Συζυγική επαφή στη νηστεία και πολλά άλλα. Δυνατά για τα ενδόμυχα
Αυτό το θέμα σε μια ή την άλλη μορφή αναδύεται με τον ερχομό κάθε νηστείας. Και δεν είναι περίεργο – το θέμα είναι σημαντικό και πολύ λεπτό. Ο πρωτοπρεσβύτερος Βλαντίμιρ Πουτσκόφ μιλά για τη συζυγική επαφή και τα θανατηφόρα άκρα σε αυτό το θέμα.
Το θέμα των συζυγικών σχέσεων κατά τη διάρκεια της νηστείας δεν είναι καθόλου νέο. Κάθε ενοριακός ιερέας γνωρίζει πολύ καλά ότι η σαφήνεια του ισχυρισμού ότι όλα είναι λυμένα σ’ αυτή την ερώτηση εδώ και πολύ καιρό είναι εμφανή. Ταυτόχρονα, κάθε προσπάθεια να εγείρεται αυτό το ζήτημα, για παράδειγμα, στο διαδίκτυο ή στον τύπο, προκαλεί μια τόσο δυνατή αντίδραση από ορισμένο κύκλο εκκλησιαστικών ανθρώπων ότι ο υποκινητής είτε κλείνει το στόμα του σε αμηχανία είτε ακόμη και αναγκάζεται να ζητήσει συγγνώμη.
Ωστόσο, η ικανότητα να κρύβεσαι από τα προβλήματα δεν έχει επιλύσει ακόμα κανένα πρόβλημα. Η ευσεβής σιωπή είναι πάντα αξιέπαινη, ειδικά στη Μεγάλη Σαρακοστή, αλλά όχι πάντα κατάλληλη. Ωστόσο, κάθε προσπάθεια κατανόησης αυτού του θέματος δεν θα οδηγήσει σε τίποτα αν το αποκαλύπτουμε μεμονωμένα από ένα άλλο, όχι λιγότερο σημαντικό θέμα, τη στάση της Εκκλησίας στην συζυγική επαφή ως τέτοια.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στο εκκλησιαστικό περιβάλλον σχηματίστηκαν διάφορα μοντέλα συμπεριφοράς ως προς τη συζυγική επαφή, από το εξαιρετικά αυστηρό «επιτρέπεται μόνο για αναπαραγωγή» έως την αρκετά μέτρια «η συζυγική επαφή είναι ο κανόνας των συζυγικών σχέσεων». Όσο για τη γνώμη ότι η επαφή μεταξύ συζύγων είναι επιτρεπτή και αποδεκτή μόνο στο πλαίσιο της αναπαραγωγής, κυριαρχεί συνήθως μεταξύ των ανθρώπων που ζουν με την αρχή «συγχώρεσέ με, Κύριε, που δεν είμαι μοναχός».
Κάθε προσπάθεια κατανόησης αυτού του θέματος δεν θα οδηγήσει σε τίποτα αν το αποκαλύπτουμε μεμονωμένα από ένα άλλο, όχι λιγότερο σημαντικό θέμα, τη στάση της Εκκλησίας στην συζυγική επαφή ως τέτοια.
Σήμερα, μόνο οι τεμπέληδες δεν μιλούν για την απουσία στην Εκκλησία ασκητικής λογοτεχνίας για τους λαϊκούς, εδώ έχουμε άμεση συνέπεια αυτής της απουσίας. Η άποψη που σχηματίστηκε από τη λογοτεχνία γραμμένη από μοναχούς για μοναχούς, αναπόφευκτα θα βλέπει τη συζυγική επαφή, αν όχι εντελώς περιττή, σίγουρα ανεκτή μόνο για λόγους ακραίας ανάγκης. Η αιώνια και αρκετά ομαδική σιωπή των πατέρων και των δασκάλων της Εκκλησίας πάνω σε αυτό το θέμα μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για το σχηματισμό μιας παραπλανητικής πεποίθησης ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος να πει κάτι για το θέμα αυτό εκτός από τους μοναχούς. Και ως εκ τούτου, η συζυγική επαφή πρέπει να είναι σπάνια, όσο το δυνατόν ντροπαλή, και αν οι σύζυγοι δεν έχουν βάλει στόχο να κάνουν παιδί, αμέσως να πάνε για εξομολόγηση.
