Ορθοδοξία ή «θρησκεία του μέλλοντος»: ομιλίες του Βαρθολομαίου στο Κίεβο

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος διάβασε μερικές ομιλίες στο Κίεβο. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Κατά την επίσκεψή του στην Ουκρανία, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος έκανε μερικές ομιλίες, οι οποίες έγιναν λίγο σε σκιά σε σύγκριση με τις συναντήσεις του με πολιτικούς. Εν τω μεταξύ, έχοντας αναλύσει τις «ομιλίες του Κιέβου» του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, μπορεί κανείς να κατανοήσει τις τάσεις που υπάρχουν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και πού κατευθύνονται τελικά. Η Τοπική Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, παρά τη ρήξη της Ευχαριστιακής κοινωνίας, παραμένει μέρος της Ορθοδοξίας και αυτό που συμβαίνει μέσα σε αυτήν αφήνει με κάποιο τρόπο το σημάδι της σε όλες τις Εκκλησίες. Το Φανάρι διαμορφώνει μια διάταξη για την περαιτέρω ανάπτυξη της Ορθοδοξίας και την προτείνει (την επιβάλλει) σε άλλους. Μπορείτε να συμφωνήσετε μαζί της, μπορείτε να την απορρίψετε, αλλά πρώτα πρέπει να καταλάβετε ποια είναι αυτή.

Υπάρχουν μερικές μορφές δηλώσεων απο τις οποίες μπορεί κανείς να καταλάβει τη θέση του ενός ή του άλλου. Μια από αυτές είναι ο λόγος. Αυτή η μορφή αποκαλύπτει πλήρως τη θέση του ομιλητή, αφού προετοιμάζεται εκ των προτέρων και έχει σχεδιαστεί για το κοινό μπροστά στο οποίο εκφέρεται. Υπήρξαν μερικές τέτοιες ομιλίες του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στο Κίεβο, αλλά θα ξεχωρίσουμε τέσσερις:

• Στις 21 Αυγούστου στη Μονή του Αγίου Μιχαήλ με τους Χρυσούς Τρούλους κατά τη διάρκεια της λεγόμενης δοξολογίας.
• Στις 22 Αυγούστου στην Αγία Σοφία του Κιέβου κατά τη διάρκεια της Θείας λειτουργίας.
• Στις 23 Αυγούστου, κατά τη διάρκεια δεξίωσης στην Ακαδημία Κιέβου-Μοχίλα.
• Στις 23 Αυγούστου - προσφυγή στο Παν-Ουκρανικό Συμβούλιο Εκκλησιών και Θρησκευτικών Οργανώσεων.

Τώρα ας μιλήσουμε για όλες με τη σειρά.

Ομιλία στη Μονή του Αγίου Μιχαήλ με τους Χρυσούς Τρούλους

Ήταν η χαιρετιστήρια ομιλία τη δεύτερη ημέρα της επίσκεψης, λογικά χωρίζεται σε δύο μέρη:

• έπαινος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως,
• έπαινος του Σεργκέι Ντουμένκο

Ήδη με τα πρώτα λόγια, αφού ευχαρίστησε τον Θεό για την τιμή να έρθει στο Κίεβο, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επικεντρώνεται στο γεγονός ότι ο πρίγκιπας Βλαντίμιρ πήρε την πίστη ακριβώς από τη «Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και την Πολιτεία της Νέας Ρώμης».

Οι Φαναριώτες συχνά κάνουν σκληρή κριτική για τη θεωρία «Η Μόσχα είναι η τρίτη Ρώμη», η οποία ήταν αρκετά δημοφιλής τον 16ο-17ο αιώνα. Αυτή τη στιγμή στη Ρωσία αυτή η θεωρία αναφέρεται μόνο ως ιστορικό γεγονός, αλλά το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θέτει την ιδέα της «Κωνσταντινούπολης - η νέα (δεύτερη) Ρώμη» στη βάση της δικής του ταυτότητας και ακόμη σύγχρονης. Και αυτό παρά το γεγονός ότι, πρώτον, αυτή η «δεύτερη Ρώμη» βρίσκεται στο έδαφος ενός μουσουλμανικού κράτους για περισσότερα από 500 χρόνια, δεύτερον, οι θεωρίες της δεύτερης, τρίτης και ούτω καθεξής «Ρώμης» δεν διαφέρουν ουσιαστικά μεταξύ τους, και τρίτον, αυτές οι θεωρίες δεν έχουν βάση στην Καινή Διαθήκη. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι μια ευσεβής προσπάθεια να κατανοήσουν τη μορφή διακυβέρνησης υπό την κυριαρχία της χριστιανικής θρησκείας.

