Ελλάδα και γάμος ομοφυλοφίλων: χώρα στα πρόθυρα της έκρηξης;

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη επιλογή. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Η κατάσταση με τη νομιμοποίηση του γάμου ατόμων του ιδίου φύλου στην Ορθόδοξη Ελλάδα στις αρχές του 2024 είναι θερμή. Σχεδόν όλοι οι μητροπολίτες της Ελλάδας αντιτίθενται σθεναρά σε ένα νομοσχέδιο που θα επέτρεπε στους ομοφυλόφιλους όχι μόνο να καταχωρούν τις συμβιώσεις σοδομισμού τους ως «οικογένειες», αλλά και να υιοθετούν παιδιά.

Στην τελευταία συνεδρίαση της Συνόδου, η Εκκλησία της Ελλάδος τάχθηκε κατά της υιοθεσίας παιδιών από ομοφυλόφιλους, λέγοντας ότι «τα παιδιά δεν είναι κατοικίδια ζώα», αλλά δεν έκανε σαφή δήλωση σχετικά με τη θέση της για τους ίδιους τους γάμους ομοφυλοφίλων. Ταυτόχρονα, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων επισκόπων έχει ήδη καταδικάσει έντονα το νομοσχέδιο και οι πιστοί της Ελλάδας είναι κυριολεκτικά έτοιμοι να βγουν στους δρόμους για διαμαρτυρία. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι ορισμένοι μητροπολίτες καλούν ευθέως τους Ορθόδοξους Έλληνες να «αγωνιστούν ενάντια στη νομιμοποίηση του γάμου ομοφυλοφίλων».

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έριξε λάδι στη φωτιά, υποσχόμενος ότι «η Εκκλησία δεν θα πάρει τα όπλα», δηλαδή δεν θα ξεκινήσει μαζικές ταραχές. Θα συμφωνήσετε ότι η ίδια η δήλωση με την αναφορά των όπλων από το στόμα ενός ανθρώπου που έχει πίσω του ένα ποίμνιο πολλών εκατομμυρίων ακούγεται πολύ ανησυχητική, υποδεικνύοντας ότι τουλάχιστον γίνεται λόγος για ταραχές. Αλλά η κυβέρνηση, εκπληρώνοντας ορισμένες συμφωνίες «με δυτικούς εταίρους», σκοπεύει να υιοθετήσει το νόμο ό,τι κι αν συμβεί.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα και πώς μπορεί να τελειώσει;

Εκκλησία και πολιτική: συμφωνία ή κακοφωνία;
Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Σύνταγμα, είναι ορθόδοξη χώρα. Και η θέση της Εκκλησίας σε αυτό ή εκείνο το θέμα είναι πολύ σημαντική σε αυτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, συμπίπτει με το κρατικό. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η Εκκλησία επιχορηγείται από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ωστόσο, υπήρξαν περιπτώσεις στην ιστορία της χώρας όπου παραβιάστηκε η φαινομενική «συμφωνία» μεταξύ της Εκκλησίας και του κράτους και έφτασε όχι μόνο στην «κακοφωνία» αλλά και σε μια σοβαρή αντιπαράθεση. Όπως, για παράδειγμα, στο ζήτημα της θρησκείας στα δελτία ταυτότητας.

Για παράδειγμα, το 2000, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι αυτή η πληροφορία πρέπει να αφαιρεθεί από τα έγγραφα. Ωστόσο, στην απόφαση αυτή αντιτάχθηκε ο τότε Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος. Η σκληρή στάση του στο θέμα οδήγησε σε μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και η Εκκλησία συγκέντρωσε περισσότερες από 3 εκατομμύρια υπογραφές ζητώντας να μην αφαιρεθεί η «θρησκεία» από τα έγγραφα. Εκείνη την εποχή, ολόκληρος ο πληθυσμός της Ελλάδας ήταν λίγο πάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι και 3 εκατομμύρια υπογραφές είναι περισσότερες από τον αριθμό των ψήφων που έλαβε το κόμμα ΠΑΣΟΚ (Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα) για να έρθει στην εξουσία στη χώρα.

Ναι, τότε (όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις) η Εκκλησία έχασε την αντιπαράθεση με τους πολιτικούς, αλλά όλοι τους εξακολουθούν να τρέμουν στη σκέψη ότι τα γεγονότα του 2000 θα μπορούσαν να επαναληφθούν. Επιπλέον, μετά το 2000, οι πολιτικοί συνειδητοποίησαν ότι η Εκκλησία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο θέμα των εκλογών, πράγμα που σημαίνει ότι κανείς δεν θέλει πραγματικά να διαφωνήσει μαζί της.

