Εάν ο Μπαντέρα είναι ο «Πατέρας σας», τι είναι η Εκκλησία για εσάς;

Ιερείς της OCU τραγουδούν ένα τραγούδι για τον Μπαντέρα. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Συνήθως, οι σχισματικοί και οι θαυμαστές τους προσβάλλονται από τις παρατηρήσεις ότι βάζουν το έθνος και τους ηγέτες του στη θέση του Θεού και τις εκλαμβάνουν ως δημαγωγικά σχόλια που έχουν ως στόχο τη «χειραγώγηση» του ουκρανικού λαού και τη δυσφήμιση των πατριωτών και ότι είναι «προπαγάνδα του Κρεμλίνου». Και ίσως το πιστεύουν ειλικρινά. Ας δούμε όμως παρακάτω τα απλά γεγονότα.

Στο Ivano-Frankivsk, οι «κληρικοί» της OCU, σε μια επίσημη εκδήλωση που ήταν αφιερωμένη στα γενέθλια του Μπαντέρα, πραγματοποίησαν δίπλα στο μνημείο του ένα «μνημόσυνο» για τον αρχηγό (ο οποίος παρεμπιπτόντως δεν ήταν Ορθόδοξος, αλλά Ουνίτης) και μετά τραγούδησαν το τραγούδι «Ο Πατέρας μας  είναι ο Μπαντέρα, η Μητέρα μας είναι η Ουκρανία». Ο δήμαρχος Ruslan Martsinkiv ανήρτησε μια αναφορά σχετικά με την εκδήλωση, στην προσωπική του σελίδα στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης «Facebook».

Δεν είναι δύσκολο να προβλεφθεί η άποψη του μέσου «πατριώτη» για την εκδήλωση στο Ivano-Frankivsk: οι «ιερείς» της OCU αγαπούν τη  Μητέρα Ουκρανία και ως εκ τούτου τραγουδούν ένα τραγούδι για τον άντρα που αγωνίστηκε για την ελευθερία της. Υπάρχει κάτι περίεργο σε όλο αυτό;

Πράγματι, από την άποψη ενός εθνικιστή, δεν υπάρχει κάτι περίεργο σ’ αυτό το γεγονός - οι ιερείς πρέπει επίσης να αγαπούν τη χώρα τους και να τιμούν τους ήρωες που αγωνίστηκαν γι’ αυτή. Αλλά έχουν οι κληρικοί την εξουσιοδότηση να αποκαλούν δημόσια ως «Πατέρα τους», όχι τον Θεό, αλλά έναν άνθρωπο, και ειδικότερα έναν άνθρωπο αμφιβόλου χριστιανικής αξίας;

Ακριβέστερα, αυτή η ερώτηση διατυπώθηκε από έναν από τους αναγνώστες, ο οποίος σχολίασε την ανάρτηση που έκανε γι’ αυτό το γεγονός ο δήμαρχος του Ivano-Frankivsk, στην προσωπική του σελίδα, στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης «Facebook»: «Και εγώ νόμιζα ότι ο «Πατέρας σας» είναι Αυτός που βρίσκεται στον Ουρανό;!»

Οι ειδήσεις για την παράσταση στο Ivano-Frankivsk είχαν ευρεία απήχηση στο Διαδίκτυο, οπότε ας αναλύσουμε το ίδιο το τραγούδι και τι σημαίνει να το τραγουδούν οι «ιερείς» της δομής του Ντουμένκο.

Τι λέει αυτό το τραγούδι;

Ο «κληρικοί» της OCU τραγούδησαν ένα τραγούδι για έναν επαναστάτη, ο οποίος εμπνεύστηκε από το όνομα «Μπαντέρα», πολέμησε ενάντια στους «Μοσχοβίτες» και πέθανε ηρωικά. Ενώ έκαναν αναφορά στην ιστορία του πρωταγωνιστή, που βρίσκεται κάτω από μια βελανιδιά «χωρίς αριστερό πόδι και δεξί χέρι», την διακόπτουν ξαφνικά και αναφωνούν την επωδό «Ο Πατέρας μας είναι ο Μπαντέρα, η Μητέρα μας είναι η Ουκρανία, θα αγωνιστούμε για την Ουκρανία!»

