Θα έπλενε ο Χριστός τα πόδια των Αφροαμερικανών στο Μαύρο Μαϊντάν;

Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στις ΗΠΑ βλέπουμε πώς οι λευκοί κάτοικοι της χώρας γονατίζουν μπροστά στους μαύρους και πλένουν τα πόδια τους. Τι είναι αυτό; Εκδήλωση ταπεινότητας και μετάνοιας ή χειραγώγησης;

Τις τελευταίες εβδομάδες η προσοχή όλου του κόσμου έχει κολλήσει στα γεγονότα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου συνεχίζονται διαμαρτυρίες μεγάλης κλίμακας. Για πολλούς ανθρώπους στον πλανήτη μας η συντομογραφία «ΗΠΑ» σχετίζεται με την ελευθερία του λόγου, τη δημοκρατία και τις φιλελεύθερες αξίες. Ωστόσο, από τις 25 Μαΐου 2020, όταν ο Αφρικανός Αμερικανός Τζορτζ Φλόιντ πέθανε κατά τη σύλληψη, όλα όσα βλέπουμε στις ΗΠΑ δεν έχουν καμία σχέση με τις δημοκρατικές αξίες και ακόμη και τον πολιτισμό. Τις τελευταίες εβδομάδες 89 αστυνομικοί σκοτώθηκαν στη χώρα, τα κέντρα πολλών πόλεων καταστράφηκαν σχεδόν εντελώς, χιλιάδες καταστήματα λεηλατήθηκαν και κάηκαν, και πολλοί αθώοι άνθρωποι τραυματίστηκαν από τα χέρια των γκάνγκστερ του δρόμου. Είναι καταπληκτική η ανεξέλεγκτη αύξηση των γκάνγκστερ και η ξαφνική μετατροπή ενός τεράστιου αριθμού νομοταγών πολιτών χθες σε αγριάνθρωπους. Μαζικές διαμαρτυρίες, τις οποίες τα παγκόσμια ΜΜΕ αποκαλούν «ειρηνικές», σάρωσαν όχι μόνο σχεδόν όλα τα κράτη των ΗΠΑ, αλλά και πολλές ευρωπαϊκές δυνάμεις.

Ο Τζορτζ Φλόιντ, ο οποίος είχε προηγουμένως καταδικαστεί για κατοχή και διανομή ναρκωτικών, άνθρωπος που είχε πολλές ποινικές καταδίκες και ήταν φυλακισμένος στις αμερικανικές φυλακές, κηδεύεται έτσι όπως ακόμη και οι πιο εξέχοντες επιστήμονες, φιλάνθρωποι και πολιτικοί δεν κηδεύονται. Επιχρυσωμένο φέρετρο πάνω από το οποίο κλαίει ο δήμαρχος της Μινεάπολης, κλαίουσα με σπαραγμούς σύζυγος δολοφονημένου εγκληματία, την οποία είχε να δει τα τελευταία έξι χρόνια και την οποία εγκατέλειψε με ένα παιδί τριών μηνών, 13 εκατομμύρια δολάρια που συλλέχθηκαν για την οικογένεια του αποθανόντος, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που εκφράζουν ειλικρινά τη θλίψη τους, και χιλιάδες εκπρόσωποι λευκής φυλής, γονατιστοί μπροστά στους Αφρικανούς Αμερικανούς ικετεύοντας για «συγχώρεση» – όλες αυτές οι εικόνες ταχύτατα έκαναν γύρω του κόσμου. Επιπλέον, έχει γίνει πρόσφατα γνωστό ότι το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης ίδρυσε την υποτροφία του Τζορτζ Φλόιντ. Ο ίδιος ο Φλόιντ απεικονίζεται με φωτοστέφανο και φτερά αγγέλου, υπονοώντας σαφώς ότι τον θεωρούν άγιο.

Με όλα αυτά, κανείς δεν θυμάται ότι αυτός ο άνδρας κατά τη διάρκεια της τελευταίας του ένοπλης ληστείας κρατούσε μια έγκυο γυναίκα με το ένα χέρι του από το λαιμό και με το άλλο έβαλε όπλο στην κοιλιά της, απαιτώντας χρήματα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η σκέψη του παραλογισμού αυτού που συμβαίνει δεν αφήνει ήσυχο έναν προσεκτικό παρατηρητή – γιατί γίνονται όλα αυτά και τι σημαίνουν;

Οι μαύροι καταπατιούνται;

Ένα από τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του τρέχοντος «Μαύρου Μαϊντάν» στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι το μαζικό γονάτισμα των λευκών μπροστά στους μαύρους. Παράδειγμα σε αυτό το γονάτισμα έδειξε ο κύριος αντίπαλος του Donald Trump στις προσεχείς προεδρικές εκλογές, Τζο Μπάιντεν. Στις 9 Ιουνίου 2020 οι περισσότεροι εκπρόσωποι του κόμματός του και ο ίδιος γονάτισαν μπροστά στους Αφροαμερικανούς.

