სააპელაციო სასამართლომ გამოაცხადა უმე-ის რმეუ-ად გადარქმევის კანონიერება
მოსამართლეები თავიანთ გადაწყვეტილებაში ეყრდნობოდნენ რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წესდებას, ასევე უმე-ის წესდებას, რომელიც ძალაში იყო 2022 წლის 27 მაისამდე.
2023 წლის 2 ნოემბერს, მეექვსე ადმინისტრაციულმა სააპელაციო სასამართლომ გადაწყვიტა არ გაეთვალისწინებინა უმე-ის მიტროპოლიის საჩივრები და ძალაში დატოვა კიევის რაიონული ადმინისტრაციული სასამართლოს 2023 წლის 15 მაისის გადაწყვეტილება, რომელშიც საუბარი იყო სამინისტროს ქმედებების კანონიერებაზე, უმე-ის ეპარქიის სტრუქტურების, მონასტრებისა და თემების იძულებით გადარქმევაზე ,,რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესია უკრაინაში'' (რმეუ). გადაწყვეტილება ერთიან სასამართლო რეესტრში გამოქვეყნდა.
დოკუმენტში ნათქვამია, რომ 2019 წლის დასაწყისში უმე-ის კიევის მიტროპოლიამ სარჩელი შეიტანა კიევის რაიონულ ადმინისტრაციულ სასამართლოში, სადაც მოითხოვა გაეუქმებინა კულტურის სამინისტროს 2019 წლის 25 იანვრის No37 ბრძანება რელიგიური ექსპერტიზის ჩატარების შესახებ, რომელიც ემსახურებოდა რელიგიური ორგანიზაციების სიის შექმნას, რომლებიც ექვემდებარება სახელის გადარქმევის შესახებ კანონს (უკრაინის კანონის „სინდისის თავისუფლებისა და რელიგიური ორგანიზაციების შესახებ“ მეშვიდე ნაწილისა და მე-12 მუხლის ნორმები). უმე-მ ასევე მოითხოვა, რომ კულტურის სამინისტრომ გააუქმოს ვებ-გვერდზე 2019 წლის 26 იანვრით დათარიღებული პუბლიკაცია უმე-ის სტრუქტურების სიით, რომლებიც ექვემდებარება გადარქმევას, ასევე შესაბამისი პუბლიკაცია ოფიციალურ გამოცემაში «Урядовий кур'єр».
2019 წლის 28 მარტს რაიონულმა ადმინისტრაციულმა სასამართლომ დაიწყო საქმის წარმოება No640/4748/19 საქმეზე, სადაც მესამე მხარე გამოდიოდა უმე-ის ყველა ეპარქიის ადმინისტრაცია და მონასტერი. 2023 წელს რაიონული ადმინისტრაციული სასამართლო გაუქმდა და მის ნაცვლად საქმე კიევის რაიონულმა ადმინისტრაციულმა სასამართლომ გადაიბარა. 2023 წლის 15 მაისს მან უარი თქვა უმე-ის ადმინისტრაციული სარჩელის დაკმაყოფილებაზე.
კიევის მიტროპოლიამ, კიევ-პეჩერისა და პოჩაევის ლავრამ, ასევე ფლოროვსკის მონასტერმა მიმართეს სასამართლოს. 2023 წლის 8 სექტემბერს კიევის მეექვსე სააპელაციო სასამართლომ დაიწყო საქმის წარმოება. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოთხოვნა ღია საქმის განხილვის შესახებ. საბოლოო გადაწყვეტილება პროცესის მონაწილეებს წერილობით გაეგზავნა. მასში ნათქვამია, რომ სასამართლომ გადაწყვიტა დაეტოვებინა უმე-ის სტრუქტურების საჩივრები დაუკმაყოფილებლად, ხოლო კიევის რაიონული ადმინისტრაციული სასამართლოს 2023 წლის 15 მაისის გადაწყვეტილება – ცვლილებების გარეშე.