Φωτογραφία: pressa.tv
Και ποιος ενδιαφέρεται εάν η χρησιμότητα και η αξία των ασκητικών έργων δεν έγκειται στην ικανότητα συνδυασμού μοναστικής κοσμοθεωρίας και κοσμικού τρόπου ζωής, αλλά πρωτίστως στην ανεκτίμητη εμπειρία του αγώνα με τα πάθη και την αντιμετώπισης της αμαρτίας; Ή ότι κανένας από τους συγγραφείς των ασκητικών έργων δεν έχει αναπτύξει με συνέπεια την έννοια της «συζυγικής επαφής μόνο για τεκνοποίηση». Αναπτύχθηκε από εκείνους που προσπάθησαν να οικοδομήσουν την πνευματική ζωή σύμφωνα με το μοναστικό μοντέλο, ζώντας στον κόσμο.
Δεν είναι μυστικό, όμως, ότι πολλοί, παρεξηγήσεις τον αγιαστή Ιγνάτιο Μπριαντσανίνοφ, προσπαθούν να έχουν όλα τα πράγματα στη ζωή τους «σύμφωνα με τους πατέρες» και ότι δεν μπορεί να δικαιολογηθεί «με τους πατέρες» και να ενισχυθεί με το αντίστοιχο απόσπασμα, είναι έτοιμοι να ρίξουν στα σκουπίδια αμέσως τώρα. Άιντε να βρεις κάτι για τη συζυγική επαφή στους πατέρες! Και αν το βρεις, καθόλου συστηματικά και χωρίς λεπτομέρειες!
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει διαμορφωθεί μια παράλογη παράδοση να λες στον πνευματικό σου τέτοιες λεπτομέρειες της οικογενειακής ζωής που δεν μπορούν να έχουν καν έμμεση σχέση με το θέμα της σωτηρίας της ψυχής.
Η διέξοδος έρχεται από μόνη της: για το ό, τι δεν έχει στους άγιους πατέρες, θα ρωτήσουμε τους απλούς πατέρες, δηλαδή τους εξομολόγους.
Από την πλευρά ενοριακού, με συντριπτική πλειοψηφία, οικογενειακού κλήρου, δεν παρατηρείται παραδοσιακά το παραμικρό ενδιαφέρον για αυτό το θέμα. Επιπλέον, για την προσπάθεια να διηγηθείς τις λεπτομέρειες του τι συμβαίνει στην γαμήλια κρεβατοκάμαρα, μπορεί συχνά να σε μαλώσει σκληρά, αλλά δίκαιη, ο εξομολόγος. Και γι’ αυτό λεπτά ερωτήματα έπεσαν στα κεφάλια των μοναχών. Την ίδια στιγμή, το γεγονός ότι οι μοναχοί, εξ ορισμού, δεν μπορούν να έχουν γνώση για την οικογενειακή ζωή και, τόσο περισσότερο, για την κρυφή σφαίρα της (η γνώση εκείνων που πριν από το μοναχισμό είχαν την εμπειρία ενός ανεπιτυχούς γάμου, έχουν πολύ αμφίβολη αξία), φυσικά κανείς δεν λαμβάνει υπόψη.
Ως αποτέλεσμα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει διαμορφωθεί μια παράλογη παράδοση να λες στον πνευματικό σου τέτοιες λεπτομέρειες της οικογενειακής ζωής που δεν μπορούν να έχουν καν έμμεση σχέση με το θέμα της σωτηρίας της ψυχής. Και δεν υπάρχει σταματημός. Τώρα ήδη οι μεμονωμένοι ατυχείς εξομολόγοι από μόνοι τους εισβάλουν χωρίς να τους έχει ζητηθεί, ρωτάνε τις πικάντικες λεπτομέρειες από εκείνους που έρχονται για πρώτη φορά για εξομολόγηση και διασκορπίζουν επιτίμια δεξιά αριστερά για πράγματα που δεν χρειάζεται καν να γνωρίζουν.
Το πιο εύκολο πράγμα είναι να διευκρινίσετε για τον εαυτό σας το ζήτημα τη θέση της συζυγικής επαφής στις οικογενειακές σχέσεις, φτάνει απλά να ανοίξετε τη Βίβλο.