Περαιτέρω, ο «θεϊκός παναγιώτατος» υπενθυμίζει για άλλη μια φορά ότι «η Μητρόπολη του Κιέβου, παρά το γεγονός ότι χρειάζεται το αντίθετο, ήταν αναπόσπαστο κανονικό έδαφος και η Μητρόπολη υπό την ηγεσία της Αγίας Αποστολικής και Πατριαρχικής Έδρας μας» (αυτό, φυσικά, κανείς δεν το αμφισβητεί, και ακόμη περισσότερο, δεν το διατυμπανίζει) και απαριθμεί τις Τοπικές Εκκλησίες που προέκυψαν χάρη στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Ταυτόχρονα, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ισχυρίζεται ότι το Φανάρι «δεν θυμάται ποτέ τις μέρες της μεγάλης θλίψης, των χαστουκιών, των παραπόνων και των καρφιών, αλλά ακολουθεί πάντα το δρόμο της συγχώρεσης, της ευεργεσίας και της θεραπείας όλων των παιδιών του χωρίς εξαίρεση». Σε αυτά τα λόγια μπορούμε να δούμε μια υπόδειξη ότι η UOC θρήνησε τον «θεϊκό παναγιώτατο» αρνούμενος να υπακούσει στις παράνομες εντολές αναγνώρισης των σχισματικών. Αλλά γιατί, αν η Κωνσταντινούπολη ακολουθεί πάντα το δρόμο της συγχώρεσης και των καλών πράξεων για όλους, γιατί τότε ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αρνήθηκε να βγει στους πιστούς της UOC που τον περίμεναν κάτω από την Βερχόβνα Ράντα; Γιατί δεν ήθελε να τους κάνει χάρη; Ή δεν είναι δικά του παιδιά;

Εαν η Κωνσταντινούπολη ακολουθεί πάντα το δρόμο της συγχώρεσης και των καλών πράξεων για όλους, γιατί τότε ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αρνήθηκε να βγει στους πιστούς της UOC που τον περίμεναν κάτω από την Βερχόβνα Ράντα; Γιατί δεν ήθελε να τους κάνει χάρη; Ή δεν είναι δικά του παιδιά;

Περαιτέρω ακολουθεί πολύ ενδιαφέρουσα δήλωση ότι «από την αρχή το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν ένας αξιόπιστος φύλακας του καλού της Εκκλησίας, και παρόλο που σε περιόδους ακμής και μεγάλης δύναμης θα μπορούσε να καθιερώσει την πυραμιδική μορφή της δομής της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, απέρριψε αυτή την ιδέα με αηδία και δεν υποχώρησε ούτε από την εκκλησιολογία που του μεταφέρθηκε, ούτε από το σύστημα της Πενταρχίας που αγιάστηκε από τις Συνόδους».

Πρώτον, εάν νωρίτερα η Κωνσταντινούπολη απέρριπτε την ιδέα της οικοδόμησης της Εκκλησίας με τον εαυτό της στο κεφάλι, τότε γιατί προωθεί αυτήν την ιδέα σήμερα; Δεύτερον, οι Οικουμενικές Σύνοδοι δεν καθιέρωσαν καθόλου το σύστημα της Πενταρχίας (πέντε πατριαρχεία) με την έννοια ότι δεν του έδωσαν καμία ιερή σημασία. Ήταν απλά το σύστημα διοίκησης της Εκκλησίας στον Μεσαίωνα. Τρίτον, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επικεντρώνεται στο γεγονός ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είναι υπεύθυνο για την ορθόδοξη εκκλησιολογία, η οποία «μεταφέρθηκε σε αυτόν». Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε το γεγονός μιας τέτοιας μεταφοράς, αυτή η εκκλησιολογία ανήκει σε όλες, χωρίς εξαίρεση, τις Τοπικές Εκκλησίες.

Περαιτέρω λέγεται ότι «το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν επέλεξε ποτέ τον δρόμο της πολιτιστικής και γλωσσικής αφομοίωσης των εθνικοτήτων που ήρθαν στην ευαγγελική πίστη χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα αυτοκρατορική δύναμη».

Αυτό ισχύει μόνο για την αρχική περίοδο εκχριστιανισμού των σλαβικών λαών, όταν μέσω των έργων των αγίων ίσων με τους Αποστόλους Κυρίλλου και Μεθοδίου, καθώς και των μαθητών τους, οι λαοί μας είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τις Αγίες Γραφές και τελούν θείες λειτουργίες στη μητρική τους γλώσσα. Όταν όμως οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι, οι Ρουμάνοι και άλλοι λαοί βρέθηκαν κάτω από την πολιτική εξουσία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που την αντικατέστησε, τότε έγινε βίαιος εξελληνισμός, ο οποίος εκφράστηκε με το γεγονός ότι οι εθνικοί Έλληνες τοποθετήθηκαν σε επισκοπικές και άλλα σημαντικές θέσεις, τα ελληνικά έθιμα και μερικές φορές η ελληνική γλώσσα λατρείας επιβλήθηκαν στους ντόπιους λαούς. Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι αυτοί οι λαοί, απαλλαγμένοι από τον οθωμανικό ζυγό, ζήτησαν αμέσως ανεξαρτησία από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Παρεμπιπτόντως, μια παρόμοια κατάσταση κυριαρχίας του Ελληνισμού μπορεί να παρατηρηθεί σήμερα. Για παράδειγμα, στις εκκλησίες της Ιερουσαλήμ και της Αλεξάνδρειας, όπου το ποίμνιο είναι Άραβες και Αφρικανοί, αλλά σχεδόν όλοι οι επίσκοποι είναι Έλληνες. Και δεν θα πάμε μακριά για παράδειγμα, ο «κλήρος» της OCU στη Θεία λειτουργία με τον επικεφαλής του Φαναρίου στη Αγία Σόφια απαγορευόταν να φοράει μήτρες και επιτρέπονταν μόνο τα ελληνικά καμηλαύκια.

Μετά από αυτό, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δήλωσε ότι η Εκκλησία (πρέπει να καταλάβει κανείς η Κωνσταντινούπολη) ενεργεί με το «πνεύμα συμφιλίωσης των αντιπαραθέσεων, την ενότητα των διχασμένων, την αμοιβαία ύπαρξη διαφορών» και έτσι εξηγείται η «ανησυχία της Μεγάλης Εκκλησίας για ενότητα της Ορθοδοξίας στην Ουκρανία και για την ευημερία ολόκληρου του ουκρανικού λαού».

