Απαγόρευση με μετάθεση: γιατί η Ι.Σ. Φαναρίου τιμώρησε δύο ιεράρχες από ΗΠΑ

Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος συγκέντρωσε όλη την εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Στην τελευταία σύνοδο το Φανάρι επέβαλλε ποινή αργίας στον Μητροπολίτη Βοστώνης Μεθόδιο και απομάκρυνε τον Μητροπολίτη Ευάγγελο από τη Μητρόπολη Νέας Ιερσέης. Ποιο είναι το σφάλμα αυτών των επισκόπων;

Στις 6 Οκτωβρίου 2020 στο Φανάρι πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, κατά την οποία λήφθηκαν αρκετές όχι μόνο αμφιλεγόμενες, αλλά και σκανδαλώδεις αποφάσεις.

Συγκεκριμένα, η σύνοδος ανέστειλε την ισχύ του Συντάγματος της Αρχιεπισκοπής του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης στις Ηνωμένες Πολιτείες, απαγόρευσε τον Μητροπολίτη Βοστώνης Μεθόδιο και απομάκρυνε τον Μητροπολίτη Ευάγγελο από τη Μητρόπολη Νέας Ιερσέης και τον μετέθεσε στην Μητρόπολη Σάρδεων στην Μικρά Ασία.

Η απαγόρευση του Μητροπολίτη Μεθόδιο, καθώς και η εξορία του Μητροπολίτη Ευάγγελου, προκάλεσαν σοβαρή δυσαρέσκεια μεταξύ της ελληνικής διασποράς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μεταξύ εκείνων που δεν τους άρεσαν πολύ αυτές οι αποφάσεις είναι ακόμη και εκπρόσωποι του Τάγματος του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου (οι οποίοι ονομάζονται επίσης οι Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου). Για παράδειγμα, ο Γεώργιος Σιαμπούλης από το Νιου Τζέρσεϊ, πρώην πρόεδρος της ελληνικής αλυσίδας εστιατορίων Pan Gregorian, δήλωσε ότι μαζί του έχουν επικοινωνήσει περίπου 50 άτομα που ήταν επίσης δυσαρεστημένα με την απομάκρυνση του Μητροπολίτη Ευάγγελου.

Φυσικά, ούτε ο Σιαμπούλης ούτε όσοι επικοινώνησαν μαζί του δεν είναι από τα πιο σημαντικά μέλη του Τάγματος. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι σε θέση να δημιουργήσουν πολλά προβλήματα για το Φανάρι, καθώς αντιπροσωπεύουν τις φωνές πολλών απλών Ελλήνων λαϊκών. Ο Σιαμπούλης, συγκεκριμένα, δήλωσε ότι «όλη η Ομογένεια της Νέας Ιερσέης συμμερίζεται τα συναισθήματά μου για τον παραμερισμό του άξιου Μητροπολίτη μας». Επιπλέον, οι Έλληνες εξοργίστηκαν όχι μόνο από το ίδιο το γεγονός της «εξορίας», αλλά και από τους λόγους για τους οποίους συνέβη. Πιο ορθά, η πλήρης απουσία τους, καθώς ούτε ο Μητροπολίτης Ευάγγελος ούτε ο Μητροπολίτης Μεθόδιος ενημερώθηκαν για το είδος των «κανονικών εγκλημάτων» (έτσι λέει το ανακοινωθέν της συνόδου) κατηγορούνται. Αυτό το γεγονός επιτρέπει στον ίδιο Σιαμπούλης να συμπεράνει ότι ο Πατριάρχης και ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος «έκανα ανταρσία εναντίον των ιεραρχών». Είναι έτσι;

Η ιστορία της Βοστώνης

από το 2003, η σύνοδος του Φαναρίου στην ουσία απέκλεισε δύο πολύ σημαντικούς ιεράρχες στις Ηνωμένες Πολιτείες – τον Μητροπολίτη Μεθόδιο και τον Μητροπολίτη Ευάγγελο. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, ο πρώτος πλήρωσε για «κανονικά εγκλήματα», ενώ για το δεύτερο είναι γνωστό μόνο ότι πήρε μετάθεση στην έδρα στην Μητρόπολη Σάρδεων στην Τουρκία (η οποία, αν και τυπικώς θεωρείται ενεργή, δεν ισχύει κάτι τέτοιο στην πράξη). Αργότερα, εμφανίστηκαν πληροφορίες στον ελληνοαμερικανικό τύπο ότι τόσο ο πρώτος όσο και ο δεύτερος πλήρωσαν τη θέση τους σχετικά με την πρακτική της Θείας Κοινωνίας.