Είναι δύσκολο να αμφισβητήσουμε ότι ο μαύρος πληθυσμός των ΗΠΑ χρησιμοποιούταν ως σκλάβοι για εκατοντάδες χρόνια. Συμβαίνει όμως ακόμα;

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Washington Post, το 2019 οι αστυνομικοί πυροβόλησαν 1003 εγκληματίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από αυτούς 249 ήταν μαύροι, ενώ 405 ήταν λευκοί, δηλαδή σχεδόν διπλάσιοι! Έτσι, ακόμη και τα γεγονότα κείμενα στην επιφάνεια υποδηλώνουν ότι δεν υπάρχουν λόγοι για τέτοιες μεγάλης κλίμακας ταραχές.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι μαζικές διαδηλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ελαφρώς διαφορετικούς στόχους από αυτούς που εκφράζουν οι διοργανωτές τους. Από την άποψη της πολιτικής, όλα είναι ξεκάθαρα – εκλογές. Όμως, πέρα από αυτό, οι διαδηλωτές αναζητούν ορισμένες προτιμήσεις για τον εαυτό τους. Όχι, δεν πρόκειται για δικαιώματα και φυλετική ισότητα, αλλά για συνηθισμένες ληστείες και για την επιθυμία να αποφύγουν την ευθύνη για τις πράξεις τους. Και μια συγκεκριμένη τεχνολογία βρίσκεται κάτω από αυτό.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Washington Post, το 2019 οι αστυνομικοί πυροβόλησαν 1003 εγκληματίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από αυτούς 249 ήταν μαύροι, ενώ 405 ήταν λευκοί, δηλαδή σχεδόν διπλάσιοι!

«Λήστεψε τα λάφυρα» ή ιδεολογία «συλλογικής ενοχής»

Αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ τις ληστείες, τη βία και την ανομία ανεβάζουν στο βαθμό των «κανονικών» πραγμάτων και λαμβάνουν αθωώσεις από τα χείλη εκείνων που χειραγωγούν την κοινή γνώμη. Έτσι, ο Αμερικανός δημοσιογράφος Vicki Ostervale έγραψε το 2014 για τα πογκρόμ στο Φέργκιουσον: «Όταν  οι έγχρωμοι ληστεύουν το κατάστημα, παίρνουν ένα ελάχιστο μερίδιο από αυτά που ιστορικά είχε κλαπεί από αυτούς… Οι διαχειριστές μόνο… απαλλοτριώνουν αυτό που διαφορετικά θα αγόραζαν –για παράδειγμα, αλκοόλ– αλλά αυτό όμως αντιπροσωπεύει το μέσο με το οποίο οι ταραχές βοηθούν την κοινωνία, παρέχοντας στους ανθρώπους την ευκαιρία να λύσουν μερικά από τα επιούσια τους προβλήματα και δημιουργώντας χώρο για την ελεύθερη αναπαραγωγή της ζωής τους, αντί να το κάνουν μέσω μισθωτής εργασίας». (The New Inquiry. In Defense of Looting. Αύγουστος. 21. 2014).
 
Δηλαδή, στους λευκούς πολίτες εμπνέεται η σκέψη ότι είναι ένοχοι για τις αδικίες των προγόνων τους σε σχέση με τον μαύρο πληθυσμό και ως εκ τούτου πρέπει με κάποιο τρόπο να αποζημιώσουν αυτό. Ο Ρώσος στοχαστής Μπορίς Γιακίμενκο γράφει με αυτόν τα εξής: «Απόλυτη παραδοχή του εαυτό του στα χέρια των νικητών, παράδοση με οποιουσδήποτε όρους, προθυμία να μετανοήσει ακόμη και για όσα δεν έκανε. Μετά από αυτό είναι αδύνατο να εξισωθούν οι πιθανότητες, αυτό το γονάτισμα θα μείνει για πάντα σημάδι πλήρους απώλειας αξιοπρέπειας λόγω της παγκόσμιας ήττας των ηττημένων και θα εγκαινιάσει μια εποχή ρατσισμού γυρισμένου από μέσα προς τα έξω».