Εαν νωρίτερα η Κωνσταντινούπολη απέρριπτε την ιδέα της οικοδόμησης της Εκκλησίας με επικεφαλής τον εαυτό του, τότε γιατί προωθεί αυτήν την ιδέα σήμερα;

Όπως λένε, θα ήταν αστείο αν δεν ήταν τόσο λυπηρό. Πράγματι, μετά την παρέμβαση του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στις ουκρανικές εκκλησιαστικές υποθέσεις, ο διχασμός στην ουκρανική κοινωνία όχι μόνο δεν εξαφανίστηκε, αλλά εντάθηκε σημαντικά, η θρησκευτική αντιπαράθεση απέκτησε πιο σκληρές και ασυμβίβαστες μορφές και το σχίσμα που υπήρχε πριν από εκείνη την εποχή εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία. Επιπλέον, ο ίδιος ο Φιλαρέτος, τον οποίο το Φανάρι ονόμασε νόμιμο επίσκοπο, οργάνωσε ένα νέο σχίσμα στην OCU. Για ποια ενότητα μπορούμε να μιλήσουμε;

Ακολούθησαν προφανώς κολακευτικοί και πλαστοί έπαινοι προς τον επικεφαλής της OCU Σεργκέι Ντουμένκο, στους οποίους δεν θα σταθούμε. Ας σημειώσουμε μόνο ότι υπό το φως της υπάρχουσας αντιπαράθεσης μεταξύ των «ιεραρχών» της OCU για επιρροή εντός αυτής της οργάνωσης, οι έπαινοι του επικεφαλής του Φαναρίου είναι, μάλλον, μια έκκληση να τερματιστούν όλες οι εσωτερικές διαμάχες και να ενωθούμε γύρω από τον Σεργκέι Πενρόβιτς.

Ομιλία στη Αγία Σοφία του Κιέβου

Δεδομένου ότι αυτή η ομιλία εκφωνήθηκε στο πλαίσιο της Θείας λειτουργίας, περιείχε τόσο παραθέσεις από το Ευαγγέλιο όσο και ξεχωριστές αναφορές στον ίδιο τον Χριστιανισμό. Αλλά, δυστυχώς, όλα αυτά αποδείχθηκαν απλώς ένα προοίμιο για το κύριο θέμα της ομιλίας: «Κωνσταντινούπολη - Μητέρα Εκκλησία». Αφού είπε για άλλη μια φορά πώς το Φανάρι αγαπά και φροντίζει όλα τα παιδιά του, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αποφάσισε να θίξει το θέμα της «θεραπείας» του ουκρανικού σχίσματος της εκκλησίας και της χορήγησης «αυτοκεφαλίας» στην OCU. Ταυτόχρονα, ο «θεϊκός παναγιώτατος» χωρίς δισταγμό, οικειοποιήθηκε το δικαίωμα να ασκεί κρίση σε ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία: «Το καθήκον του δικαστηρίου, η επίλυση αμφιλεγόμενων ζητημάτων, είναι ακριβώς ο κύριος Σταυρός κάθε ταπεινού Επισκόπου της Κωνσταντινούπολης, το πολυτιμότερο και ιερότερο για τον καθένα απο εμας». Σε γενικές γραμμές, το πιο πολύτιμο και ιερό για έναν επίσκοπο πρέπει να είναι το κήρυγμα του Χριστού και η ένωση των ανθρώπων με τον Θεό, αλλά κατά την κατανόηση του επικεφαλής του Φαναρίου, αυτό είναι μια δικαστική λειτουργία.

Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος: «Η αποκατάσταση της εκκλησιαστικής κοινωνίας σε εκκλησιαστική κοινωνία εκκλησιαστικών μονάδων όπου υπήρχε απουσία τάξης, αφού εμφανίστηκαν ως αποτέλεσμα μιας μη κανονικής και υγιούς διαδικασίας, δεν ήταν μια απερίσκεπτη, ασήμαντη, σκόπιμη ή στερημένη εκκλησιαστικής βάσης απόφαση. Αντίθετα, θεμελιώθηκε στον αξιόπιστο και ακρογωνιαίο λίθο της Εκκλησίας, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό».

Είναι ενδιαφέρον πώς ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αποκαλεί τους Ουκρανούς σχισματικούς - «τις εκκλησιαστικές μονάδες όπου υπήρχε απουσία τάξης, αφού εμφανίστηκαν ως αποτέλεσμα μιας μη κανονικής και υγιούς διαδικασίας». Το Κανονικό δίκαιο δεν γνωρίζει καθόλου έναν τέτοιο ορισμό. Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, στην Πρώτη του Κανονική Επιστολή προς τον Αμφιλόχιο, Επίσκοπο Ικονίου, εξετάζει συστηματικά το ζήτημα διαφόρων βαθμών αποχωρισμού από την Εκκλησία: «Κάτι άλλο αποκαλούσαν αίρεση, άλλο σχίσμα και άλλο μη εξουσιοδοτημένη συγκέντρωση».

