Η OCU και η διάσπαση στο Άγιο Όρος: ποιος φταίει και τι μπορεί να γίνει;

Στο Άγιον Όρος, τα πάθη βράζουν ξανά και ξανά εξαιτίας της OCU. Τώρα το «ουκρανικό ζήτημα» έχει γίνει και πάλι ένα από τα πιο επείγοντα στο Άγιο Όρος. Και όχι τόσο λόγω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αλλά λόγω του πολέμου της OCU εναντίον της UOC. Τι ακριβώς συνέβη;

Και αυτό που συνέβη ήταν ότι κατά τη διάρκεια της εορταστικής Θείας Λειτουργίας για τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου στο μοναστήρι του Φιλοθέου, οι ηγούμενοι αρκετών μοναστηριών του Αγίου Όρους αρνήθηκαν να τελέσουν μαζί με εκπροσώπους εκείνων των μοναστηριών που αναγνώρισαν την OCU.

Έτσι, μετά την ολονύκτια αγρυπνία, ο ηγούμενος της μονής Φιλοθέου, αρχιμανδρίτης κ. Νικόδημος, κάλεσε τον εκπρόσωπο της μονής Παντοκράτορος, τον ιεροδιάκονο κ. Νήφωνα και τον ιερομόναχο κ. Βησσαρίωνα, και τους είπε ότι δεν μπορούσαν να παραμείνουν για την πανηγυρική αρχιερατική λειτουργία την επόμενη μέρα. «Δεν σας θεωρώ αιρετικούς, αλλά τα μοναστήρια σας αναγνώρισαν εκείνους που συλλειτούργησαν με σχισματικούς! Επομένως, δεν μπορείτε να μείνετε και να τελέσετε μαζί μας», τους είπε ο πατήρ κ. Νικόδημος.

Ποιος φταίει σύμφωνα με το Φανάρι;
Αργότερα έγινε γνωστό ότι, εκτός από τον Αρχιμανδρίτη κ. Νικόδημο, ο Αρχιμανδρίτης κ. Ιωσήφ, ηγούμενος της μονής Ξηροποτάμου, αρνήθηκε να τελέσει με εκπροσώπους του Ξενοφώντα και του Παντοκράτορα. Την ίδια θέση κατέχουν και οι ηγούμενοι άλλων μοναστηριών - Ζωγράφου, Χιλανδαρίου, Καρακάλλα και Παντελεήμονα.

Με άλλα λόγια, αν νωρίτερα οι Αθωνίτες που αντιτίθενται στην OCU προσπάθησαν με κάποιο τρόπο να διατηρήσουν μια επίφαση ενότητας (για παράδειγμα, αρνήθηκαν να συλλειτουργήσουν με εκείνους που αναγνώρισαν την OCU, δικαιολογώντας την απουσία τους με covid), τώρα αποφάσισαν να δηλώσουν ανοιχτά τη θέση τους.

Είναι σαφές ότι η θέση αυτή προκάλεσε ανάμεικτες αντιδράσεις στα ελληνόφωνα μέσα ενημέρωσης. Η φαναριακή εφημερίδα «Φως Φαναρίου» έσπευσε να κατηγορήσει τον ηγούμενο κ. Ξηροπόταμο για το περιστατικό, υπονοώντας ότι η ανοικοδόμηση του μοναστηριού του «μπορεί να χρηματοδοτήθηκε από τους Ρώσους». Το γεγονός ότι, για παράδειγμα, το μοναστήρι της Σιμωνόπετρας χρηματοδοτείται από τον Ουκρανό επιχειρηματία και χορηγό της OCU, ζυθοποιό Matsola, δεν εγείρει κανένα ερώτημα. Όπως και οι επισκευαστικές εργασίες που ξεκίνησαν στον Ξενοφώντα, αμέσως μόλις ένας από τους κατοίκους του έγραψε το κείμενο του Τόμου.

Επιπλέον, σύμφωνα με το «Φως Φαναρίου», οι Αθωνίτες δεν μπορούν να αντιταχθούν στην OCU, επειδή το Φανάρι είναι υπέρ του Ντουμένκο. Η λογική είναι περίεργη, ειδικά δεδομένου του γεγονότος ότι πολλοί από τους Πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης ήταν αιρετικοί - ήταν επίσης αδύνατο να αντιταχθούν σε αυτούς;

Επιπλέον, οι Φαναριώτες γενικά πιστεύουν ότι φταίει η Ρωσία για όλη αυτή την κατάσταση, την οποία ονομάζουν «σχίσμα στο Άγιον Όρος». Είναι όμως έτσι;