სააპელაციო სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილება იმით განამტკიცა, რომ კულტურის სამინისტრო თავის ქმედებაში ეყრდნობოდა პოროშენკოს მიერ მიღებულ კანონს (№2662-VIII) უკრაინის კანონის „სინდისის თავისუფლებისა და რელიგიური ორგანიზაციების შესახებ“ მე-12 მუხლში ცვლილების შეტანას რელიგიური ორგანიზაციების (ასოციაციების) სახელის შეცვლაზე, რომლებიც შედის სტრუქტურაში (მისი ნაწილია), რელიგიურ ორგანიზაციაში (ასოციაციაში), რომლის ხელმძღვანელობის ცენტრი (მენეჯმენტი) მდებარეობს უკრაინის ფარგლებს გარეთ, სახელმწიფოში, რომელიც კანონით არის აღიარებული, როგორც სამხედრო აგრესორი უკრაინის წინააღმდეგ ან/და უკრაინის ტერიტორიის ნაწილი დროებით აქვს ოკუპირებული“.
მასში ფაქტობრივად ნათქვამია, რომ უმე შეიძლება აღიარებული იყოს რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის ნაწილად, თუ არსებობს შემდეგი ნიშნებიდან ერთ-ერთი.
1. უმე-ის წესდება შეიცავს ინსტრუქციას რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის სტრუქტურაში გაწევრიანების შესახებ.
2. რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წესდება შეიცავს მითითებებს უმე-ის შემადგენლობაში შეყვანის შესახებ.
3. რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წესდება შეიცავს ინსტრუქციას უმე-ის იერარქების სავალდებულო შეყვანის შესახებ მის სტრუქტურაში.
ტექსტში ნათქვამია, რომ „აღნიშნული ნორმების ანალიზი იძლევა დასკვნის საფუძველს, რომ თუ არსებობს 987-XII კანონის მე-12 მუხლის მე-8 ნაწილით განსაზღვრული ნიშნები, რელიგიური ორგანიზაცია (ასოციაცია) ვალდებულია ასახოს თავისი სრული სახელწოდება, რომელიც მითითებულია მის წესდებაში (რეგლამენტში), რომელიც ეკუთვნის უკრაინის ფარგლებს გარეთ არსებულ რელიგიურ ორგანიზაციას (ასოციაციას), რომლის წევრიც არის (რომლის ნაწილიც არის), სავალდებულო რეპროდუცირებით მის სახელზე სრული საწესდებო სახელწოდებით.“ შეუსაბამობის შემთხვევაში, უმე-ის მღვდლები არ დაიშვებიან უკრაინის შეიარაღებული ძალების ფორმირებებში. ასევე, უმე-ის სტრუქტურებს დაექვემდებარება „კანონით გათვალისწინებული სხვა შეზღუდვები“.
სასამართლომ გააანალიზა კულტურის სამინისტროს მიერ უმე-ისა და რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წესდების ექსპერტიზა და უწოდა მას " რეალურ გარემოებებზე მორეაგირე". ამასთან, ექსპერტიზამ გამოიყენა უმე-ის წესდების დებულებები, რომლებიც დღეს აღარ მოქმედებს.
მითუმეტეს, სასამართლომ მიუთითა, რომ უმე-ის სტრუქტურები „შედიან „უმე“-ს რელიგიურ გაერთიანებაში, რომელიც, თავის მხრივ, რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის ნაწილია (მახასიათებელი 1), ხელმძღვანელობს რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მმართველი ორგანოების გადაწყვეტილებებით (მახასიათებელი 2) და უმე-ის უფლებამოსილი წარმომადგენლები შედიან რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის ორგანოების მართვაში (ნიშანი 3).
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში ნათქვამია, რომ ის შეიძლება გასაჩივრდეს უზენაეს სასამართლოში ოცდაათი დღის ვადაში.
მჟკ-მ უკვე დაწერა, რომ უზენაეს რადამ კენჭი უყარა უმე-ის აკრძალვას.