Φυσικά, το κείμενο του τραγουδιού δεν είναι υποχρεωμένο να ακολουθεί την ιστορική αλήθεια, αλλά έχει τεράστια εκπαιδευτική και ιδεολογική αξία, η οποία χρησιμοποιείται σήμερα για να προκαλέσει «πατριωτικά» συναισθήματα και να επηρεάσει «δεόντως», εμάς τους σύγχρονους Ουκρανούς. Οι κύριες θέσεις του τραγουδιού είναι οι εξής: ο Πατέρας των Ουκρανών είναι ο Μπαντέρα, η Μητέρα μας είναι η Ουκρανία, οι «Μοσχοβίτες» είναι κακοί και πρέπει να νικηθούν. Φαίνεται ότι τα μέλη της OCU, θεωρούν τους εαυτούς τους ως υπερπατριώτες, και γι’ αυτό το λόγο παρουσίασαν αυτό το κομμάτι.

Το κείμενο του ίδιου του τραγουδιού περιέχει μια σειρά από αναφορές που δεν μπορούν παρά να εγείρουν ερωτήματα.

1. Το τραγούδι λέει ότι υπήρχε εχθρότητα ανάμεσα στους Ουκρανούς και τους Ρώσους: «Και δε ζούσαμε σύμφωνα με τους Μοσχοβίτες».                                                                       

Συνήθως, οι αντάρτες ονομάζονται μέλη του OUN-UPA, οι οποίοι από το 1944 έως το 1956 διεξήγαγαν κομματικό πόλεμο εναντίον του σοβιετικού καθεστώτος στο έδαφος της Δυτικής Ουκρανίας. Ήδη από την περιοχή όπου έλαβαν χώρα αυτές οι ενέργειες, είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι οι Μοσχοβίτες (όπως οι εθνικιστές αποκαλούν τους Ρώσους) δεν ήταν εκεί. Αλλά ακόμα και αν κάποιοι από τους Μοσχοβίτες ήταν εκεί, το ποσοστό τους είναι πολύ μικρό για να αναφερθεί χωριστά. Και αυτό γιατί οι αντάρτες «δε ζούσαν σύμφωνα» όχι με τους «Μοσχόβιτες», αλλά με εκείνους τους Ουκρανούς που ήταν πιστοί στο σοβιετικό καθεστώς. Οι τελευταίοι, ως επί το πλείστον, δεν ήταν μέλη του NKVD που πολεμούσε στο πλευρό του UPA, αλλά απλοί χωρικοί που ήθελαν απλώς να ζήσουν ειρηνικά και όχι να πολεμήσουν με τους «Σοβιετικούς». Σύμφωνα με τους ιστορικούς, την περίοδο 1944-1953, μέλη του UPA σκότωσαν 30.676 άτομα. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν άμαχος πληθυσμός, απλοί πολίτες της Δυτικής Ουκρανίας: αγρότες κολεκτιβικών συνεταιρισμών και χωρικοί - 15.355, εργάτες - 676, διανοούμενοι - 1.931 (συμπεριλαμβανομένων 50 ιερέων), παιδιά, ηλικιωμένοι και νοικοκυρές - 860. Συνολικά 18.822 θάνατοι αμάχων, για τους οποίους υπεύθυνοι ήταν οι «υπερπατριώτες» που εμπνεύστηκαν από τη φράση «ο Πατέρα μας είναι ο Μπαντέρα, η Μητέρα μας είναι η Ουκρανία».