Το θέμα είναι ότι με την έναρξη της πανδημίας, ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος αποφάσισε να χρησιμοποιούνται πλαστικά κουτάλια μιας χρήσης για Θ. Κοινωνία. Σ’ αυτή την πρακτική κάλεσε και τους ιεράρχες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, ο Μητροπολίτης Μεθόδιος ήταν ένας από τους πρώτους που αντιτάχθηκαν ανοιχτά όχι μόνο σε μια τέτοια «καινοτομία», αλλά και κατά του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου.

Στα ΜΜΕ εμφανίστηκαν οι πληροφορίες ότι ο Μητροπολίτης Βοστώνης διοργάνωσε διάσκεψη στο Διαδίκτυο με τους ιεράρχες της Αρχιεπισκοπής, στην οποία δεν προσκλήθηκε ο επικεφαλής της δομής. Σε αυτή ορισμένοι Αμερικανοί επίσκοποι εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για τον αρχηγό της Αρχιεπισκοπής, και ο επικεφαλής της επισκοπής της Βοστώνης έθεσε άμεσα το ζήτημα της πραγματικής απομάκρυνσής του. Φυσικά, μια τέτοια συμπεριφορά δεν μπορούσε να ευχαριστήσει τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, εγκάθετος του οποίου θεωρείται ο Ελπιδοφόρος. Και παρά το γεγονός ότι το 1999 ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος διέπραξε παρόμοια πράξη (όταν ξεκίνησε τη συλλογή υπογραφών κατά του τότε αρχηγού της Αρχιεπισκοπής Σπυρίδωνα), ο Μητροπολίτης Μεθόδιος απαγορεύτηκε στη διακονία.

Πρέπει να αναφερθεί ότι τέτοια αυστηρά μέτρα σε σχέση με τον επικεφαλής της επισκοπής της Βοστώνης ελήφθησαν μετά από πρόταση γνωστού στις ΗΠΑ πρωθιερέα Άλεξ Καρλούτσος, ο οποίος σε ορισμένους κύκλους ονομάζεται «πορτοφόλι του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Ήταν ο Καρλούτσος που έγραψε επιστολή στην οποία ζήτησε την υποχρεωτική παραίτηση του Μητροπολίτη Μεθόδιου.

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο Καρλούτσος βρισκόταν σε μια τεταμένη (αν όχι εχθρική) σχέση με τον Μητροπολίτη Μεθόδιο τουλάχιστον από το 2017, όταν Μητρόπολη Βοστώνης απομάκρυνε από την ενορία του Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου στο Arlington τον πρωθιερέα Νικόλαο Καστανά. Ο λόγος ήταν η οικονομική απάτη. Το σκάνδαλο τότε απέκτησε παναμερικανική κλίμακα (ο Καστανάς κατέθεσε αγωγή εναντίον της Μητρόπολης, η Μητρόπολη κινήθηκε με ανταγωγή), που προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια του Άλεξ Καρλούτσου. Τώρα, σύμφωνα με δημοσιογράφους, ο Καρλούτσος βρήκε επιτέλους έναν τρόπο να αναμετρηθεί με το Μητροπολίτη Μεθόδιο.