Και όλα λαμβάνοντας υπόψη ότι το πιο εύκολο πράγμα είναι να διευκρινίσετε για τον εαυτό σας το ζήτημα τη θέση της συζυγικής επαφής στις οικογενειακές σχέσεις, φτάνει απλά να ανοίξετε τη Βίβλο. Ήδη από τα πρώτα κεφάλια μαθαίνουμε ότι από τη σκοπιά της Γραφής στη συζυγική σχέση δεν υπάρχει τίποτα επαίσχυντο, κακό, ανεκτικό μόνο για χάρη της τεκνοποίησης. «Ἔγνω δὲ Ἀδὰμ Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ» (Γένεση 4,25). Ακριβώς έτσι, η σχέση μεταξύ των συζύγων στη γλώσσα της Βίβλου είναι η γνώση. Η κοντινότερη, βαθύτερη, στο επίπεδο όχι μόνο ψυχική, αλλά και σωματική. Ως εκ τούτου, φυσική για το γάμο και επιτρεπτή μόνο στο γάμο, όταν όλες οι άλλες γνώσεις είναι ένα τετελεσμένο γεγονός.
Φυσικά, μπορεί κανείς να αμφισβητήσει τους βιβλικούς όρους, αλλά είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι η συζυγική επαφή ως τέτοια δεν παρουσιάζεται πουθενά στις σελίδες της Αγίας Γραφής ως αιτία της οργής του Θεού ή απλώς ως κάτι ακάθαρτο και κακό. Αντίθετα, ο Απόστολος Παύλος λέει «τίμιος ὁ γάμος ἐν πᾶσι καὶ ἡ κοίτη ἀμίαντος» (Εβρ. 13,4) και το φέρνει σε αντίθεση μόνο με την πορνεία και τη μοιχεία.
Παρατήρηση, καμία ανάλυση των λεπτομερειών.
Από τη σκοπιά της Γραφής στη συζυγική σχέση δεν υπάρχει τίποτα επαίσχυντο, κακό, ανεκτικό μόνο για χάρη της τεκνοποίησης.
Φυσικά, μπορείτε να δείτε την αμαρτία στο γεγονός της σαρκικής έλξης μεταξύ συζύγων. Αλλά, με συγχωρείτε, γι’ αυτό πρέπει να είστε τουλάχιστον σοφότεροι από τον βασιλιά Σολομώντα, ο οποίος, κινούμενος με το Πνεύμα του Θεού, χρησιμοποίησε αυτή την έλξη ως μία από τις εικόνες στο Βιβλίο Άσμα Ασμάτων, μεταφορικά απεικονίζοντας την αγάπη του Θεού στον λαό Του, στην Εκκλησία Του.
Πού φτάσαμε τελικά;
Έτσι, το πρώτο: η συζυγική σχέση είναι ο κανόνας των οικογενειακών σχέσεων. Όχι «επιτρεπτή» ή «ανεκτική»", αλλά φυσική και αυτονόητη. Εξάλλου, μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο από την αναγκαιότητα της αναπαραγωγής, έχοντας μπει σε συζήτηση με τον ίδιο Απόστολο Παύλο, ο οποίος είπε «διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω, καὶ ἑκάστη τὸν ἴδιον ἄνδρα ἐχέτω» (Α Κορ. 7,2).
Δεύτερον: η αιώνια σιωπή της Εκκλησίας για το ζήτημα της συζυγικής επαφής δε δικαιολογείται με τη συμφωνία ότι μόνο οι ασκητές μπορούν να μιλήσουν για αυτό το θέμα, αλλά με τη σοφία της εκκλησιαστικής παράδοσης που δεν επιτρέπει δημόσια συζήτηση των ενδόμυχων.
Τρίτον: στο συζυγικό υπνοδωμάτιο ο εξομολόγος είναι ο τρίτος περιττός. Όποιος δεν συμφωνεί, να μου δώσει τουλάχιστον ένα παράδειγμα όταν η παρέμβαση του κληρικού σε μια τέτοια μη πνευματική σφαίρα έχει επιφέρει κάτι έκτος από κακό, τόσο για την ψυχή του όσο και για τις σχέσεις των άτυχων συζύγων.
Και τώρα το βασικότερο.