Σύμφωνα με αυτήν την ταξινόμηση, το σχίσμα του Φιλαρέτου στην αρχή του (όταν ο πρώην Μητροπολίτης Κιέβου δεν υποτάχθηκε στην Σύνοδο Επισκόπων) εμπίπτει στον ορισμό μιας μη εξουσιοδοτημένης συγκέντρωσης: «Εάν κάποιος, αφού έχει καταδικαστεί για αμαρτία, απομακρυνθεί από την ιεροσύνη, δεν υποτάχθηκε στους κανόνες, και ο ίδιος κράτησε τη θέση και την ιεροσύνη, και μαζί του κάποιοι άλλοι υποχώρησαν, εγκαταλείποντας την καθολική εκκλησία: αυτή είναι μια μη εξουσιοδοτημένη συγκέντρωση». Και ακόμη και σε αυτή τη σχετικά εύκολη περίπτωση, ο Άγιος Βασίλειος ορίζει τη μετάνοια ως το μόνο μέσο για τον θεραπευτικό χωρισμό: «Όσοι βρίσκονται σε μη εξουσιοδοτημένες συγκεντρώσεις θα πρέπει να διορθωθούν με αξιοπρεπή μετάνοια και μεταστροφή και μόνο μετά απο αυτό θα πρέπει να ενωθούν με την εκκλησία». Ωστόσο, πολύ γρήγορα, μόλις ο Φιλαρέτος, όντας σε κατάσταση απαγόρευσης στη διακονία, άρχισε να «χειροτονεί» «επισκόπους», η δραστηριότητά του απέκτησε τον ορισμό - σχίσμα, το οποίο προϋποθέτει ακόμη περισσότερο μετάνοια για να επιστρέψει στην Εκκλησία.

Λοιπόν, η λέξη «μετάνοια» υπάρχει στην ομιλία του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, αλλά αναφέρεται ενδιάμεσα: «Οι προσδοκίες της Μεγάλης Εκκλησίας του Χριστού, με την ελπίδα της μετάνοιας, της επιστροφής και της θεραπείας μιας επώδυνης απόκλισης, δεν μπορούν να ερμηνευτούν με κατάκριση και καταδίκη».

Με άλλα λόγια, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος περίμενε και περίμενε μετάνοια από τους σχισματικούς, αλλά αφού δεν εμφανίστηκε, αποφάσισε να τους νομιμοποιήσει και έτσι. Αυτή η λογική θυμίζει πολύ ένα επεισόδιο από το βιβλίο των Ιλφ και Πετρόφ «Οι Δώδεκα Καρέκλες»: «Ο διοικητής καθόταν στην είσοδο. Απαιτούσε αυστηρά ένα πάσο από όλους όσους μπήκαν, αλλά αν δεν του έδιναν, τους άφηνε να μπουν και έτσι».

Αλλά το πιο εξωφρενικό είναι ότι ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ανακοίνωσε την απόφαση του να αναγνωρίσει τους Ουκρανούς σχισματικούς και να τους δεχτεί να κοινωνήσουν χωρίς μετάνοια «βασισμένοι στον Χριστό». Αγνοώντας τη μετάνοια ως μυστήριο «βασισμένο στον Χριστό» για επανένωση με την Εκκλησία; Ο εορτασμός της Θείας Λειτουργίας με άτομα χωρίς ιερή αξιοπρέπεια «βασίζεται στον Χριστό»; Καταλήψεις ναών και βία κατά πιστών είναι «βασισμένα στον Χριστό»; Γιατί ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δεν βγήκε στους πιστούς της UOC που είχαν εκδιωχθεί από τις εκκλησίες τους, που είχαν υποστεί ξυλοδαρμό και εξευτελισμό, υβρίστηκαν και διώχθηκαν και δεν είπε ότι όλα αυτά «βασίζονται στον Χριστό»; Στην πραγματικότητα, αυτή η δήλωση πλησιάζει τη βλασφημία, καθώς και με τη δήλωση ότι το Φανάρι θεραπεύει τα σχίσματα «σοφά, συνετά, υπομονετικά και με αγάπη χάρη στο Ζωοποιό Πνεύμα και όχι ένα νεκρό γράμμα ...».

Το πιο εξωφρενικό είναι ότι ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αποκάλεσε «βασισμένη στον Χριστό» την απόφαση να αναγνωρίσει τους Ουκρανούς σχισματικούς και να τους δεχτεί να κοινωνήσουν χωρίς μετάνοια.

Στη συνέχεια, ο επικεφαλής του Φαναρίου έκανε εικασίες για την αυτοκεφαλία και τις αυτονομίες, παραπονούμενος ότι «εκφράζονται επικίνδυνες εκκλησιολογικές απόψεις σχετικά με το γεγονός ότι αυτό που διαπιστώθηκε από τους Αγίους και τις Οικουμενικές Συνόδους είναι δήθεν άσχετο, αναχρονιστικό, μη εξουσιοδοτημένο και με μια λέξη νεκρό. Διακηρύσσεται ότι η σημασία του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως ανάγεται στο επίπεδο μουσειακού εκθέματος».

Είναι πολύ περίεργο να το ακούει κανείς από τα χείλη ενός ατόμου που μόλις πριν από λίγα λεπτά είπε ότι θεραπεύει τα σχίσματα «χάρη στο Ζωοδόχο Πνεύμα και όχι ένα νεκρό γράμμα ...». Δηλαδή, αυτό που απαιτούν οι κανόνες της Εκκλησίας από τους σχισματικούς μέχρι τη μετάνοια, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αποκάλεσε «νεκρό γράμμα» και το γεγονός ότι η Κωνσταντινούπολη δεν είναι πλέον «βασιλεύουσα πόλη» και όχι «πόλη του βασιλιά και της συγκλήτου» το αποκάλεσε «μια επικίνδυνη εκκλησιολογική άποψη».