Η προσωπικότητα του Άλεξ Καρλούτσου, και ιδιαίτερα το μέτρο της επιρροής του στις υποθέσεις της Αρχιεπισκοπής, είναι θέμα ξεχωριστού άρθρου. Αρκεί να πούμε εδώ ότι αυτός ο ιερέας είναι «ο βικάριος (!) της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής» και ειδικός βοηθός του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου, πνευματικός του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου και του Ιδρύματος Ορθοδοξίας και Ελληνισμού. Είναι επίσης εκπρόσωπος της Αρχιεπισκοπής στον Λευκό Οίκο, στο Κογκρέσο, στις πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις, ελληνοαμερικανικές οργανώσεις, πολιτικά κόμματα και θρησκευτικές ομάδες ελευθερίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με μια λέξη, χωρίς υπερβολή, μπορεί να ονομαστεί «γκρίζος καρδινάλιος» της Αρχιεπισκοπής στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς ότι ο Καρλούτσος έχει εξαιρετικές σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο και ότι η επιστολή του που ζητούσε την απαγόρευση του Μητροπολίτη Μεθοδίου δεν μπορούσε να τεθεί σε ράφι. Παρεμπιπτόντως, ήδη στις 12 Οκτωβρίου 2020 (δηλαδή, λίγες μέρες μετά τη σύνοδο του Φαναρίου), ο ανιψιός του Άλεξ Καρλούτσου Νικόλαος έγινε ο ηγούμενος και βοηθός επισκόπου του καθεδρικού ναού της Αγίας Τριάδας στη Νέα Υόρκη. Φυσικά, ένας πολύ νέος πάστορας μπορεί να έχει εξαιρετική πνευματική αξία, αλλά στο γενικό πλαίσιο, αυτή η κατάσταση μοιάζει περισσότερο με μια εκδήλωση διαφθοράς. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι δεν υπήρχε πιο έμπειρος ιερέας για μια τόσο αριστοκρατική θέση στην Αρχιεπισκοπή.

Ιστορία της Νέας Ιερσέης

Ταυτόχρονα, η ιστορία της μετάθεσης του Μητροπολίτη Ευάγγελου της Νέας Ιερσέης στη Μητρόπολη Σαρδέων έχει πολλά ασαφή σημεία. Όπως στην περίπτωση του Μητροπολίτη Βοστώνης, ο επικεφαλής της Επισκοπής της Νέας Ιερσέης απομακρύνθηκε χωρίς να αναφερθούν οι αιτίες. Επιπλέον, ο Μητροπολίτης Ευάγγελος από τα μέσα ενημέρωσης έμαθε για τη μετάθεσή του (!), κάτι που μαρτυρεί την ιδιαιτερότητα της ατμόσφαιρας στην οποία υπάρχει τώρα η Αρχιεπισκοπή.

Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσιογράφους, οι λόγοι για την απομάκρυνση του Μητροπολίτη Ευάγγελου μπορεί να οφείλονται στο γεγονός ότι «στο αρχικό στάδιο της πανδημίας του κοροναϊού, αποκάλεσε τις ενέργειες του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου (ο οποίος χρησιμοποιούσε κουτάλια μίας χρήσης στη Θ. Κοινωνία – συντ.) «παράνομες και αντικανονικές». Επιπλέον, δημοσιεύθηκαν πληροφορίες στα ΜΜΕ ότι ο Μητροπολίτης Ευάγγελος έχει κακές προσωπικές σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο.

Στο τέλος, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι όχι μόνο στη Βοστώνη και στο Νιου Τζέρσεϋ, αλλά και στο Σικάγο αντιτάχθηκαν στα κουτάλια μιας χρήσης. Ωστόσο, ο Μητροπολίτης Σικάγου Ναθαναήλ (γνωστός φιλελεύθερος και οικουμενιστής), μιλώντας εναντίον κουταλιών μίας χρήσης, δεν άγγιξε την προσωπικότητα του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου, και ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αποφάσεις της συνόδου για στο Φανάρι δεν τον επηρέασαν με κανέναν τρόπο. Δηλαδή, είναι πολύ προφανές ότι ο επικεφαλής της έδρας της Νέας Ιερσέης απομακρύνθηκε από τη διοίκηση της Μητρόπολης όχι τόσο λόγω κανονικών παραβιάσεων, αλλά λόγω της σκληρής κριτικής του των ενεργειών του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου.

Φυσικά, μπορεί να προκύψει το ερώτημα – εάν ο Μητροπολίτης Ευάγγελος υπονόμευε την εξουσία του αρχηγού της Αρχιεπισκοπής, τότε γιατί τιμωρήθηκε με σχετικά ελαφριά μορφή, στάλθηκε σε εξορία και δεν απαγορεύτηκε, όπως ο Μητροπολίτης Μεθόδιος;