Η ιδεολογία της «συλλογικής ενοχής» στην ιστορία

Αυτή η ιδεολογία δεν είναι καθόλου καινούργια. Το κύριο μήνυμά της είναι να αναγκάσει εκείνους που δεν έχουν διαπράξει εγκλήματα να πιστεύουν στην ενοχή τους και, συνεπώς, να αποκτήσουν το ηθικό δικαίωμα να κάνουν κάθε είδους βία εναντίον τους. Οι ιδεολόγοι του Μαύρου Μαϊντάν, κατηγορώντας τον λευκό πληθυσμό για τις αμαρτίες των πατέρων τους ή επιβάλλοντας ένα σύμπλεγμα συλλογικής ενοχής σε αυτούς, θέλουν να δικαιολογήσουν τις δικές τους ληστείες και εγκλήματα, παρουσιάζοντάς τους ως «αποκατάσταση της ιστορικής δικαιοσύνης».

Και εδώ είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι αυτή η ιδεολογία δεν είναι καινούργια, με τη βοήθεια της οι Ναζί δικαιολογούσαν τα εβραϊκά πογκρόμ στο Λβιβ, τη Βιέννη και την Κρακοβία, ήταν δικαιολογία υπάρξεως στρατοπέδων συγκέντρωσης. Χρησιμοποιώντας την ίδια ιδεολογία, οι Μπολσεβίκοι δικαιολογούσαν την εξαφάνιση της ρωσικής ελίτ και των γαιοκτημόνων την περίοδο μετά την επανάσταση του 1917. Ταυτόχρονα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι η ιδέα της «συλλογικής ενοχής» λειτουργεί χωρίς αποτυχία ανεξάρτητα από το χρόνο και τον τόπο. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε παρόμοιες πράξεις ηθικής σηματοδότησης και ταπείνωσης κατά την περίοδο του Ευρωμαϊντάν, όταν κατά μήκος της οδού Κρεσάτικ πέρναγαν τους χτυπημένους αστυνομικούς, τους έβαζαν στα γόνατα και αναγκάζανε να μετανοήσουν.

Το κύριο μήνυμά της είναι να αναγκάσει εκείνους που δεν έχουν διαπράξει εγκλήματα να πιστεύουν στην ενοχή τους και, συνεπώς, να αποκτήσουν το ηθικό δικαίωμα να κάνουν κάθε είδους βία εναντίον τους.

Χριστιανική μετάνοια και «μετάνοια» του Μαϊντάν

Φυσικά, τέτοιες «μετανοητικές» πράξεις, με όλες τις εξωτερικές ομοιότητες, δεν έχουν καμία σχέση με τον Χριστιανισμό. Πρώτον, η αληθινή μετάνοια δεν σημαίνει καθόλου βία. Το ίδιο το νόημα της λέξης «μετάνοια» σημαίνει αλλαγή του νου. Είναι αδύνατο να αναγκάσεις άνθρωπο να αλλάξει την κοσμοθεωρία, αναγκάζοντάς τον να γονατίσει, με αυτόν τον τρόπο μπορείς μόνο να τον ταπεινώσει. Η μετάνοια είναι έκφραση ελευθερίας, είναι εσωτερική επιθυμία να γίνει καλύτερος, να εγκαταλείψει τις προηγούμενες αμαρτίες και να αλλάξει τη ζωή του. Αλλά το βασικότερα είναι ότι η μετάνοια είναι η αναζήτηση του Θεού. Επομένως, είναι απαραίτητο να μετανοήσουμε, πρώτα απ’ όλα, μπροστά στον Θεό.

Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να ζητήσουμε συγχώρεση από άλλον άνθρωπο μόνο εάν την έχουμε ήδη ζητήσει από τον Κύριο. Διαφορετικά, η πράξη της μετάνοιας θα μετατραπεί σε ανταλλαγή συναισθημάτων, ανίκανων να επηρεάσουν την εσωτερική, πνευματική ζωή. Για παράδειγμα, ένας μεθυσμένος σύζυγος μπορεί να ζητήσει συγχώρεση από τη σύζυγο και τα παιδιά του χίλιες φορές και να συνεχίζει να πίνει και να κάνει φασαρία. Και μόνο αφού ζητήσει τη συγχώρεση του Θεού, στρέφοντάς προς Αυτόν, μπορεί να βασίζεται στην αλλαγή μέσα του και στην  αλλαγή της ζωής του (παρεμπιπτόντως, στα εβραϊκά, ο όρος «μετάνοια» κυριολεκτικά σημαίνει «αλλαγή νου»).