Η ομιλία στην Ακαδημία Κιέβου-Μοχίλα

Αυτή η ομιλία εκφωνήθηκε από τον «θεϊκό παναγιώτατο» κατά τη διάρκεια εορταστικής δεξίωσης με αφορμή την απονομή του τίτλου του Επίτιμου Γιατρού. Αποτελείται από τρία μέρη:

• τη δημιουργία της OCU και χορήγηση της «αυτοκεφαλίας».
• την προστασία του περιβάλλοντος;
• τον διαθρησκευτικό διάλογο.

Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος χαρακτήρισε τις αθέμιτες και αντι-κανονικές αποφάσεις του σχετικά με τη δημιουργία της OCU «ποιμαντική φροντίδα για πνευματική δικαιοσύνη και ελευθερία», δηλώνοντας ότι «η χορήγηση αυτοκεφαλίας ήταν κρίσιμη για τη θεραπεία του σχίσματος και των σχισμάτων στην τοπική Εκκλησία», καθώς και εξέφρασε την πεποίθηση ότι «η χορήγηση αυτοκεφαλίας στο τέλος θα βοηθήσει στην επίλυση των θεμάτων της ενότητας». Εάν δεν γνωρίζαμε ότι οι λειτουργοί του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών βρίσκονται πίσω από ολόκληρο το έργο της OCU, τότε κάποιος θα μπορούσε να πιστέψει στην ειλικρίνεια του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.

Είναι ενδιαφέρον πώς ο επικεφαλής του Φαναρίου μιλάει για τις δραστηριότητες των σχισματικών, την αναθεματοποίηση των οποίων είχε παραδεχτεί πρόσφατα και είχε διαβεβαιώσει όλους ότι δεν είχε καμία πρόθεση να κοινωνήσει μαζί τους: «Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι Ουκρανοί ήταν αποξενωμένοι από τον υπόλοιπο ορθόδοξο κόσμο, και αν και επεδίωκαν την αυτοκεφαλία, οι προσπάθειές τους δεν έρχονταν σε αντίθεση με την ουσία της ενότητας, αλλά αντιστοιχούσαν στο σωστό δρόμο προς την ενότητα της Εκκλησίας». Τι τραβάει την προσοχή εδώ;

Πρώτον, με τις λέξεις «η πλειοψηφία των Ουκρανών ήταν αποξενωμένη από τον υπόλοιπο ορθόδοξο κόσμο», ο επικεφαλής του Φαναρίου εννοεί σαφώς τους υποστηρικτές της UOC-KP (μέχρι το 2018). Αλλά στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι Ουκρανοί ανήκουν στην UOC. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό από τον αριθμό των κοινοτήτων, εκ των οποίων οι διπλάσιες είναι στην κανονική Εκκλησία από ό, τι στην OCU, και μπορείτε να το δείτε με τα μάτια σας στη Μεγάλη Λιτανεία στο Κίεβο, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι μαζεύονται αμέσως. Οι ναοί της OCU είναι μισοάδειοι και ουσιαστικά δεν έχουν καθόλου θρησκευτικές πομπές.

Δεύτερον, πώς να καταλάβει κανείς τις λέξεις ότι οι ενέργειες των Ουκρανών σχισματικών «αντιστοιχούν στο σωστό τρόπο προς την ενότητα της Εκκλησίας»; Αποδεικνύεται ότι το σχίσμα της εκκλησίας, που πάντα θεωρούνταν θανάσιμο αμάρτημα, είναι τώρα ο δρόμος προς την ενότητα; Πώς μπορείς να μην θυμάσαι το απόφθεγμα του Τζορτζ Όργουελ: «Ο πόλεμος είναι ειρήνη. Η ελευθερία είναι σκλαβιά. Η άγνοια είναι δύναμη»;

Πώς να καταλάβει κανείς τις λέξεις ότι οι ενέργειες των Ουκρανών σχισματικών «αντιστοιχούν στο σωστό τρόπο προς την ενότητα της Εκκλησίας»; Αποδεικνύεται ότι το σχίσμα της εκκλησίας, που πάντα θεωρούνταν θανάσιμο αμάρτημα, είναι τώρα ο δρόμος προς την ενότητα; Πώς μπορείς να μην θυμάσαι το απόφθεγμα του Τζορτζ Όργουελ: «Ο πόλεμος είναι ειρήνη. Η ελευθερία είναι σκλαβιά. Η άγνοια είναι δύναμη»;

Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος απορρίπτει κάθε κατηγορία για αξιώσεις για την αρχηγία στην Εκκλησία και ταυτόχρονα δηλώνει ότι «το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο μοναδικός Θρόνος στον ορθόδοξο κόσμο, είναι υπεύθυνο για την κανονική απονομή του αυτοκέφαλου καθεστώτος». Ήρθε η ώρα να διαβάσουμε ξανά τον ορισμό της γνωστικής ασυμφωνίας.