Ποιος φταίει πραγματικά
Γενικά, η διάσπαση στο Άγιο Όρος προέκυψε μετά την παραχώρηση του Τόμου από το Φανάρι στην OCU. Αρχικά, τα περισσότερα μοναστήρια δεν συμφωνούσαν με αυτό. Ακολούθησαν αρκετές εκκλήσεις (κυρίως από τους Κελλιώτες), ορισμένα μοναστήρια δεν επέτρεψαν σε εκπροσώπους της OCU και πολλοί αγιορείτες γέροντες είπαν ότι η αναγνώριση της κανονικότητας για τους Ουκρανούς σχισματικούς ήταν ένα μεγάλο λάθος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Τότε, όπως φαίνεται, όλα ηρέμησαν. Επιπλέον, μερικά μοναστήρια, όπως του Ξενοφώντα, του Παντοκράτορα, της Σιμωνόπετρας και των Νέων Εσφιγμένων, άρχισαν να υποστηρίζουν ανοιχτά την OCU, άλλα, όπως ο Ιβήρων και το Βατοπέδι, κρυφά, και φαινόταν ότι με την πάροδο του χρόνου όλοι θα έπεφταν. Αλλά...

Στην πραγματικότητα, η κατάσταση σχετικά με την OCU στο Άγιο Όρος παρέμεινε δύσκολη. Πολλά μοναστήρια, κελιά, μοναστήρια και μεμονωμένοι μοναχοί συνέχισαν να αντιστέκονται - μερικοί σιωπηλά, μερικοί ανοιχτά. Ένα πράγμα ήταν σαφές: το πρόβλημα υπάρχει, ακόμη και αν δεν συζητείται συνεχώς. Επιπλέον, υπήρχαν και άλλα προβλήματα - ο ίδιος ο covid, για παράδειγμα.

Και τώρα, όταν ο covid έχει γίνει παρελθόν και η απροθυμία να τελέσουν με εκείνους που αναγνώρισαν την OCU δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από την καραντίνα, ήρθε η ώρα να δηλώσει κανείς ξεκάθαρα τη θέση του.

Επιπλέον, στο ίδιο το Άγιο Όρος, λένε ότι ο ηγούμενος κ. Ιωσήφ, ο οποίος δεν αναγνώρισε την OCU πριν, έχει γίνει τώρα ένας ασυμβίβαστος αντίπαλος του Ντουμένκο λόγω αυτού που συμβαίνει στην Ουκρανία. Αυτός, όπως πολλοί Αθωνίτες, είναι συγκλονισμένος από τη δίωξη της UOC από τις αρχές, οι οποίες κυριολεκτικά αναγκάζουν τους πιστούς της Εκκλησίας μας να μετακινηθούν στην οργάνωση του Ντουμένκο. Σύμφωνα με ισχυρισμούς, το τελευταίο επιχείρημα για τον Αρχιμανδρίτη κ. Ιωσήφ ήταν η δίωξη των μοναχών της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου, η καταστροφή του ναού στο Λβιβ και το ηλεκτρονικό βραχιόλι στο πόδι του Μητροπολίτη κ. Παύλου.

Επιπλέον, οι ηγούμενοι των αγιορείτικων μοναστηριών είναι πολύ δυσαρεστημένοι από το γεγονός ότι ο ηγούμενος του Παντοκράτορα, Αρχιμανδρίτης κ. Γαβριήλ, έπληξε την ενότητα του Αγίου Όρους, δίνοντας το κελί στους Ουκρανούς σχισματικούς χωρίς τη συγκατάθεση της αγιορείτικης αδελφότητας, την οποία οι Φαναριώτες τώρα ξαφνικά θυμήθηκαν.

Επίσης στο Άγιο Όρος, έχουν από καιρό εξοργιστεί από τις εμπρηστικές ενέργειες της «αυλής του Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου», των οποίων οι εκπρόσωποι (αυτοί είναι οι Νέοι Εσφιγμένοι, ο Ξενοφών και ο Παντοκράτορας) πολεμούν συνεχώς την ειρήνη και την ενότητα του Αγίου Όρους. Εδώ αρκεί να θυμηθούμε, για παράδειγμα, τα λόγια του ηγουμένου κ. Βαρθολομαίου της Νέας Εσφιγμένης, ο οποίος κάλεσε τις ελληνικές αρχές να τιμωρήσουν και να «διώξουν» εκείνους τους μοναχούς που δεν ήθελαν να εμβολιαστούν, ή τα δικά του λόγια ότι «ο Άθως μπορεί να γίνει βάση για ρωσικά πλοία και υποβρύχια». Αυτός ο άνθρωπος δεν έχει γίνει σεβαστός από τους ηγουμένους των αγιορείτικων μοναστηριών και τους μοναχούς του Αγίου Όρους για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά είναι ανεκτός - για το λόγο ότι είναι προστατευόμενος του Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου.