Το θέμα είναι ότι το 2018, στην ουσία, μόνο ο Μητροπολίτης Ευάγγελος υπερασπίστηκε ψε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Τότε ο επικεφαλής του Φαναρίου αντιτάχθηκε από τον δισεκατομμυριούχο και τον τραπεζίτη Ευστάθιο Βαλιώτη, ο οποίος είναι στη λίστα των πλουσιότερων ομογενών στις Ηνωμένες Πολιτείες, η προσωπική περιουσία του οποίου εκτιμάται σε περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο Βαλιώτης κατηγόρησε τον Βαρθολομαίο για διαφθορά και άλλες απρεπείς πράξεις. Τότε μόνο ο επικεφαλής της Μητρόπολης της Νέας Ιερσέης τόλμησε να υπερασπιστεί ανοιχτά τον επικεφαλής του Φαναρίου. Επομένως, «μόνο» η απομάκρυνσή του από την έδρα είναι μια συγκεκριμένη «ευγνωμοσύνη» από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Ωστόσο, τίποτα καλό δεν περιμένει τον Μητροπολίτη Ευάγγελο.

Η Αρχιεπισκοπή στις Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτει ξεχωριστό συνταξιοδοτικό ταμείο. Εκτός από τις εισφορές που καταβάλλουν οι ιεράρχες στο συνταξιοδοτικό ταμείο του κλήρου (το ίδιο που πληρώνουν κι οι ιερείς), μετά τη συνταξιοδότηση μπορούν να υπολογίζουν στο 80% του μισθού που λάμβαναν κατά τη διοίκηση της μητρόπολης. Μια πρόσθετη συνταξιοδοτική εισφορά (που εγγυάται στους ιεράρχες μια αξιοπρεπή σύνταξη) καταβάλλεται απευθείας από την Αρχιεπισκοπή. Και αυτό είναι δεκάδες χιλιάδες δολάρια ετησίως.

Ωστόσο, μεταφέροντας τον Μητροπολίτη Ευάγγελο στις Σάρδεις, χωρίς να του επιτρέψουν να παραιτηθεί ως «πρώην» Μητροπολίτης της Νέα Ιερσέης, η σύνοδος του Φαναρίου του στέρησε το δικαίωμα να λάβει πρόσθετη εισφορά από την Αρχιεπισκοπή στη σύνταξή του. Έτσι, ο Ελπιδοφόρος γλύτωσε ένα μεγάλο ποσό, και ο Μητροπολίτης Ευάγγελος θα μπορεί να λαμβάνει μόνο το μέρος της σύνταξής του, το οποίο συνεισέφερε στο ταμείο συντάξεων κληρικών, όπως όλοι οι ιερείς του. Και θα το λάβει όσο υπάρχουν χρήματα στο ταμείο.

Τα ελληνοαμερικανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν έναν άλλο λόγο για την εξορία του Μητροπολίτη Ευάγγελου στις Σάρδεις – την επιθυμία του επικεφαλής της Αμερικανικής Αρχιεπισκοπής να δει στην έδρα της Νέας στις Σάρδεις τον βοηθό του, Επίσκοπο Απόστολο (Κουφαλάκη). Στην ουσία αυτός πρέπει να εκπληρώνει τα καθήκοντα του βοηθού του επισκόπου, αλλά, όπως θυμόμαστε, αυτός, ως επί το πλείστον, μπορεί να ονομαστεί ιερέας Άλεξ Καρλούτσος. Ίσως, ακριβώς για να εξαλειφθεί αυτή η «ασυμφωνία» ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος προσπαθεί να βολέψει τον Σεβασμιώτατο Απόστολο στην έδρα της Νέας Ιερσέης.

Τελικά, ο Μητροπολίτης Ευάγγελος, όσο είναι γνωστό επί του παρόντος, αρνείται να πάει στις Σάρδεις και απλώς παραιτείται. Για τον ιεράρχη, ο οποίος ευθύνεται μόνο για το γεγονός ότι δεν μπορεί να συμβιβαστεί με το στυλ διακυβέρνησης του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου, ό, τι συνέβη είναι μάλλον σκληρό.

Πώς πήγε η σύνοδος του Φαναρίου;

Έχουμε ήδη αναφέρει παραπάνω ότι ο Σεβασμιώτατος Ευάγγελος έμαθε για τη μετάθεσή του στη μητρόπολη των Σαρδέων από τα μέσα ενημέρωσης. Ασυνήθιστη στάση απέναντι στον αρχιερέα, πρέπει να συμφωνήσετε. Ωστόσο, για να αισθανθείτε ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα που επικρατεί στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, θα σας πούμε εν συντομία πώς ακριβώς πραγματοποιήθηκαν οι συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, οι οποίες έλαβαν αποφάσεις για την τιμωρία των δύο ὑπό δυσμένειαν επισκόπων. Επιπλέον, οι εκπρόσωποι του Φαναρίου προσπαθούν να φανούν φιλελεύθεροι και δημοκρατικοί και πολύ συχνά αναφέρονται στους κανόνες.

