Ίντριγκες του Φαναρίου στην Εκκλησία Τσεχίας και Σλοβακίας

Επίσκοπος Σουμπέρκ (Šumperk) Ησαΐας (Σλανίνκα). Φωτογραφία: ΕΟΔ

Το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης παρεμβαίνει στις εκκλησιαστικές υποθέσεις όχι μόνο στην Ουκρανία. Επί σειρά ετών οι εκπρόσωποι του Φαναρίου προσπαθούν να αναλάβουν τον έλεγχο της Ορθόδοξης Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας.

Έχοντας χορηγήσει Τόμο Αυτοκεφαλίας σε αυτήν την Εκκλησία το 1998, η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης δεν έδειξε τις φιλοδοξίες της για 15 χρόνια. Όλα άλλαξαν όταν μετά την αποχώρηση του Αρχιεπισκόπου της Πράγας, του Μητροπολίτη Χριστόφορο (Πουλτς), έγινε η εκλογή του νέου επίσκοπου της Πράγας.

Το ΕΟΔ δημοσίευσε ήδη λεπτομερή έκθεση για το πώς, το 2013, οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, ο Μητροπολίτης Γαλλίας Εμμανουήλ και ο συνάδελφός του Μητροπολίτης Αυστρίας Αρσένιος, προσπάθησαν να γίνουν μέρος της Συνόδου της Τσεχικής Εκκλησίας και να καταλάβουν την ηγεσία σε αυτήν. Πώς η Κωνσταντινούπολη το 2014 δεν αναγνώρισε τα αποτελέσματα της Τοπικής Συνόδου αυτής της Εκκλησίας και την εκλογή του Μητροπολίτη Ρωστισλάβος ως Προκαθήμενο, πράγμα που στην ουσία οδήγησε στο σχίσμα της Τσέχικης Εκκλησίας. Τότε μόνο η ανάγκη πραγματοποίησης της Συνόδου της Κρήτης το 2016 ανάγκασε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να ελαφρύνει την πίεση.

Ωστόσο, ήδη τρία χρόνια αργότερα, το Φανάρι συνέχισε τις προκλήσεις του εναντίον της Εκκλησίας των Τσεχικών Χωρών και της Σλοβακίας. Το 2019 οι επίσκοποι του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης εγκατέστησαν μια παράλληλη εκκλησιαστική δομή στην Τσεχία, η οποία είναι εντελώς απαράδεκτη από την άποψη του κανονικού δικαίου.

Την ίδια χρονιά, ο επίσκοπος Σουμπέρκ (Šumperk) Ησαΐας (Σλανίνκα), που χειροτονήθηκε από τους φαναριώτες για την Τσεχική Εκκλησία το 2015, σε αντίθεση με την απόφαση της Συνόδου της Τσεχοσλοβακικής Εκκλησίας για τη μη αναγνώριση της ΟCU, συλλειτούργησε στο Κίεβο με τα μέλη αυτής της δομής.

Καθηγητής θεολογίας και μέλος του Επισκοπικού Συμβουλίου της Ορθόδοξης Επαρχίας της Πράγας της Ορθόδοξης Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας Γιακούμπ Ίρζι Γιουκλ μιλάει λεπτομερώς για το πώς το Φανάρι λειτουργεί στην κανονική επικράτεια της Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας.

* * *

Τις τελευταίες εβδομάδες έρχονται ανησυχητικές ειδήσεις από την Μητρόπολη Ὀλομόουτς καί Μπρνό της Ορθόδοξης Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας. Γίνονται πράγματα που απειλούν να καταστρέψουν την εύθραυστη ειρήνη και ενότητα της Εκκλησίας, που ιδρύθηκε με βάση συμφωνίες που συναφθεισών τον Ιανουάριο του 2016 στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν να θέσουν τέρμα στις αμφιβολίες που προέκυψαν στην Ορθοδοξία μας μετά την παραίτηση του πρώην Μητροπολίτη Χριστόφορου.