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν είπε τίποτα νέο για το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος και του «πράσινου ήθους». Αξίζει να δοθεί προσοχή στο πώς ο επικεφαλής του Φαναρίου ερμηνεύει την γιορτή της Μεταμόρφωσης με έναν πρωτότυπο τρόπο: «Η γιορτή της Μεταμόρφωσης του Κυρίου <...> τονίζει την αγιότητα όλης της δημιουργίας, η οποία λαμβάνει και δίνει ένα προαίσθημα της τελικής ανάστασης και αποκατάστασης των πάντων στον επόμενο αιώνα. Όπως δοξάστηκε το σώμα του Κυρίου στο όρος Θαβώρ, έτσι και εμείς, οι άνθρωποι και όλη η δημιουργία, θα λυτρωθούμε και θα κατευθυνθούμε στη Βασιλεία του Θεού».

Αυτό δεν είναι παρά μια περιγραφή της θεωρίας της αποκατάστασης, σύμφωνα με την οποία τα κολαστικά βάσανα δεν είναι αιώνια και, τελικά, όλη η δημιουργία θα αποκατασταθεί από τον Θεό στην αρχική αναμάρτητη μορφή στην οποία δημιουργήθηκε. Παρά το γεγονός ότι παρόμοιες απόψεις μπορούν να βρεθούν στα έργα ορισμένων αγίων πατέρων, η Εκκλησία απέρριψε τη θεωρία της αποκατάστασης ως αντίθετη με τα σαφή και ξεκάθαρα λόγια του Κυρίου: «Αυτοί λοιπόν θα πάνε στην αιώνια τιμωρία, ενώ οι δίκαιοι στην αιώνια ζωή»(Ματθαίος 25:46) και επέβαλε ακόμη και ένα ανάθεμα σε όσους τηρούν μια τέτοια θεωρία: «Αυτοί που απορρίπτουν την αθανασία της ψυχής, το τέλος του αιώνα, τη μελλοντική κρίση και την αιώνια ανταπόδοση για τις αρετές στον ουρανό και την καταδίκη γιατί οι αμαρτίες είναι ανάθεμα» (ιεροτελεστία αναθεμάτων την Εβδομάδα του Θριάμβου της Ορθοδοξίας).

Μιλώντας για διαθρησκευτικό διάλογο, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επίσης δεν είπε κάτι νέο: πρέπει να επικοινωνούμε περισσότερο, να γνωριζόμαστε και να διαλύουμε τις προκαταλήψεις. «Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι θρησκείες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην παγκόσμια ειρήνη. Η αληθινή πίστη διευρύνει την κοσμοθεωρία, απελευθερώνει τις δυνάμεις της αγάπης και σπάει τα δεσμά του στείρου εγωκεντρισμού», δήλωσε ο επικεφαλής του Φαναρίου.

Η έκκληση στο Ολο-Ουκρανικό Συμβούλιο Εκκλησιών και Θρησκευτικών Οργανώσεων

Αυτή η έκκληση ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στο θέμα του διαθρησκευτικού διαλόγου. Χειριζόμενος επιδέξια το μυαλό των ακροατών του, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος καθόρισε την ανάγκη για οικουμενική προσέγγιση μετά τη φρίκη των πολέμων του 20ού αιώνα, και ιδιαίτερα του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου: «Παρά τη φρίκη του 20ού αιώνα, της πιο βάναυσης εποχής στην ανθρώπινη ιστορία, η αλληλοκατανόηση μέσω του διαλόγου γίνεται ένα πιο σημαντικό εργαλείο για τη δημιουργία γεφυρών και συμφιλίωσης. Αυτή η κίνηση προσέγγισης και συμφιλίωσης στον κόσμο μας επιβεβαιώνεται σαφώς από τη συμμετοχή των Χριστιανών στον οικουμενικό διάλογο».

Ο επικεφαλής του Φαναρίου ανέφερε ξεχωριστά την αμοιβαία άρση των αναθεμάτων του 1054, η οποία ανακοινώθηκε το 1965 από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρα και τον Πάπα Παύλο VI, εκφράζοντας την ελπίδα ότι αυτό θα οδηγήσει τελικά στην αποκατάσταση της Ευχαριστιακής κοινωνίας. Αυτό και άλλα μηνύματα σχετικά με την επικείμενη ενοποίηση του Βατικανού και του Φαναρίου, που πραγματοποιήθηκε κατά την επίσκεψη του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στο Κίεβο, αξίζουν ξεχωριστή εξέταση, αλλά εδώ θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σε αυτό: ο επικεφαλής του Φαναρίου προσπαθεί να πείσει τους ακροατές του ότι ο οικουμενισμός αντιστοιχεί στην ουσία της Ορθοδοξίας και η απόρριψή του είναι μια εκδήλωση του μίσους του εξτρεμισμού, δηλαδή κάτι που είναι το αντίθετο της εντολής να αγαπάς τον πλησίον.

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος: «Για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ο διαθρησκευτικός διάλογος από την αρχή έχει θεμελιώδη σημασία για την επιρροή της ίδιας της Ορθοδοξίας στο θρησκευτικό-πλουραλιστικό περιβάλλον». Εδώ είναι απαραίτητο να σταματήσουμε και να εξηγήσουμε. Στις δηλώσεις Ορθοδόξων ιεραρχών και ακόμη και σε επίσημα έγγραφα των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσικής, η συμμετοχή σε οικουμενικές οργανώσεις και γενικά οι οικουμενικές επαφές, εξηγούνται με μια απλή ανάγκη - την ανάγκη μαρτυρίας για την Ορθοδοξία ως μια αληθινή θρησκεία μπροστά από τον ετερόδοξο κόσμο και άλλες θρησκείες. Και στα λόγια του επικεφαλής του Φαναρίου κρύβεται δόλος, γιατί πριν από την εμφάνιση του οικουμενισμού στη σύγχρονη μορφή του, δηλαδη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η συμμετοχή σε κοινές προσευχές με ετερόδοξους και μη πιστούς, η υιοθέτηση κοινών δηλώσεων και άλλων μορφών οικουμενισμού δεν θεωρήθηκαν ποτέ από την Ορθοδοξία ως τρόπος μαρτυρίας της Αλήθειας. Αντίθετα, οι κοινές προσευχές θεωρούνταν αμαρτία, κανονικό έγκλημα και συνήθως τιμωρούνταν με κανονικούς περιορισμούς.