2. Το τραγούδι λέει για μια συγκεκριμένη μάχη, η οποία, προφανώς, έλαβε χώρα την ημέρα της εορτής, των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων, Πέτρου και Παύλου: «... Την Ημέρα της Εορτής του Πέτρου, μπήκαμε στη μάχη. Οι «Μοσχοβίτες» τράπηκαν σε φυγή και έγιναν καπνός κατά τη διάρκεια των πυροβολισμών μας».                                                                              

Η ιστορία δεν μας λέει για τις θριαμβευτικές νίκες των μονάδων των ανταρτών ενάντια στους «Μοσχοβίτες», αλλά αναφέρει απλά μόνο έναν μεγάλο αριθμό μικρών επιδρομών από ατάκτο στρατό. Αλλά η αναφορά στην Ημέρα της Εορτής του Πέτρου (προφανώς, αναφερόμαστε στην Ημέρα της Εορτής των Πρωτοκορυφαίων Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου που εορτάζεται την12η Ιουλίου με το Παλαιό Ημερολόγιο), μας κάνει να θυμόμαστε ότι το 1944 (την περίοδο 13-22 Ιουλίου) υπήρξε πραγματικά μια μεγάλη στρατιωτική μάχη στην οποία οι αντάρτες θα μπορούσαν να συμμετάσχουν. Μόνο που στη μάχη αυτή δε συμμετείχε το UPA, αλλά το τμήμα «Γαλικία» των Wehrmacht SS της Ναζιστικής Γερμανίας. Αυτή η μάχη είναι η μάχη του Brody μεταξύ του 13ου Σώματος της 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας των Panzer της Wehrmacht, το οποίο περιελάμβανε το τμήμα «Γαλικία» της SS, και τα σοβιετικά στρατεύματα του 1ου Ουκρανικού Μετώπου. Η μάχη τελείωσε με την ήττα του τμήματος «Γαλικία» των SS , και αμέσως μετά πολλά μέλη των «Γαλικιανών» εντάχθηκαν στο UPA. Και δεν είναι μόνο το ζήτημα ότι το κείμενο του αντάρτικου τραγουδιού έρχεται σε αντίθεση με την ιστορική αλήθεια (δεν ήταν οι «Μοσχοβίτες» που έχασαν τα παπούτσια τους υπό όρους). Το θέμα δεν είναι καν ότι στο 1ο Ουκρανικό Μέτωπο υπήρχαν πολλοί Ουκρανοί εθνικιστές, τους οποίους «χτηπούσε» το τμήμα «Γαλικία» των SS ως μέρος του ναζιστικού στρατού. Το σημαντικό για τους «ιερείς» της OCU είναι, ανεξαρτήτως με την ιστορική αλήθεια, να αναδείξουν τον ηρωισμό των Ουκρανών εθνικιστών και να πείσουν τους πιστούς τους ότι πρέπει να παραδειγματιστούν από αυτόν τον ηρωισμό.

Ποιος είναι ο Πατέρας για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς;

Οι Ουκρανοί αγαπούν το τραγούδι και ξέρουν να τραγουδούν. Ποιος από εμάς δεν ξεκίνησε να τραγουδά ένα τραγούδι, όντας σε κατάσταση μέθης, ύστερα από υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, χωρίς να σκέφτεται και πολύ για το περιεχόμενό του τραγουδιού; Δεν υπάρχουν τέτοιοι πολλοί. Υπάρχει βέβαια μια μικρή διαφορά, διότι για να συμβεί κάτι τέτοιο και να τύχει κάποτε να τραγουδήσουμε έτσι, αυτό συμβαίνει συνήθως όταν είμαστε σε διακοπές ή όταν είμαστε σε στενό οικογενειακό ή φιλικό κύκλο.

