτωση ίση με το μηδέν, και στη χειρότερη περίπτωση θα είναι δυνατή η εφαρμογή των λόγιων του Χριστού σε αυτήν: «ὃς δ᾿ ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης» (Ματθ. 18,6). Αυτό πρέπει να θυμούνται όλοι οι ιερείς.

Περί «χαρούμενου Χριστιανισμού» και τα ράσα του ιερέα

Για λόγους δικαιοσύνης, πρέπει να ειπωθεί ότι τον τελευταίο καιρό υπήρξαν κάποιες ανησυχητικές λεπτομέρειες στη συμπεριφορά του πατέρα Ανδρέα. Έκοψε σχεδόν εντελώς την κάποτε πολυτελή γενειάδα του, απέφυγε να εμφανιστεί με μοναχικό καλυμμαύχι και αργότερα με μοναχικά ρούχα γενικά.

Επιπλέον, ο π. Ανδρέας είχε κάποιο στρίψιμο προς τον αποκαλούμενο «χαρούμενο Χριστιανισμό». Ένα από τα βιβλία του, που δημοσιεύθηκε στη Ρωσία το 2018, ονομάζεται «Καλησπέρα, Κύριε! Βιβλίο για χαρούμενη πίστη». Στην εισαγωγή αυτού λέει ότι είναι βιβλίο «για την απελευθέρωση από τα συναισθήματα ενοχής».

Ναι, κανείς δεν αμφισβητεί ότι ο Χριστιανισμός είναι για τη χαρά. Αλλά ταυτόχρονα, είναι αδύνατο να είσαι Χριστιανός χωρίς δάκρυα μετάνοιας. Ο Χριστός ξεκινά το κήρυγμά του όχι με λόγια για την χαρά, αλλά με λόγια για τη μετάνοια. Επιπλέον, για τον Χριστιανό η πραγματική χαρά είναι πάντα το αποτέλεσμα της μετάνοιας.

Τι συνέβη;

Ο πατέρας Ανδρέας δεν είπε τους λόγους που τον ώθησαν να λάβει μια τέτοια απόφαση. Ωστόσο, νομίζω, ορισμένα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν.

Το θέμα είναι ότι στα τελευταία βιβλία και ομιλίες του Αρχιμανδρίτη Ανδρέα υπήρχαν πολύ λίγες αναφορές στους αγίους πατέρες και το Ευαγγέλιο, και πάρα πολύ κοσμικό και ψυχαναλυτικό. Μας φαίνεται ότι άρχισε να ψάχνει απαντήσεις σε επίκαιρα ζητήματα της καθημερινής ζωής όχι στα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας ή στην Αγία Γραφή, αλλά στα έργα του Μπράιαν Τράτσι, του Άντονι Ρόμπινς, του Ντεπίπ Τσόπρα και άλλων υπερσύγχρονων «παρακινητών» και δραστών της self-made κουλτούρας. Έτσι, σε κάποιο στάδιο, έγιναν πιο σημαντικά γι’ αυτόν από τον Απόστολο Ματθαίο, τον Άββα Δωρόθεο και τον Ιωάννη της Κλίμακας. Τελικά, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο ΜιχαήλΤιουρενκόφ, ο πατέρας Ανδρέας (Κονάνος) «εντάχθηκε στις τάξεις των ζωηρών και hipster ψυχο-προπονητών από πρώην μοναχούς που προσπαθεί να φαίνεται νέος, ο αριθμός των οποίων, δυστυχώς, αυξάνεται και λόγω Ρώσων μοναχών».

***

Πολύ συχνά, από τα χείλη κάποιων ιερέων και μοναχών, μπορεί κανείς να ακούσει ότι το Ευαγγέλιο είναι ξεπερασμένο και δεν απαντά σε σύγχρονες ερωτήσεις. Επιπλέον, πιστεύουν ότι ο Λόγος του Θεού έρχεται σε άμεση αντίθεση με τις απόψεις μας και ότι πρέπει να υποβληθεί σε ουσιαστική διόρθωση και επεξεργασία. Δεν αφορά μόνο τη θέση της Βίβλου στην πορνεία ή την ομοφυλοφιλία, αλλά αφορά πολλά άλλα πράγματα που ο σύγχρονος άνθρωπος δεν θέλει ή δεν μπορεί να δεχτεί.

Αυτό περιλαμβάνει την ίδια τη μετάνοια, η οποία στη σύγχρονη ψυχαναλυτική λογοτεχνία για κάποιο λόγο ονομάζεται «αίσθημα ενοχής», την οποία πρέπει να απαλλαγούμε, και την αδιαλλαξία της Εκκλησίας προς τη νηστεία και την απόρριψη των σύγχρονων ψηφιακών μέσων ελέγχου ανθρώπων. Η εκκλησία γίνεται όλο και πιο άβολη και κατά συνέπεια περιττή. Η περίπτωση του Αρχιμανδρίτη Ανδρέα μόνο επιβεβαιώνει το γεγονός ότι εμείς ζούμε σε μια εποχή καθολικής αποστασίας. Ακριβώς για αυτό, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να θυμόμαστε τα λόγια του Ευθύμιου Ζιγκάμπεν: «Ας υπακούμε πάντα στον Θεό και να μην αντισταθούμε, ακόμα κι αν φαίνεται ότι τα λόγια Του δεν συμφωνούν με τις σκέψεις και τις απόψεις μας. Ο λόγος Του πρέπει να είναι πιο σημαντικός από τις έννοιες και τις απόψεις μας».