Εάν αφορούσε την πραγματική μετάνοια, μια σύγχρονη πολιτισμένη κοινωνία θα μπορούσε να θυμηθεί όχι τόσο πολύ για την «καταπίεση» των μαύρων εγκληματιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά για τα πεινασμένα παιδιά στην Αφρική που πεθαίνουν με δεκάδες χιλιάδες. Είναι και αυτά μαύρα, και οι ζωές τους πρέπει επίσης να «μετράνε», έτσι δεν είναι;

Υπό αυτήν την έννοια, αυτό το ολόκληρο σύγχρονο αμερικανικό γονατισμένο flash mob δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική μετάνοια. Διότι, διαφορετικά, εάν αφορούσε την πραγματική μετάνοια (την επιθυμία να αλλάξει κάτι στη ζωή του μαύρου πληθυσμού που υποφέρει), μια σύγχρονη πολιτισμένη κοινωνία θα μπορούσε να θυμηθεί όχι τόσο πολύ για την «καταπίεση» των μαύρων εγκληματιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά για τα πεινασμένα παιδιά στην Αφρική που πεθαίνουν με δεκάδες χιλιάδες. Είναι και αυτά μαύρα, και οι ζωές τους πρέπει επίσης να «μετράνε», έτσι δεν είναι;

Επιπλέον, η μετάνοια στον Χριστιανισμό δεν προβλέπει «συλλογική ενοχή» ή ευθύνη των παιδιών για τις αμαρτίες των γονέων τους.

Διαβάζουμε στον προφήτη Ιεζεκιήλ: «Καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρός με λέγων·υἱὲ ἀνθρώπου, τί ὑμῖν ἡ παραβολὴ αὕτη ἐν τοῖς υἱοῖς Ἰσραὴλ λέγοντες· οἱ πατέρες ἔφαγον ὄμφακα καὶ οἱ ὀδόντες τῶν τέκνων ἐγομφίασαν; ζῶ ἐγώ, λέγει Κύριος, ἐὰν γένηται ἔτι λεγομένη ἡ παραβολὴ αὕτη ἐν τῷ Ἰσραήλ… ὁ δὲ υἱὸς οὐ λήψεται τὴν ἀδικίαν τοῦ πατρός, οὐδὲ ὁ πατὴρ λήψεται τὴν ἀδικίαν τοῦ υἱοῦ· δικαιοσύνη δικαίου ἐπ᾿ αὐτὸν ἔσται, καὶ ἀνομία ἀνόμου ἐπ᾿ αὐτὸν ἔσται». (Ιεζ. 18:1-3, 20).

Ο Προφήτης Ιερεμίας ηχεί: «Δέστε, έρχονται ημέρες, λέει ο Κύριος, και θα σπείρω τον οίκο Ισραήλ και τον οίκο Ιούδα με σπέρμα ανθρώπου, και με σπέρμα κτήνους. Και καθώς αγρυπνούσα επάνω τους για να ξεριζώνω, και να κατασκάβω, και να κατεδαφίζω, και να καταστρέφω, και να καταθλίβω, έτσι θα αγρυπνήσω επάνω τους, για να οικοδομώ, και να φυτεύω, λέει ο Κύριος. Κατά τις ημέρες εκείνες δεν θα λένε πλέον: Οι πατέρες έφαγαν αγουρίδα, και τα δόντια των παιδιών μούδιασαν• αλλά, κάθε ένας θα πεθαίνει για την ανομία του• κάθε άνθρωπος, που θα φάει την αγουρίδα, τα δόντια τού ίδιου θα μουδιάσουν». (Ιερ. 31:27–30).