Εάν οι «ιερείς» τραγουδούν ένα τέτοιο τραγούδι ενδεδυμένοι με τα άμφιά τους, και ειδικότερα αμέσως μετά από ένα «μνημόσυνο», τότε προφανώς εκφράζουν τη θέση της «Εκκλησίας» τους. Με άλλα λόγια, με αυτή τη στάση τους και την προσφώνηση του Μπαντέρα ως «Πατέρας τους» ουσιαστικά δηλώνουν ότι αυτή είναι η επίσημη θέση της OCU.

Είναι όμως απαραίτητο να αναφέρουμε ποιος αποκαλείται στην αληθινή Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία ως «Πατέρας»; Ας θυμηθούμε τα λόγια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού: «Μην αποκαλείς κανέναν στη γη ως πατέρα σου, διότι Ένας είναι ο Πατέρας σου, Αυτός που είναι στον Ουρανό. Και μην αυτοαποκαλείσθε ως «δάσκαλοι», διότι Ένας είναι ο Δάσκαλός σας, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός»(Κατά Ματθαίον 23: 9-10). Ναι, στην Εκκλησία η λέξη «πατέρας» δεν χρησιμοποιείται μόνο ως αναφορά στο όνομα του Θεού. Εκτός από τη συνήθη αναφορά προς το πρόσωπο κάποιου ιερέα, η λέξη «πατέρας» χρησιμοποιείται και όταν κάποιος αναφέρεται σε ιδιαίτερα σεβαστούς «ποιμένες» της Εκκλησίας. Για παράδειγμα, ο Μακαριστός Μητροπολίτης Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας κ.κ. Αμφιλόχιος (Ράντοβιτς) ονομάστηκε «ο πατέρας του Ορθόδοξου Μαυροβουνίου». Υπάρχει η έκφραση «πνευματικός πατέρας» ως αναφορά σε έναν πνευματικό καθοδηγητή ο οποίος τελεί το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως και στον οποίο ένας Ορθόδοξος Χριστιανός εμπιστεύεται τα πνευματικά του προβλήματα.

Και, φυσικά, οι πιστοί αποκαλούν με αγάπη «πατέρες», τους ανθρώπους που η Εκκλησία τίμησε ως «Αγίους». Γνωρίζουμε ότι οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας βρίσκονται δίπλα στον Θρόνο του Θεού και η προσευχή μας προς αυτούς έχει μια ειδική δύναμη.

Όμως όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί – «ποιμένες», κληρικοί και άγιοι - προσπαθούν να μιμηθούν τον Ουράνιο Πατέρα.

«Να είστε τέλειοι, λοιπόν, όπως ο Ουράνιος Πατέρας σας είναι τέλειος» (Κατά Ματθαίον 5:48), μας λέει ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Και δεν είναι μόνο λόγια, είναι αναφορά σε ένα πρότυπο τελειότητας για εμάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς. Σε αυτά τα λόγια υπάρχει το ρήμα που μας υποκινεί στην τελείωση, το ρήμα «είναι». Εξετάζουμε την τελειότητα του Ουράνιου Πατέρα και προσπαθούμε να γίνουμε πιο τέλειοι οι ίδιοι. Και είναι φυσικό να πάρουμε ένα παράδειγμα από Αυτόν με τον Οποίο θέλουμε να έρθουμε «σε ομοίωση».

Τα μικρά παιδιά «υιοθετούν» πολύ γρήγορα τις συνήθειες των γονέων τους. Απλώς παρακολουθούν και επαναλαμβάνουν. Και τα κακά και τα καλά πράγματα.