Τι συμβαίνει τώρα;
Τώρα ο ηγούμενος κ. Φιλόθεος βρίσκεται κάτω από τρελή πίεση. Είναι σαφές ότι το Φανάρι και οι «εταίροι» του διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Λόγω αυτής της πίεσης, ο Αρχιμανδρίτης κ. Νικόδημος αναγκάστηκε ακόμη και να γράψει μια «απαλλακτική» επιστολή, η οποία, κατά τη γνώμη μας, ήταν άλλη μια απόδειξη ότι ο ηγούμενος Φιλόθεος αποφάσισε να εκδιώξει τους μοναχούς που αναγνώρισαν την OCU όχι ο ίδιος, αλλά μετά από διαβούλευση με τους αδελφούς άλλων μοναστηριών.

Συγκεκριμένα, σε επιστολή που δημοσιεύθηκε εκ μέρους της μονής, αναφέρεται ότι «κατά την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και ιδιαίτερα από την αρχή της αγρυπνίας, ο ηγούμενος της μονής έγινε αποδέκτης πολλών αξιώσεων από πολλούς πατέρες τόσο της ίδιας της μονής όσο και εκπροσώπων των μονών του Αγίου Όρους με την απαίτηση να αντιδράσουν στην παρουσία εκπροσώπων των ιερών μονών Παντοκράτορα και Ξενοφώντα. Ο ηγούμενος βρέθηκε σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, γνωρίζοντας εκ πείρας ότι και άλλα μοναστήρια αντιμετώπιζαν το ίδιο πρόβλημα (απροθυμία να τελέσουν με όσους αναγνώριζαν την OCU) ή βρίσκονταν σε παρόμοια κατάσταση, και προσπάθησε να βρει μια ισορροπία μεταξύ των δύο πλευρών, χωρίς να προβεί σε καμία ενέργεια που θα ήταν ακραία. Λοιπόν, ναι, μόλις ζήτησε από τους μοναχούς Ξενοφώντα και Παντοκράτορα να «φύγουν».

Τι μαθαίνουμε από αυτή την επιστολή;

1. Οι αδελφοί της μονής Φιλοθέου δεν θέλουν να συλλειτουργήσουν με εκείνους που αναγνωρίζουν τους σχισματικούς.

2. Οι αδελφοί των άλλων μοναστηριών δεν θέλουν να συλλειτουργήσουν με εκείνους που αναγνωρίζουν σχισματικούς.

3. Η κατάσταση αυτή δεν είναι καινούργια, καθώς «και άλλα μοναστήρια αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα».

Αυτό σημαίνει ότι είναι απίθανο να «αποσιωπηθεί» το σκάνδαλο. Ούτε θα είναι δυνατόν να φιμωθούν εκείνοι οι μοναχοί που δεν θέλουν να σιωπήσουν.

Σήμερα, στην Ελλάδα γενικά και στο Άγιο Όρος ειδικότερα, λέγεται όλο και περισσότερο ότι ο Επιφάνιος Ντουμένκο δεν είναι σχισματικός. Ο σχισματικός είναι ο «πατριάρχης» Φιλάρετος Ντενισένκο, επειδή είχε νόμιμη χειροτονία, την οποία έχασε όταν έπεσε σε σχίσμα. Αλλά ο Σεργκέι Πέτροβιτς Ντουμένκο δεν είχε καθόλου χειροτονία, πράγμα που σημαίνει ότι, κατά τη γνώμη ενός αυξανόμενου αριθμού Ελλήνων, δεν είναι σχισματικός, αλλά αιρετικός, αφού τολμά να «τελεί» χωρίς να έχει κανένα δικαίωμα να το κάνει. Κανείς – ούτε ένας πατριάρχης, πόσο μάλλον οποιοδήποτε υπερκράτος – δεν μπορεί να αναγνωρίσει την κανονικότητα των σχισματικών, αν δεν έχουν μετανοήσει. Επομένως, ο Τόμος του Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου είναι ένα έγγραφο που δεν έχει κανονική σημασία ενώπιον της Εκκλησίας. Το γεγονός αυτό είναι πλήρως κατανοητό στο Άγιο Όρος.

Και είθε ο Θεός να δώσει να εμφανιστεί η ίδια κατανόηση σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Γιατί τότε έχουμε την ευκαιρία να λύσουμε το «ουκρανικό ζήτημα» όχι από την άποψη της γεωπολιτικής, αλλά από την άποψη των κανόνων και της Παράδοσης της Εκκλησίας.