Ενώ το Δευτερονόμιο λέει: «ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ δεν θα θανατώνονται για τα παιδιά ούτε τα παιδιά θα θανατώνονται για τους πατέρες• κάθε ένας θα θανατώνεται για το δικό του αμάρτημα» (Δευτ. 24:16). Επιπλέον, στο Β’ Βασιλέων, βρίσκουμε μια ιστορία για τον βασιλιά των Ιουδαίων, τον Αμασιά, ο οποίος σκότωσε τους εχθρούς του, αλλά δεν έβλαψε τα παιδιά τους: «Και καθώς η βασιλεία δυναμώθηκε στο χέρι του, θανάτωσε τους δούλους του, αυτούς που είχαν θανατώσει τον βασιλιά τον πατέρα του. Όμως, τα παιδιά των φονιάδων δεν τα θανάτωσε• σύμφωνα με το γραμμένο στο βιβλίο τού νόμου τού Μωυσή, όπου ο Κύριος πρόσταξε, λέγοντας: Οι πατέρες δεν θα θανατώνονται για τα παιδιά ούτε τα παιδιά θα θανατώνονται για τους πατέρες, αλλά κάθε ένας θα θανατώνεται για το δικό του αμάρτημα». (2 Βασιλέων 14:5-6).

Έτσι, όπως βλέπουμε, η Αγία Γραφή μιλά καθαρά για την προσωπική ευθύνη κάθε ανθρώπου για τις αμαρτίες του. Η έννοια της «συλλογικής ενοχής» και της «συλλογικής ευθύνης» είναι ξένη για τον Χριστιανισμό και μιλά μόνο για την επιθυμία χειραγώγησης των ανθρώπων, αλλά όχι την επιθυμία να τους αλλάξουμε προς το καλύτερο.

Επομένως, η μετάνοια δεν μπορεί να είναι «κατ’ αναγκασμού» ή απλά επειδή «το κάνουν όλοι». Συνδέεται πάντα με την προσδοκία προς τον Θεό, με την ελεύθερη βούληση και με την επιθυμία να αλλάξει ό άλλος τη ζωή του και να απομακρυνθείτε από τις κακές του πράξεις.

Πλύσιμο ποδιών και χριστιανική ταπεινοφροσύνη

Γονυκλισία και «συλλογική μετάνοια» δεν είναι τα μόνα παραμορφωμένα θρησκευτικά χαρακτηριστικά αυτού που συμβαίνει στη σύγχρονη Αμερική. Εκτός από αυτά, προστέθηκε πρόσφατα πλύσιμο ποδιών σε μαύρους πολίτες της χώρας.

Έτσι, μια ομάδα αστυνομικών στην πολιτεία της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ έπλυνε τα πόδια των μαύρων ποιμένων, γονατίζοντας μπροστά τους. Στο  βίντεο που δημοσιεύτηκε στο ABC11, φαίνεται πώς δύο Αφροαμερικανοί κάθονται σε παγκάκι – ένας άντρας και μια γυναίκα. Ο άντρας διαβάζει την προσευχή και στη συνέχεια οι αστυνομικοί πλένουν τα πόδια στους μαύρους Αμερικανούς. Φαίνεται ότι αυτή η ενέργεια θα έπρεπε να μας προκαλεί συμπάθια ή κάποιο είδος συναισθήματος σαν αυτό. Όμως, στην πραγματικότητα, προκαλεί μόνο απορία. Τι ήθελαν να πουν οι αστυνομικοί με την πράξη τους; Ότι είναι ταπεινοί εκπρόσωποι εξουσίας και υπηρετούν αυτούς που έχουν μαύρο δέρμα; Ενώ τους «Λατίνους», εκπρόσωπους της ασιατικής ηπείρου ή τους αυτόχθονος λαούς της ίδιας Αμερικής όχι; Γιατί κι σ’ αυτούς δεν πλένουν τα πόδια;

Είναι σαφές ότι η ίδια πράξη του πλυσίματος των ποδιών, που χρησιμοποιείται σε αυτήν την περίπτωση, έχει βιβλικές ρίζες. Από το Ευαγγέλιο θυμόμαστε ότι ο Χριστός, πριν ολοκληρώσει τον Μυστικό Δείπνο, έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του. Σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες, αυτή η πράξη του Χριστού έχει πολλές σημασιολογικές έννοιες.

Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος βλέπει σε αυτόν το προοίμιο ολόκληρης της ιστορίας του Πάθους, στο οποίο η αγάπη του Ιησού Χριστού για τους «όντες Του στον κόσμο» εκδηλώθηκε με τον υψηλότερο τρόπο. Επίσης, πλένοντας τα πόδια των μαθητών Του, ο Κύριος έδειξε ένα πραγματικό παράδειγμα ταπεινότητας, το οποίο συνίσταται στην επιθυμία να υπηρετήσει τον πλησίον του, ανεξάρτητα από τη θέση του στην κοινωνία. Μέσω αυτής της δράσης, ο Χριστός αποκαλύφθηκε ως Εκείνος που «ταπεινώθηκε παίρνοντας τη μορφή του δούλου», και Εκείνος «ταπεινώθηκε, θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού». (Φιλιπ. 2,7-8). Έτσι, το πλύσιμο των ποδιών έδειχνε την εξιλεωτική και καθαριστική έννοια της σταύρωσης και ταυτόχρονα την ανάγκη καθαρισμού της πνευματικής ζωής των ίδιων των αποστόλων, χωρίς τον οποίο δεν θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στο εξιλεωτικό επίτευγμα.