Οι ενήλικες ουσιαστικά δε διαφέρουν από τα παιδιά, αναζητούν επίσης ένα παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουν. Και αν το πρότυπο για εμάς είναι ο Επουράνιος Πατέρας, τότε έχουμε ένα κίνητρο να προσεγγίσουμε την τελειότητα Του. Και αν το σημείο αναφοράς είναι διαφορετικό;

Υπάρχει μια εντελώς διαφορετική αναφορά στη λέξη «πατέρας» στις Γραφές. Ο  Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, απευθυνόμενος στους Φαρισαίους, τους Είπε: «Γιατί δεν είναι σαφής η γλώσσα Μου για εσάς; Επειδή δεν μπορείτε να αντιληφθείτε τι λέω. Ανήκετε στον πατέρα σας, τον διάβολο και θέλετε να εκπληρώσετε τις επιθυμίες του πατέρα σας. Ήταν φονέας από την αρχή, δεν μπορεί να πει την αλήθεια, γιατί δεν υπάρχει αλήθεια σε αυτόν. Όταν λέει ψέματα, μιλάει τη φυσική του γλώσσα, γιατί είναι ψεύτης και πατέρας των ψεμάτων» (Κατά Ιωάννην 8: 43-44).

Η OCU προσφωνεί τον Στεπάν Μπαντέρα ως «πατέρα» και τον αναγνωρίζει ως πνευματικό καθοδηγητή. «Ενδέχεται να αντιταχθούμε σ’ αυτό», λένε οι «ιερείς» της OCU και δεν παραδέχονται ότι κάποιος από τους ίδιους το ανέφερε άμεσα. Αλλά δε χρειάζεται. Όταν τον «μνημονεύουν» και μετά τραγουδούν «Πατέρας μας είναι ο Μπαντέρα», ενδεδυμένοι με ιερατικά άμφια, αυτό είναι αρκετό. Επιπλέον, πριν από λίγο καιρό, ο Προκαθήμενος της OCU, Σεργκέι Ντουμένκο, δήλωσε ότι ο Μπαντέρα ήταν «μια ιδιοφυΐα που συνέβαλε στη δημιουργία του εθνικού πνεύματος» και είναι περήφανος που αυτός και τα μέλη της δομής του ονομάζονται «οπαδοί του Μπαντέρα».

Μπορεί ο Μπαντέρα να γίνει ηθικός και πνευματικός καθοδηγητής για έναν Ορθόδοξο Χριστιανό;

Η προσωπικότητα του Στεπάν Μπαντέρα είναι πολύ αντιφατική για τη σύγχρονη Ουκρανία. Μέχρι πρόσφατα, η στάση του ουκρανικού λαού απέναντι στον Μπαντέρα ήταν σε μεγάλο βαθμό αρνητική λόγω της συνεργασίας του με τους Ναζί και τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ΟUN εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Μετά το Κίνημα της Πλατείας όμως, όλα άλλαξαν - τώρα παρουσιάζεται ως μαχητής για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και σχεδόν εθνικός ήρωας. Αλλά δεν θα αξιολογήσουμε την προσωπικότητα του Μπαντέρα ως προς τις πολιτικές του δραστηριότητες. Μας ενδιαφέρει τι είδους Χριστιανός ήταν.

Ο πατέρας του Στεπάν Μπαντέρα ήταν Ουνίτης ιερέας. Στη δεκαετία του 1930, στο έδαφος της τότε Δυτικής Ουκρανίας (αργότερα Πολωνίας), οργάνωσε μια σειρά τρομοκρατικών ενεργειών, απλά για τη δολοφονία διακεκριμένων Πολωνών κρατικών αξιωματούχων. Στη δίκη της Βαρσοβίας, σχετικά με τη δολοφονία του Πολωνού υπουργού Εσωτερικών Branislav Peracki, ο εισαγγελέας είπε στον Μπαντέρα ότι οι τρομοκρατικές ενέργειες του ΟUN «αντιφάσκουν με τα θεμέλια της Χριστιανικής ηθικής», η οποία δεν εξέπληξε ιδιαίτερα τον ηγέτη του ΟUN.

Την περίοδο 1940-1941, κατά τη διάρκεια του διαχωρισμού των εθνικιστών στο OUN του Μπαντέρα και στο OUN του Melnik, ο Σεπάν Μπαντέρα έδωσε εντολή για τη δολοφονία εκατοντάδων «αδελφών», οπαδών του Melnik.