Η νηστεία είναι περίοδος αποχής και συγκράτησης επιθυμιών. Όχι αμαρτωλών επιθυμιών, πρέπει να καταπολεμηθούν όχι μόνο με νηστεία, αλλά κανονικών και φυσιολογικών. Ως εκ τούτου, η αποχή από τη συζυγική επαφή φαίνεται ο ίδιο φυσική όσο κι η αποχή από τα αρτύσιμα. Επιπλέον, την αποχή από τη συζυγική επαφή ως είδος ασκητισμού συναντάμε στις σελίδες της Αγίας Γραφής. «Κατέβη δὲ Μωυσῆς ἐκ τοῦ ὄρους πρὸς τὸν λαὸν καὶ ἡγίασεν αὐτούς, καὶ ἔπλυναν τὰ ἱμάτια. καὶ εἶπε τῷ λαῷ· γίνεσθε ἕτοιμοι τρεῖς ἡμέρας, μὴ προσέλθητε γυναικί» ( Εξ. 19, 14-15). Συνεπώς, είναι απολύτως δικαιολογημένη η αποχή της συζυγικής επαφής κατά τις περιόδους που συνδέονται με άλλους περιορισμούς, στα τρόφιμα, στην διασκέδαση κ.λπ.
Ωστόσο, μην ξεχνάτε ότι η νηστεία ως φαινόμενο έχει υποστεί ορισμένη εξέλιξη κατά τη διάρκεια των αιώνων και ότι η νηστεία, για την οποία έγραφαν και μιλούσαν τόσο πολύ οι συγγραφείς της εκκλησίας στους 4ο – 7ο αιώνες, δεν μοιάζει με αυτή που ονομάζουμε νηστεία σήμερα. Η νηστεία στη βιβλική κατανόηση και στη συνείδηση της αρχαίας Εκκλησίας είναι απόλυτη αποχή από τρόφιμα και νερό για μια ολόκληρη μέρα. Το φαγητό επιτρεπόταν μόνο το βράδυ, μερικοί κιόλας δεν έτρωγαν καθημερινά.
Ο στόχος της νηστείας είναι να αναγκάζεις και να περιορίζεις τον εαυτό του και η έννοια εδώ είναι πιο σημαντική από τη μορφή.
Η σύγχρονη μας πρακτική νηστείας, ανεξάρτητα από το πόσο κάποιος παραπονείται για τη σοβαρότητα της νηστείας, σε σύγκριση με την αρχαία, μοιάζει με μια μεγάλη επιείκεια. Και η αδυναμία του ανθρώπου σε σχέση με τη νηστεία σε κάποιο σημείο έγινε τόσο προφανής για την Εκκλησία ότι όχι απλώς επέτρεψε αυτή την ελάφρυνση, αλλά την καθόρισε ως κανόνα. Δηλαδή, η Εκκλησία δεν δείχνει προς τη νηστεία αυστηρότητα, τόσο γνωστή σε μας σήμερα (θυμηθείτε, ποιος συναντήθηκε με αυτό: «η νηστεία ορίστηκε από την Εκκλησία, ο ιερέας δεν έχει το δικαίωμα να ευλογεί την ελάφρυνση», «η εγκυμοσύνη δεν σώζει από την αμαρτία παραβίασης της νηστείας», «ακόμα και αν η ελάφρυνση ευλογήθηκε, είναι απαραίτητο να εξομολογηθείς γι’ αυτό»). Ο στόχος της νηστείας είναι να αναγκάζεις και να περιορίζεις τον εαυτό του και η έννοια εδώ είναι πιο σημαντική από τη μορφή.
Η Εκκλησία δεν λέει τίποτα για την συζυγική επαφή εντός γάμου σχετικά με αυτό, κάτι που όπως ήδη γνωρίζουμε, δεν είναι καθόλου εκπληκτική, λόγω της λεπτότητας το θέμα αυτό δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλές μεταξύ των ιερέων, των πατέρων και των διδασκάλων. Και αν οι συζητήσεις για τέτοια θέματα συναντιούνται στην εκκλησιαστική γραφή, με την επιείκεια τους μπορούν να εκπλήξουν όχι μόνο τους αυστηρούς, αλλά και τους προφανείς φιλελεύθερους.