Επομένως, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ της πράξης του Χριστού και της πράξης εκείνων που πλένουν ενδεικτικά τα πόδια ορισμένων ομάδων του πληθυσμού.

Αναλύοντας αυτό το θέμα, δεν μπορούμε να μη θυμηθούμε την πρακτική του πλυσίματος των ποδιών στους μουσουλμάνους μετανάστες, η οποία διεξάγεται εδώ και αρκετά χρόνια από τον «τοποτηρητή του Θεού στη γη», τον Πάπα Φραγκίσκο. Για τους περισσότερους Χριστιανούς αυτή η ενέργεια του Πάπα παρέμεινε μυστήριο. Αν το κάνει αυτό από ταπείνωση, τότε γιατί με φλας των καμερών; Εάν από αγάπη, γιατί δεν γνωρίζουμε τότε για βοήθεια αυτούς τους ανθρώπους; Αν ο Πάπας υποδηλώνει συμβολικά την ανάγκη των μεταναστών να ενταχθούν στο εξιλεωτικό κατόρθωμα του Χριστού, τότε γιατί το κάνει ως προς τους Μουσουλμάνους;

Φαίνεται ότι η φύση του πλυσίματος ποδιών από τον πάπα και τους λευκούς αστυνομικούς στο Μαύρο Μαϊντάν είναι της ίδιας τάξης. Και δεν έχει καθόλου ομοιότητα με τη χριστιανική ταπεινοφροσύνη, η οποία απλά δεν μπορεί να είναι επιδεικτική, αλλά είναι πιθανότατα εκδήλωση πολιτικής τεχνολογίας.

Και δεν είναι καν λυπηρό ότι σε τέτοιες τεχνολογίες χρησιμοποιούν θρησκευτικό θέμα. Είναι λυπηρό που κάθε φορά βρίσκονται άνθρωποι που αντιλαμβάνονται όλους αυτούς τους ψευδο-θρησκευτικούς χειρισμούς στην ονομαστική τους αξία. Αφού σε τελική ανάλυση τίποτα καλό δεν προέρχεται από τέτοιους χειρισμούς.

Άνθρωπος που χρησιμοποιεί τη θρησκεία για να επιτύχει τους δικούς του φιλοκερδούς στόχους δε θα σταματήσει τελικά μπροστά σε τίποτα. Έχοντας παρακάμψει το ιερό, βλέποντας σε ιερά πράγματα μόνο όπλα και μέσα χειραγώγησης, τέτοιος άνθρωπος με καθαρή συνείδηση θα παραβιάζει όχι μόνο τους ουράνιους νόμους, αλλά και τους γήινους. Τότε οι εγκληματίες θα ανυψώνονται στην τάξη των αγίων και οι αμαρτίες θα θεωρούνται κανόνας.

Σε αυτήν την περίπτωση το μόνο που μας μένει είναι να παρακολουθούμε προσεκτικά όλες τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα, έτσι ώστε, σύμφωνα με τα λόγια του Αποστόλου Ιωάννη του Θεολόγου, να μπορέσουμε να διακρίνουμε τα πνεύματα αυτού του κόσμου από το Πνεύμα του Θεού: «Ἀγαπητοί, μὴ παντὶ πνεύματι πιστεύετε, ἀλλὰ δοκιμάζετε τὰ πνεύματα εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστιν, ὅτι πολλοὶ ψευδοπροφῆται ἐξεληλύθασιν εἰς τὸν κόσμον». (Α Ιω. 4,1). Εξάλλου, επειδή είμαστε πολύ ευκολόπιστοι και δεχόμαστε τα ψέματα και τα ψεύδη των σύγχρονων υποκριτών ως αλήθεια, δεν χάνουμε μόνο την ικανότητα να σκαφτόμαστε νηφάλια, αλλά επίσης πέφτουμε στα δίκτυα του πονηρού, από τα οποία ο Κύριος θα μας ελεήσει!