Αλλά ίσως το πιο αμφιλεγόμενο γεγονός της βιογραφίας του Μπαντέρα είναι η συνεργασία του με τους Γερμανούς Ναζί. Την άνοιξη του 1941, το OUN του Μπαντέρα σχημάτισε την Ουκρανική Λεγεώνα στην Πολωνία, ως τμήμα των ναζιστικών ταγμάτων εφόδου «Nachtigall» και «Roland», που αριθμούσε συνολικά 800 άτομα. Κατηγορούνται για μαζικά εβραϊκά πογκρόμ στη Λβιβ και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής επίθεσης στην ΕΣΣΔ. Αργότερα, οι Ναζί, ένωνοντας το «Nachtigall» και το «Roland», δημιούργησαν το 201ο Τάγμα Εφόδου το οποίο και έστειλαν να καταστρέψει τους Λευκορώσους αντάρτες, την ίδια στιγμή που ο τοπικός πληθυσμός αντιτασσόταν στη Ναζιστική Γερμανία. Ο νυν Πρόεδρος της Λευκορωσίας, Alexander Lukashenko, είχε κατηγορήσει το OUN του Μπαντέρα γι’ αυτό.

Στην Ουκρανία, θεωρείται ότι ο Στεπάν Μπαντέρα όχι μόνο συνεργάστηκε με τη ναζιστική Γερμανία, αλλά ότι σχεδόν πολεμούσε ως στρατιώτης της.

Αυτό συνήθως εκδηλώνεται πιο έντονα την 1η Ιανουαρίου, όπου οργανώνεται πομπή υπό το φως πυρσών στο Κίεβο, προς τιμήν της επετείου των γενεθλίων του ηγέτη. Αν και προς τα έξω η πομπή φέρνει στη μνήμη οδυνηρές αναμνήσεις από τις πορείες που γίνονταν υπό το φως πυρσών στη ναζιστική Γερμανία.

Η τελευταία πορεία, που πραγματοποιήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2020, καταδικάστηκε έντονα από τον Ισραηλινό Πρέσβη στην Ουκρανία Joel Lyon, ο οποίος χαρακτήρισε τον Στεπάν Μπαντέρα «συνεργό του ναζιστικού καθεστώτος».

Είναι πιθανό να αντιμετωπίσουμε διαφορετικά τον Μπαντέρα ως πολιτικό, αλλά μπορεί να θεωρηθεί «πατέρας» για έναν Ορθόδοξο Χριστιανό; Δίδαξε τις εντολές του Χριστού; Σου δίδαξε να αγαπάς τους εχθρούς σου, να ευλογείς εκείνους που σε καταριούνται και να κάνεις καλό σε όσους κάνουν κακό; Απολύτως όχι.

Μήπως ο Στεπάν Μπαντέρα δίδαξε αγάπη; Όχι, δίδαξε στους οπαδούς του να μισούν και να σκοτώνουν εκείνους που διαφωνούσαν με τις ιδέες του.

Με τέτοια παρακαταθήκη, υπάρχουν πολύ σοβαρές αμφιβολίες ότι ο Στεπάν Μπαντέρα «συνάντησε» τον Σωτήρα μετά το θάνατό του, πόσο μάλλον ότι θα μπορούσε να γίνει ηθικός και πνευματικός καθοδηγητής για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς.