Παρά το γεγονός ότι οι συμφωνίες αυτές δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ (για παράδειγμα, οι ιερείς και οι μοναχές της Μητρόπολης Ὀλομόουτς καί Μπρνό που εκδιώχθηκαν για την πιστότητά τους στον Μητροπολίτη Ρωστισλάβο και την Ιερά Σύνοδο δεν αποκαταστάθηκαν), όλοι ήλπιζαν ότι με την πάροδο του χρόνου όλα θα επιλυθούν και η κατάσταση θα βελτιωθεί.

Όμως, όλες οι ελπίδες για την ειρηνική ανάπτυξη της Εκκλησίας μας έληξαν με τίποτα στις 19 Αυγούστου 2019. Εκείνη την ημέρα ιδρύθηκε εταιρεία με την επωνυμία «Ιερά Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου, εγγεγραμμένη εταιρεία», της οποίας πραγματοποιήθηκε η κρατική εγγραφή την 1η Οκτωβρίου 2019 στο Περιφερειακό Δικαστήριο της Οσράβα.

Τι κρύβεται πίσω από αυτό το όνομα; Σταυροπηγιακά μοναστήρια είναι μοναστήρια που υπάγονται απευθείας στον προκαθήμενο της Τοπικής Εκκλησίας (Πατριάρχη, σε μερικές εκκλησίες, στον μητροπολίτη), αν και βρίσκονται στο έδαφος άλλης μητρόπολης. Ένας αναγνώστης που δεν γνωρίζει το θέμα θα μπορούσε να σκεφτεί ότι αυτό το μοναστήρι, αν και βρίσκεται στη μητρόπολη Ὀλομόουτς καί Μπρνό, υπάγεται στον προκαθήμενο της Τοπικής Εκκλησίας μας, Μητροπολίτη Ρωστισλάβο.

Το 2019 οι επίσκοποι του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης εγκατέστησαν μια παράλληλη εκκλησιαστική δομή στην Τσεχία, η οποία είναι εντελώς απαράδεκτη από την άποψη του κανονικού δικαίου.

Ωστόσο, όλα είναι διαφορετικά. Ο πρόεδρος της εταιρείας σύμφωνα με τα δικαστικά πρακτικά και το καταστατικό της είναι ο «Καθ. Κωνσταντίνος Καρδαμάκης». Είναι το κοσμικό όνομα του Μητροπολίτη Βιέννης και έξαρχου της Ουγγαρίας και της Κεντρικής Ευρώπης, που ανήκει στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου (η ημερομηνία γέννησης που αναφέρεται στα σχετικά έγγραφα είναι η ίδια, βλ. παρακάτω).

Συνεπώς, ο επίσκοπος μιας δικαιοδοσίας (της Κωνσταντινούπολης) σκοπεύει να ενεργήσει στην κανονική επικράτεια μιας άλλης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας (της Ορθόδοξης Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας). Αφού η ίδρυση αυτής της εταιρείας όπως και ο διορισμός του Μητροπολίτη Αρσένιου ως επικεφαλής της έλαβε χώρα χωρίς τη γνώση και ακόμη και τη συναίνεση της Ιεράς Συνόδου και του Μητροπολίτη της Τσεχική Εκκλησίας (όπως επιβεβαίωσε ο επίσκοπος Μιχαλόφσκο-Κοσίτσκι Γιώργος), μιλάμε για προφανή παρέμβαση στην κυρίαρχη σφαίρα της κανονικής δικαιοδοσίας της Τοπικής μας Εκκλησίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο, φυσικά, αν ο Μητροπολίτης Αρσένιος ενεργεί εν γνώση του, θα ισχυρίζεται με τον Τόμο Αυτοκεφαλίας που έδωσε στην Τοπική Εκκλησία μας το 1998. Αλλά ακόμη και αυτός ο Τόμος, σύμφωνα με τον οποίο η Αυτοκέφαλη Τσεχική Εκκλησία είναι σημαντικά περιορισμένη και από πολλές απόψεις υπαγόμενη στην Κωνσταντινούπολη, σ καμία περίπτωση, ακόμη και με μια πιο ελεύθερη ερμηνεία, δεν δίνει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο το δικαίωμα να παρακάμψει ή να αγνοήσει άμεσα την Ιερά Σύνοδο αυτής της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας, καθώς και του μητροπολίτη της. Υπενθυμίζουμε ότι ο Μητροπολίτης Ρωστισλάβος απολαμβάνει πολύ μεγάλο σεβασμό στην Κωνσταντινούπολη και συμμετείχε ως επικεφαλής της Τσεχικής Εκκλησίας στη Σύνοδο της Κρήτης το 2016.