Η συνάντηση ξεκίνησε στις 6 Οκτωβρίου στις 12 το μεσημέρι. Άνοιξε από τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο, ο οποίος παρουσίασε μια λεπτομερή περιγραφή όλων όσων συμβαίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες (διαβάστε – παραπονέθηκε για τους Μητροπολίτες Μεθόδιο και Ευάγγελο).

Αμέσως μετά τον Ελπιδοφόρο, μίλησε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και «διηγήθηκε λεπτομερώς για τον Μητροπολίτη Βοστώνης Μεθόδιο», προσφέροντας να τον επιπλήξει. Ταυτόχρονα, ο επικεφαλής του Φαναρίου υπενθύμισε ότι αυτή η επίπληξη θα είναι η δεύτερη για τον επικεφαλής της Μητρόπολης Βοστώνης (η πρώτη ανακοινώθηκε πέρυσι).

Ωστόσο, στη συνέχεια, έλαβε τον λόγο συνοδικός αρχιερεύς, ο οποίος φέρεται να είπε ότι αφού είναι η δεύτερη φορά για μομφή και επειδή είναι 74 ετών πότε θα συνετισθεί όταν θα είναι 90 ετών; Και συνέχισε, λέγοντας πως εγώ προτείνω καθαίρεση, αλλά «επειδή η Μήτηρ Εκκλησία είναι φιλόστοργος και αγαπά τα παιδιά της να κάνουμε μία παραχώρηση, διότι περί παραχωρήσεως ομιλούμε, και αντί για καθαίρεση να τον μεταθέσουμε σε μία άλλη Μητρόπολη».

Άλλος αρχιερεύς διαφώνησε και πρότεινε να κληθούν Ευάγγελος και Μεθόδιος στο Φανάρι προς απολογία, πλην όμως «ομόφωνα οι υπόλοιποι είπαν πως μόλις τα ακούσαμε από τις αναγνωσθείσες εκθέσεις του Αρχιεπισκόπου Αμερικής».

Τελικά, οι αποφάσεις για τις οποίες μιλήσαμε παραπάνω εγκρίθηκαν με πλειοψηφία (με μία αποχή).

Είναι ήδη προφανές ότι ο αρχηγός της Αρχιεπισκοπής του Φαναρίου στις ΗΠΑ, Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος, παίρνει θέση-κλειδί στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Είναι αυτός που στο εγγύς μέλλον είναι πιθανό να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο σε αυτήν την Εκκλησία.

Ωστόσο, στην πρώτη και τη δεύτερη περίπτωση, η σφαγή των Ελλήνων ιεραρχών στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχε καμία σχέση με τους κανόνες της Εκκλησίας. Το Φανάρι έδειξε για άλλη μια φορά ότι για αυτόν το κανονικό δίκαιο είναι μια σχετική έννοια και τα προσωπικά παράπονα, προτιμήσεις και επιθυμίες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία. Υπό την επιρροή τους λαμβάνονται οι αποφάσεις. Ακόμα κι αν αυτές οι αποφάσεις είναι επιβλαβείς για την Εκκλησία.

Από την άλλη πλευρά, είναι ήδη προφανές ότι ο αρχηγός της Αρχιεπισκοπής του Φαναρίου στις ΗΠΑ, Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος, παίρνει θέση-κλειδί στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Είναι αυτός που στο εγγύς μέλλον είναι πιθανό να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο σε αυτήν την Εκκλησία. Παρεμπιπτόντως, τόσο η Μητρόπολη Βοστώνης όσο και της νέας ιερσέης βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό τον άμεσο έλεγχό του.

Επομένως, ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος πρέπει να εξεταστεί πιο προσεκτικά. Ειδικά ενόψει της αλλαγής του Συντάγματος της Αρχιεπισκοπής, το οποίο, κατά τη γνώμη μας, θα αλλάξει αποκλειστικά για αυτόν.

Περισσότερα για αυτό στο επόμενο άρθρο.