Τότε γιατί ο Προκαθήμενος της OCU, Σεργκέι Ντουμένκο θεωρεί τον Μπαντέρα «εθνική ιδιοφυΐα» και είναι περήφανος που είναι οπαδός του; Γιατί οι «ιερείς» της OCU αποκαλούν τον Μπαντέρα ως «πατέρα» τους;

Όποιου ο Μπαντέρα δεν είναι «Πατέρας», η Ουκρανία δεν είναι Μητέρα του;

Αν και το «ο Πατέρας μας είναι ο Μπαντέρα» είναι απλώς ένα τραγούδι, η επωδός του «O Πατέρας μας είναι ο Μπαντέρα, η Μητέρα μας είναι η Ουκρανία» είναι ένα ιδεολογικό «λάβαρο» της σύγχρονης Ουκρανίας. Η στάση που κρατά κάποιος απέναντι στην προσωπικότητα του Στεπάν Μπαντέρα, μαζί με την περιβόητη ρήση «τίνος είναι η Κριμαία;», συνδέονται με  μια δοκιμασία πατριωτισμού που επιβάλλεται στους Ουκρανούς. Οι  «ιερείς» της OCU λένε στους Ουκρανούς, ότι εάν δε θεωρούν τον Μπαντέρα εθνικό ήρωα, τότε δεν μπορούν να αγαπήσουν πλήρως την Ουκρανία. Με απλά λόγια, εάν ο Μπαντέρα δεν είναι ο πατέρας σας, τότε δεν είστε πραγματικός Ουκρανός.

Αλλά αν δεν είστε απλά Ουκρανός, αλλά  είστε και Ορθόδοξος Χριστιανός;

Και ο Ορθόδοξος Χριστιανός απλώς δεν μπορεί να αγνοήσει το γεγονός ότι η επωδός «Ο Πατέρας μας είναι ο Μπαντέρα, η Μητέρα μας είναι η Ουκρανία» είναι ένας διαστρεβλωμένος σημασιολογικός δανεισμός των περίφημων λέξεων του Μεγαλομάρτυρος  Αγίου Κυπριανού της Καρχηδόνας, που έλεγε: «Όποιου η Εκκλησια δεν είναι Μητέρα, ο Θεός δεν Είναι Πατέρας του». Στην πραγματικότητα, ο Άγιος είπε με άλλα λόγια: «Αυτός που δεν μπορεί πλέον να αναγνωρίσει τον Θεό ως Πατέρα του δεν μπορεί να έχει και την Εκκλησία ως Μητέρα του». Όμως, στην περίπτωση των ουκρανικών σχισματικών, αυτή η διατύπωση ακούγεται ακόμη πιο διαφωτιστική- ένα άτομο που έχει εκπέσει από την Εκκλησία, δε θεωρεί πλέον τον Θεό ως Πατέρα και ως εκ τούτου αναγκάζεται να αναζητήσει έναν αντικαταστάτη Του.

Και βλέπουμε πώς λειτουργεί αυτή η αντικατάσταση στην πραγματικότητα. Γιατί οι «ιεράρχες» και οι «ιερείς» της OCU «χειραγωγούν» τους οπαδούς τους και τους ωθούν να καταλάβουν τους ναούς των πιστών της UOC, να σπάσουν τις πόρτες των εκκλησιών με λοστούς και να τις κόψουν με τροχούς; Γιατί διδάσκουν «προσευχή» με σιδηρογροθιές και ρόπαλα; Γιατί διδάσκουν στους οπαδούς τους όχι να αγαπούν αλλά να μισούν τον γείτονά τους; Διότι αν και λένε δυνατά τις προσευχές της εκκλησίας, στην καρδιά τους είναι χαραγμένη η φράση «ο Πατέρας μας  είναι ο Μπαντέρα». Επειδή ο Στέπαν Μπαντέρα και άλλοι εθνικιστές ηγέτες δίδαξαν να μην αγαπούν αλλά να μισούν: Πολωνούς, Ρώσους, «λάθος» Ουκρανούς, Μπολσεβίκους κ.λπ. Και το μίσος, ανεξάρτητα από το πόσο «πατριωτικό» μπορεί να είναι, δεν μπορεί να φέρει τον άνθρωπο πιο κοντά στον Θεό.

Και αν τα χαμένα αδέρφια μας δεν το καταλάβουν τώρα, τότε μπορεί να είναι πολύ αργά.