Φυσικά, η παρέμβαση του Μητροπολίτη Αρσένιου στις κανονικές υποθέσεις της Τοπικής μας Εκκλησίας δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη βοήθεια τουλάχιστον ορισμένων μελών του κλήρου μας. Μιλάμε κυρίως για το βικάριο της Μητρόπολης Ὀλομόουτς καί Μπρνό, επίσκοπο Ησαΐα (στον κόσμο Σλανίνκα). Είναι αυτός που εμφανίζεται επίσης στην εταιρεία «Σταυροπηγιακή Μονής» ως αντιπρόεδρος του (βλ. το έγγραφο εδώ).

Αλλά οι προθέσεις των ιδρυτών της «Σταυροπηγιακής Μονής» δεν περιορίζονται στην ίδρυση του μοναστηριού, αλλά προχωρούν πολύ περισσότερο. Σύμφωνα με το Καταστατικό της εταιρείας αυτής, ο στόχος της, μεταξύ άλλων, είναι «η δημιουργία πνευματικών κέντρων επαφής (σκήτες). <...> Για της υλοποίηση αυτού του στόχου, ο πρόεδρος της εταιρείας (ηγούμενος) διορίζει πνευματικά πρόσωπα, στα οποία αναθέτει αποστολή κανονική αποστολή» (αποσπάσματα από το Καταστατικό).

Ακόμα και ο Τόμος Αυτοκεφαλίας που χορήγησε το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης στην Τσεχική Εκκλησία, δεν του δίνει το δικαίωμα να παρακάμψει ή να αγνοήσει άμεσα την Ιερά Σύνοδο αυτής της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας, καθώς και τον μητροπολίτη της.

Από αυτό προκύπτει ότι στη Μοραβία πρέπει να δημιουργηθεί το Σταυροπηγιακό Μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Βιλεμόφ (όπου σήμερα υπάρχει μόνο κτίριο της μονής, αλλά δεν υπάρχει μοναστική κοινότητα). Πρέπει να προστεθεί ότι πρόκειται για γυναικείο μοναστήρι, ενώ οι μοναχές πριν από αρκετά χρόνια εκδιώχτηκαν από εκεί, επειδή παρέμειναν πιστές στον Μητροπολίτη και την Ιερά Σύνοδο. Σύμφωνα με τις συμφωνίες του Ιανουαρίου 2016 έπρεπε να είχαν επιστρέψει στο μοναστήρι, αλλά αυτό δεν συνέβη.

Αυτό το σταυροπηγιακό μοναστήρι πρέπει να είναι υποτελές στο Μητροπολίτη Αρσένιο, πιο συγκεκριμένα, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το μοναστήρι θα έχει το δικαίωμα να ιδρύει τα μοναστήρια του σε άλλα μέρη όπου ο «πρόεδρος της εταιρείας» (δηλ. ο Μητροπολίτης Αρσένιος) θα διορίζει τα επόμενα πνευματικά πρόσωπα (κλήρο).