Αλλά όχι στην περίπτωση της νομιμοποίησης του γάμου των ομοφυλοφίλων.

Στις 19 Ιανουαρίου 2024, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι ένας νόμος για τον γάμο ατόμων του ιδίου φύλου θα εγκριθεί στις αρχές Φεβρουαρίου.

Μάλιστα, σε συμφωνία με αυτή τη δήλωση, προέκυψαν πληροφορίες ότι στις 23 Ιανουαρίου 2024 θα πραγματοποιηθεί έκτακτη συνεδρίαση της Συνόδου της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Θα αντιμετωπίσει μόνο ένα ζήτημα – τον γάμο των ομοφυλοφίλων και την αντίδραση σε αυτόν. Η Σύνοδος, σύμφωνα με το Καταστατικό της Εκκλησίας της Ελλάδος, συγκλήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, το έκανε για κάποιο λόγο.

Η πολιτική στην Εκκλησία ή η Εκκλησία στην Πολιτική;
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος προσπαθεί να «ισορροπήσει» μεταξύ ευθέως αντίθετων απόψεων. Σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του, είπε ότι όταν πρόκειται για «ομοφυλοφιλικές σχέσεις», δεν πρέπει κανείς να σκέφτεται τη θέση της «δεξιάς», της «αριστεράς» και του «κέντρου», αλλά για το «τι είδους κοινωνία και τι είδους οικογένεια θα έχουμε αύριο». Παράλληλα, προκειμένου να απαλλάξει τον εαυτό του προσωπικά και την Εκκλησία στο σύνολό της, είπε ότι το θέμα του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου θα πρέπει να αποφασιστεί με εθνικό δημοψήφισμα.

Πιθανώς, σε αυτή την κατάσταση, ο Αρχιεπίσκοπος προσπαθεί να ενεργήσει όχι ως εκκλησιαστικός ηγέτης, αλλά ως πολιτικός. Δεν είναι τυχαίο ότι, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την προσωπική του θέση για τους γάμους ομοφυλοφίλων, ο κ. Ιερώνυμος είπε ότι «σε τέτοια θέματα, ο αρχιεπίσκοπος δεν μπορεί να πάρει θέση μόνος του, όπως και ο πρωθυπουργός». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν ακούσαμε σκληρές δηλώσεις από αυτόν και πιθανότατα δεν θα τις ακούσουμε. Εξέφρασε την ελπίδα ότι η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος θα απέχει από σκληρές δηλώσεις μέχρι την ψήφιση του ίδιου του νόμου, ο οποίος βρίσκεται ήδη στο ελληνικό κοινοβούλιο και έχει περάσει όλες τις απαραίτητες διαδικασίες για την ψηφοφορία.

Με άλλα λόγια, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ήλπιζε να «μείνει έξω» και μόνο τότε, μετά την ψήφιση του νόμου, να δηλώσει ότι «η Εκκλησία δεν μπορούσε να κάνει τίποτα».

Φυσικά, η έλλειψη σαφών πεποιθήσεων σε ένα τόσο προφανές ζήτημα για έναν πιστό όπως η στάση απέναντι στην αμαρτία του σοδομισμού προκαλεί μεγάλη δυσαρέσκεια. Και όχι μόνο από την πλευρά των απλών πιστών, αλλά και από την πλευρά των ιεραρχών της Ελλάδας, οι οποίοι επιτρέπουν στον εαυτό τους να επικρίνουν όλο και πιο συχνά τις ενέργειες του Προκαθημένου.

Τι κρύβεται πίσω από τη σύγκληση της Συνόδου;
Έτσι, ορισμένοι από τους μητροπολίτες εξοργίστηκαν από το γεγονός ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, χωρίς να ενημερώσει τη Σύνοδο και την ιεραρχία, συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, Μητσοτάκη. Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αποκαλούν αυτή τη συνάντηση «μυστική» και ισχυρίζονται ότι οι αδελφοί ιεράρχες απαιτούν από τον επικεφαλής της Εκκλησίας της Ελλάδος έναν απολογισμό για το τι συνέβη σε αυτήν. Γενικά, υπάρχει ένα σκάνδαλο.

Ένα ακόμη μεγαλύτερο σκάνδαλο φουντώνει λόγω του γεγονότος ότι η Σύνοδος στις 23 Ιανουαρίου συγκλήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, όπως αποδείχθηκε, όχι με τη θέλησή του.