Για παράδειγμα, το «Ερωτηματολόγιο του Κιρίκοβο», μνημείο ρωσικής εκκλησιαστικής γραφής του 12ου αιώνα, περιέχει τον εξής συλλογισμό: «Αν ο ιερέας λειτουργεί την Κυριακή και θα λειτουργήσει και πάλι την Τρίτη, επιτρέπεται να συνέλθει με τη γυναίκα του; Έχοντας εξετάσει, ο δεσπότης (Άγιος Νήφωνας του Νόβγκοροντ) είπε ότι αν είναι νέος και η αποχή είναι δύσκολη για αυτόν, τότε δεν απαγορεύεται. Εάν κρατηθεί, είναι το καλύτερο. Αλλά δεν πρέπει να απαγορεύεται με τη βία, είναι μεγαλύτερη αμαρτία».
Θα πρέπει να είναι κατανοητό ότι η συζυγική αποχή είναι σημαντικά διαφορετική από την αποχή στην τροφή. Εάν η πρώτη είναι δυνατή για όλους όσους είναι λίγο πολύ υγιείς, το δεύτερο είναι πιο δύσκολο όσο νεότεροι είναι οι σύζυγοι.
Φυσικά, τώρα δεν είναι ο 12ος αιώνας. Η Εκκλησία του Χριστού είναι ένας ζωντανός οργανισμός και η ασκητική πρακτική δεν είναι δογματική διδασκαλία. Για την εποχή μας η αποχή από την συζυγική επαφή σε πολλές ημέρες νηστείας έχει γίνει ο κανόνας. Αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η αποχή από συζυγική επαφή διαφέρει σημαντικά από την αποχή από τα τρόφιμα. Εάν η πρώτη είναι δυνατή για όλους όσους είναι λίγο πολύ υγιείς, το δεύτερο είναι πιο δύσκολο όσο νεότεροι είναι οι σύζυγοι. Κάτι που στην ουσία λέει το παραπάνω απόσπασμα από το «Ερωτηματολόγιο του Κιρίκοβο».
Η έλξη μεταξύ νεαρών συζύγων είναι συχνά τόσο ισχυρή ώστε «μὴ ἀποστερεῖτε ἀλλήλους, εἰ μή τι ἂν ἐκ συμφώνου πρὸς καιρόν», όπως γράφει ο απόστολος Παύλος (Α Κορ. 7,5), καθίσταται άμεσα αδύνατο. Αντίθετα, όσο μεγαλύτερο ηλικιακά είναι το ζευγάρι, τόσο λιγότερο πάθος υπάρχει στη σχέση και είναι ασύγκριτα ευκολότερο για αυτούς να ελέγχουν τον εαυτό τους.
Αναμφίβολα καλώντας στην αποχή από συζυγικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της νηστείας, πρέπει να καταλάβουμε ωστόσο ότι είναι αδύνατο να μετρήσουμε όλους με τα ίδια σταθμά.
Ως εκ τούτου, αναμφίβολα καλώντας στην αποχή από συζυγικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της νηστείας, πρέπει να καταλάβουμε ωστόσο ότι είναι αδύνατο να μετρήσουμε όλους με τα ίδια σταθμά. Στο τέλος, ακόμα και ο σημερινός κανόνας της νηστείας για φαγητό δεν τηρείται από ολόκληρη την εκκλησία με τη μορφή όπως αυτή αναγράφεται στο ημερολόγιο.
Τι άλλο να πούμε, ακόμη και τα ημερολόγια που δημοσιεύονται με την ευλογία των επισκόπων και πωλούνται σε εκκλησιαστικά καταστήματα μερικές φορές δεν συμφωνούν μεταξύ τους και όλα μαζί με το Τυπικό. Και κανένας δεν ενοχλείται. Τι να θέλουμε από τους νεαρούς συζύγους, η έλξη μεταξύ των οποίων (φυσική και καθόλου κακή, όπως έχουμε ήδη αναφέρει) δύσκολα περιορίζεται σε οτιδήποτε πλαίσιο και μάλιστα στο συνηθισμένο χρονοδιάγραμμα εορτών και νηστειών.
Δεν θα ήταν πιο σωστό να παράσχουμε στα ζευγάρια αυτά τη δυνατότητα, κατόπιν κοινής συμφωνίας, να καθορίσουν ποια θα είναι η συζυγική αποχή τους. Εξάλλου, η αμοιβαία κατανόηση της ανάγκης της κατά δύναμη αποχής είναι πολύ πιο σημαντική και πιο πολύτιμη από την παραδοσιακή κατ’ αναγκασμού συζυγική νηστεία.