Με βάση αυτά θεωρητικά μιλάμε για σκήτες ενός σταυροπηγιακού μοναστηριού υποταγμένου στον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, είναι προφανές ότι δεν θα ληφθεί υπόψη καμία συγκατάθεση ούτε από την πλευρά της Ιεράς Συνόδου ούτε από τον Μητροπολίτη της Εκκλησία Τσεχίας και Σλοβακίας και πιθανόν ούτε από την πλευρά του αντίστοιχου επαρχιακό επίσκοπο.

Ως εκ τούτου, αυτό απειλεί με δημιουργία κάποιας παράλληλης εκκλησιαστικής δομής κάτω από το ωμοφόριο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην κανονική επικράτεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας.

Οι φόβοι αυτοί ενισχύονται περαιτέρω από το γεγονός ότι ο Σεβ. Ησαΐας, αντιπρόεδρος της εταιρείας, είναι ο καταστατικός φορέας και των τριών μοναστηριών στο έδαφος της επισκοπής Ὀλομόουτς καί Μπρνό (εκτός από τη Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Βιλεμόφ, τη Μονή της Αγίας Λιουτνμίλας στο Μπρνο και τη Μονή του Αγίου Γκοράζντ στο Gruba Vrbka) και τριών άλλων εκκλησιαστικών κοινοτήτων αυτής της μητρόπολης (Ὀλομόουτς – εδώ ο καθεδρικός ναός, Prosteyov και Uhersky Brod). Αυτά τα γεγονότα μπορούν να ελεγχθούν στον επίσημο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Πολιτισμού της Τσεχικής Δημοκρατίας στο τμήμα Μητρώου Καταχωρημένων Νομικών Προσώπων/Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ταυτόχρονα, τουλάχιστον στα προαναφερθέντα μοναστήρια του Μπρνό και Gruba Vrbka θα ήταν δυνατό να δημιουργηθούν σκήτες, οι οποίες αναφέρονται στο καταστατικό της εταιρείας «Σταυροπηγιακή Μονή». Σύμφωνα με κλειστές πληροφορίες, επιβεβαιωμένες από διάφορες πηγές, έχει ήδη γίνει προσπάθεια να μεταφερθεί το μοναστήρι Βιλέμ στην κυριότητα της εν λόγω εταιρείας, αλλά την τελευταία στιγμή αυτό παρεμποδίστηκε από την έγκαιρη παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου της Πράγας Σεβ. Μιχαήλ, ως ανώτατου εκπροσώπου της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Τσεχική Δημοκρατία.

Η ίδρυση του «σταυροπηγιακού μοναστηριού» είναι ακόμα πιο περίεργη, διότι συνέβη με εντελώς μη κανονικό τρόπο, δηλαδή, με το αστικό δίκαιο. «Σταυροπηγιακή Μονή», στην πραγματικότητα, δεν είναι εκκλησιαστικό ίδρυμα, αλλά απλώς ένα είδος εταιρείας που βασίζεται στον αστικό κώδικα των νόμων, όπως και άλλες εταιρείες συμφερόντων στην Τσεχική Δημοκρατία, ξεκινώντας από πυροσβεστικές και καταλήγοντας σε των μοντελιστών αεροσκαφών. Επιτέλους το ίδιο το όνομα «Ιερά Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, εγγεγραμμένη εταιρεία», από την άποψη του νόμου, δεν υποχρεώνει σε τίποτα, όπως για παράδειγμα η «Εταιρεία κηπουρών του Κέρσκι».

Η ίδρυση του «σταυροπηγιακού μοναστηριού» είναι ακόμα πιο περίεργη, διότι συνέβη με εντελώς μη κανονικό τρόπο, δηλαδή, με το αστικό δίκαιο.

Έτσι, μιλάμε όχι μόνο για την προσπάθεια να παρακάμψουν το κρατικό δίκαιο και να αγνοήσουν εντελώς την κανονική εκκλησιαστική δομή, αλλά και για πράξεις που είναι εντελώς ανάξιες τέτοιων αγίων πραγμάτων ως μοναστικός ξενώνας ανθρώπων που έχουν αφιερωθεί στον Χριστό.