Ωστόσο, τώρα προτιμούν να κλείνουν τα μάτια τους σε όλα αυτά, αφού ο οικουμενισμός έχει γίνει ένα μάλλον μοντέρνο θέμα και το πιο σημαντικό είναι ότι υποστηρίζεται πλήρως από τους «ισχυρούς αυτού του κόσμου». Και αν στην αυγή του οικουμενισμού ήταν ακόμα δυνατό να μιλήσουμε για κάποια πιθανή μαρτυρία της Ορθοδοξίας ενώπιον όλου του κόσμου, σήμερα, μετά από πολλές δεκαετίες, μπορούμε να ισχυριστούμε κατηγορηματικά ότι ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ καμία επίδραση της Ορθοδοξίας στο «θρησκευτικό-πλουραλιστικό περιβάλλον». Αντίθετα, υπάρχει διάβρωση της ορθόδοξης συνείδησης προς την κατεύθυνση της απόρριψης της πίστης στα ορθόδοξα δόγματα ή της υποβάθμισης της σημασίας τους. Επομένως, σε πολλές Τοπικές Εκκλησίες, η ιδέα της απόρριψης του οικουμενισμού κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές τόσο στους πιστούς όσο και στους επισκόπους. Και αυτό γίνεται αντιληπτό από τους υποστηρικτές του οικουμενισμού ως άμεση απειλή, προσπαθούν να εκθέσουν την πίστη στην ορθόδοξη πίστη και ηθική ως σκοταδισμό και φονταμενταλισμό.

Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος: «Ωστόσο, νιώθουμε κάποιες πολύ έντονες αντιδράσεις ενάντια στον διαθρησκευτικό διάλογο. Η ανάπτυξη του θρησκευτικού φονταμενταλισμού και του εξτρεμισμού, του μίσους και του εθνοφυλετισμού είναι φαινόμενα που ακυρώνουν όλες τις θρησκευτικές παραδόσεις, προκαλώντας αυτο-απομόνωση, στενομυαλιά και απόρριψη της ετερότητας ... Ο εξτρεμισμός και το μίσος επιδιώκουν να ιδιοποιηθούν την αλήθεια προωθώντας ένα ήθος αμοιβαίας αποκλειστικότητα».

Εαν δηλώσουμε ότι η Ορθοδοξία είναι η μόνη αληθινή θρησκεία και η Εκκλησία η μόνη κιβωτός σωτηρίας, τότε εμείς, με τα λόγια του «θεϊκού παναγιωτάτου» ιδιοποιούμαστε την Αλήθεια, καλλιεργούμε μίσος και «ήθος αποκλειστικότητας». Αν αυτό δεν είναι απόκλιση από την Ορθοδοξία, τότε τι είναι;!

Εαν δηλώσουμε ότι η Ορθοδοξία είναι η μόνη αληθινή θρησκεία και η Εκκλησία η μόνη κιβωτός σωτηρίας, τότε εμείς, με τα λόγια του «θεϊκού παναγιωτάτου» ιδιοποιούμαστε την Αλήθεια, καλλιεργούμε μίσος και «ήθος αποκλειστικότητας». Αν αυτό δεν είναι απόκλιση από την Ορθοδοξία, τότε τι είναι;!

Συμπεράσματα

Έτσι, από όλα τα παραπάνω, μπορούμε να εντοπίσουμε τα κύρια θέματα στην διάταξη του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Αυτά είναι: τα προνόμια του Φαναρίου, το καθεστώς της «μητρικής εκκλησίας» και η επιμέλεια όλων των «θυγατέρων», θέματα κανονικής επικράτειας, αυτοκεφαλίας, ελληνισμού, προστασίας του περιβάλλοντος και διαθρησκευτικών διαλόγων.

Αυτό όμως που δεν υπάρχει στις ομιλίες του «θεϊκού παναγιωτάτου» είναι το κήρυγμα για τον Χριστό, για τις εντολές Του, για τη μετάνοια και για τη Βασιλεία του Θεού. Ακόμα κι αν ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος αναφέρει θρησκευτικές θέσεις, είναι μόνο για να οδηγήσει τους ακροατές του σε εικασίες σχετικά με το ρόλο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Αν αναφέρει την εντολή να αγαπάς τον πλησίον, είναι μόνο στο πλαίσιο της δικαίωσης των αποκλειστικών προνομίων του. Για να καταλάβει κανείς τη διαφορά μεταξύ ενός πραγματικού ποιμένα του ποιμνίου του Χριστού και ενός ατόμου που νοιάζεται για το μεγαλείο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αρκεί να συγκρίνετε τα λόγια του Μακαριωτάτου Μητροπολίτη κ.κ. Ονούφριου στη Θεία Λειτουργία στις 22 Αυγούστου στη Λαύρα των σπηλαίων του Κιέβου και την ομιλία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου την ίδια μέρα στη Λειτουργία στην Αγία Σοφία του Κιέβου. Ο λόγος του Μητροπολίτη κ.κ. Ονουφρίου ήταν ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ για τον Χριστό, για την αληθινή πίστη, για το γεγονός ότι πρέπει να φοβόμαστε τον Θεό, και τότε δεν θα φοβόμαστε τίποτα. Ότι ένα άτομο πρέπει να περπατά στα κύματα της θάλασσας της ζωής με εμπιστοσύνη στον Χριστό και να εκπληρώνει τις εντολές Του, ό, τι κι αν συμβαίνει. Σας συνιστούμε ανεπιφύλακτα να ακολουθήσετε τον σύνδεσμο και να διαπιστώσετε μόνοι σας ότι ο Μητροπολίτης κ.κ. Ονούφριος κηρύττει τον Χριστό, ενώ ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος προσπαθεί να δικαιολογήσει την παρέμβασή του στις ουκρανικές εκκλησιαστικές υποθέσεις και επίσης να πείσει όλους ότι δεν είναι μουσειακό έκθεμα.