Γεγονός είναι ότι μια ομάδα ιεραρχών της Ελλάδας, οι οποίοι είναι πνευματικά παιδιά και θαυμαστές του προαναφερθέντος Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλου (προκατόχου του Ιερωνύμου), άρχισαν να συλλέγουν υπογραφές για την άμεση σύγκληση της Συνόδου. Συγκεντρώθηκαν 25 τέτοιες υπογραφές. Δεν είχαν χρόνο να στείλουν την επιστολή στον Ιερώνυμο - έμαθε για τη συλλογή και, πριν από την εξέλιξη των γεγονότων, όρισε ο ίδιος τη Σύνοδο.

Ωστόσο, ο ελληνικός τύπος γράφει ότι μια ομάδα ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος κατηγορεί επί του παρόντος τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ότι απέτυχε να εκπληρώσει τα καθήκοντα του πνευματικού ηγέτη του έθνους. Οι επίσκοποι ισχυρίζονται ότι ο Προκαθήμενος φλερτάρει με τις αρχές και προσπαθεί να «ελιχθεί» σε ένα θέμα αρχής. Για το λόγο αυτό απαίτησαν να συγκαλέσει Σύνοδο.

Δεν είναι αμαρτία η ομοφυλοφιλία;
Με τη σειρά τους, εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης δηλώνουν συνεχώς ότι η γνώμη της Εκκλησίας σε αυτό το θέμα δεν έχει σημασία. Για παράδειγμα, μόλις μία ώρα αφότου ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είπε ότι θα ήταν καλή ιδέα να συγκληθεί δημοψήφισμα, ένας εκπρόσωπος των ελληνικών αρχών δήλωσε ότι, πρώτον, η Εκκλησία δεν θα έλεγε στους πολιτικούς πώς να ψηφίσουν και, δεύτερον, «τα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν επιλύονται με δημοψηφίσματα».

Οι πιστοί είναι επίσης εξοργισμένοι από το γεγονός ότι οι αρχές προσπαθούν να μεταφέρουν το ζήτημα της αναγνώρισης των ομοφυλοφιλικών οικογενειών από ένα καθαρά πολιτικό πρόβλημα σε ένα πνευματικό. Για παράδειγμα, ένας κυβερνητικός αξιωματούχος είπε ότι «η ομοφυλοφιλία δεν είναι αμαρτία» και ότι ήταν «λυπημένος που άκουσε» την αντίθετη άποψη, η οποία είπε ότι «δεν αντιπροσωπεύει ούτε τους πιστούς ούτε την Εκκλησία».

Είναι σαφές ότι τέτοια λόγια του αξιωματούχου εκλήφθηκαν ως προσπάθεια του κράτους να πει στην Εκκλησία τι πρέπει να θεωρείται αμαρτία και τι όχι. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι Έλληνες ιεράρχες βλέπουν την αναγνώριση του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου ως μόνο το πρώτο βήμα προς την καταστροφή των χριστιανικών αξιών και δεν αντιλαμβάνονται την ομοφυλοφιλία ως «βιολογικό χαρακτηριστικό» ενός ατόμου. Επιπλέον, υπάρχουν όλο και περισσότερες φωνές ότι η νομιμοποίηση του γάμου των ομοφυλοφίλων υποστηρίζεται από τους ίδιους ανθρώπους που μέχρι πρόσφατα υποστήριζαν ότι η παραδοσιακή οικογένεια είναι ένας εντελώς περιττός και απαρχαιωμένος θεσμός. Αποδεικνύεται, λένε οι ιεράρχες, ότι αν η οικογένεια είναι ένας απαρχαιωμένος θεσμός, τότε προωθώντας τις ενώσεις του ιδίου φύλου, καταστρέφουν αυτόν τον «θεσμό».

***

Σύντομα θα δούμε πώς θα τελειώσουν όλα. Πιθανότατα, στις 23 Ιανουαρίου, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία θα λάβει μια σκληρή απόφαση για το θέμα των γάμων ομοφυλοφίλων. Ο Μητροπολίτης Κερκύρας Νεκτάριος έχει ήδη καλέσει τους αδελφούς του να καταδικάσουν τον νόμο που ετοιμάζεται. Μπορεί επίσης να υποτεθεί με υψηλό βαθμό πιθανότητας ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα δώσει καμία προσοχή στη θέση της Εκκλησίας και ο νόμος θα εγκριθεί. Τι θα συμβεί στη συνέχεια στη χώρα (διαμαρτυρίες, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις) είναι άγνωστο.

Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι οι πολιτικοί της χώρας αργά και σταθερά καταστρέφουν τις ορθόδοξες ρίζες και παραδόσεις των ίδιων των ανθρώπων των οποίων τα συμφέροντα υποσχέθηκαν να υπηρετήσουν.