Ο Κύριος διέταξε τους αποστόλους του: «... Πηγαίνετε λοιπόν και κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη, βαφτίζοντάς τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και διδάξτε τους να τηρούν όλες τις εντολές που σας έδωσα. Κι εγώ θα είμαι μαζί σας πάντα, ως τη συντέλεια του κόσμου. Αμήν». (Ματθαίος 28: 19,20). Αντ' αυτού, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος καλεί τους ακροατές του να επικεντρωθούν σε θέματα πρωτοκαθεδρίας, προνομίων, αυτοκεφαλίας και παρόμοια. Σε γενικές γραμμές, όλα αυτά είναι καυγάδες που περιπλανιούνται στις αποχρώσεις του κανονικού δικαίου και στην πρακτική της εφαρμογής του, ατελείωτη διευκρίνιση για το ποιος είναι η «μητέρα εκκλησία» σε ποιον και ποιος έχει τα προνόμια, ποιος μπορεί να χορηγήσει αυτοκεφαλία και ποιος όχι. Όλα αυτά δυσφημούν την ίδια την Ορθοδοξία. Από το ζωντανό και ενεργό Σώμα του Χριστού, η Εκκλησία μετατρέπεται σε ένα είδος απομειναριού του Μεσαίωνα, που ανησυχεί μήπως κάποιος ξεπεράσει ξαφνικά κάποιον στο Διπτύχιο ή εκμεταλλευτεί τα προνόμια άλλων ανθρώπων. Οι άνθρωποι χρειάζονται το καθαρό νερό της ορθόδοξης διδασκαλίας, και όχι τα υπολείμματα της συνεχούς διευθέτησης των σχέσεων. «αν διψάσει κάποιος, έλα σε μένα και πιε» (Ιωάννης 7:37), είπε ο Χριστός. Τι μπορούμε να πιούμε από τις ομιλίες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου; Τι να μάθουμε; Να τιμήσουμε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και να εκτελέσουμε όλες τις αποφάσεις του, όσο άνομες και αν είναι;

Εδώ έγκειται ο κύριος κίνδυνος που προέρχεται από το Φανάρι - παρουσιάζει την Ορθοδοξία ως θρησκεία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, όπου λαμβάνει χώρα μια ανεπαίσθητη αντικατάσταση - ο Χριστός ξεθωριάζει στο παρασκήνιο και η κύρια προσοχή στρέφεται στο μεγαλείο της Κωνσταντινούπολης. Οι ομιλίες του επικεφαλής του Φαναρίου, τα θέματα και το περιεχόμενό τους δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι πιστοί ενθαρρύνονται να μην σκέφτονται πολύ για τον Χριστό, για τη μετάνοια, για τον αγώνα με τα πάθη, για τη Βασιλεία του Θεού και για την πορεία προς αυτήν. Αντίθετα, προτείνεται μια διαφορετική διάταξη - το μεγαλείο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, η «σοφία» των αποφάσεών του, η προστασία του περιβάλλοντος και ο διαθρησκευτικός διάλογος. Ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο ελευθερία και κάθε άτομο μπορεί να επιλέξει ό, τι διαβάζει ανάλογα με τις ανάγκες.

Ξεχωριστά, θα πρέπει να σταθούμε σε οικουμενικές στιγμές. Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δηλώνει την ανάγκη για διαθρησκευτικό διάλογο και καταδικάζει όλους όσοι αντιτίθενται στον οικουμενισμό ως φονταμενταλιστές. Επίσης, υπονοεί για άλλη μια φορά μια επικείμενη ενοποίηση με το Βατικανό. Έτσι, η κατεύθυνση της ανάπτυξης της Ορθοδοξίας, που προτείνει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, είναι η αποκατάσταση της Ευχαριστιακής κοινωνίας με τους Καθολικούς και η περαιτέρω προσέγγιση με άλλες ομολογίες και θρησκείες. Σε τι μπορεί να οδηγήσει αυτό δεν είναι δύσκολο να μαντέψουμε. Ένας Αμερικανός ιερομόναχος ο Σεραφείμ Ρόουζ έγραψε ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο για αυτό: Η Ορθοδοξία και η Θρησκεία του Μέλλοντος. Και φαίνεται ότι ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος σκοπεύει να μας βάλει μπροστά σε μια τέτοια επιλογή - είτε την Ορθοδοξία, είτε αυτήν ακριβώς τη «θρησκεία του μέλλοντος».