Ο Μητροπολίτης Αρσένιος στις 21.11.2019 απάντησε σε αναφορές σχετικά με μη-κανονικές ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες άρχισαν να εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο. Δήλωσε ότι δεν πρόκειται για τη δημιουργία παράλληλης κανονικής δομής και ότι με την αίτηση για την ίδρυση ενός σταυροπηγιακού μοναστηρίου στην επισκοπή Ὀλομόουτς-Μπρνο απευθύνθηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ο επαρχιακός επίσκοπός της Σεβασμιώτατος Συμεών. Σύμφωνα με τον ίδιο, σ’ αυτή την αίτηση έπρεπε να συμμετάσχει και το Επαρχιακό Συμβούλιο της Μητρόπολης Ὀλομόουτς καί Μπρνό.

Επιπλέον, δήθεν όλοι οι επίσκοποι της Εκκλησία της Τσεχίας;, συμπεριλαμβανομένου του Μητροπολίτη Ρωστισλάβο, έχουν ενημερωθεί για τα πάντα. Ο Μητροπολίτης Αρσένιος εξίσωσε επίσης το σταυροπηγιακό μοναστήρι, που υπάγεται στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, με το ήδη υπάρχον Μετόχι (εξουσιοδοτημένη αντιπροσωπεία) του Πατριαρχείου Μόσχας στην Τσεχική Δημοκρατία, το οποίο λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια υπό το ωμοφόριο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Ωστόσο, τουλάχιστον ένα μέρος των δηλώσεων του Μητροπολίτη Αρσένιου δεν βασίζεται στην αλήθεια. Την επόμενη μέρα, 22 Νοεμβρίου 2019, ο Αρχιεπίσκοπος Μιχαλόφσκο-Κοσίτσκι Γεώργιος, μέλος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησία της Τσεχίας, αντικρούει με αποφασιστικότητα την πληροφορία ότι η Ιερά Σύνοδος είχε ποτέ λάβει ή συζήτησε την αίτηση της Κωνσταντινούπολης για την ίδρυση σταυροπηγιακού μοναστηριού. Η Σύνοδος δεν ήταν σε καμία περίπτωση ενημερωμένη για την προετοιμασία της ιδρύσεων του, μεμονωμένοι επισκόπους λάμβαναν νέα για αυτό μόνο τυχαία από δεύτερο χέρι.

Όσο για το Μετόχι του Πατριαρχείου Μόσχας, μπορούμε να προσθέσουμε ότι, φυσικά, δεν θα ήταν πρόβλημα να καθιερώσουμε στην Τοπική μας Εκκλησία και παρόμοιο μετόχι του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, αλλά μόνο με τη συγκατάθεση της Ιεράς Συνόδου της Τσεχικής Εκκλησίας, όπως ακριβώς έγινε και στην περίπτωση της αντιπροσωπείας της Μόσχας. Αυτό ήταν, για σύγκριση, και καταλλήλως καταχωρημένο στην Τσεχική Δημοκρατία βάσει του προαναφερθέντος νόμου για τις εκκλησίες και τις θρησκευτικές οργανώσεις.

Σε όλη αυτή την παράξενη υπόθεση με το σταυροπηγιακό μοναστήρι ένα πράγμα είναι εντυπωσιακό: η απόλυτη σιωπή του επαρχιακού επισκόπου της Μητρόπολης Ὀλομόουτς καί Μπρνό, Αρχιεπισκόπου Συμεών. Αυτός δεν αναφέρεται σε κανένα από τα έγγραφα που σχετίζονται με το σταυροπηγιακό μοναστήρι, δεν υπάρχει η ευλογία του για αυτό το ίδρυμα, αλλά, παρά αυτό, όλα συμβαίνουν στην επικράτεια της επισκοπής του.

Τα λόγια του Μητροπολίτη Αρσένιου ότι το μοναστήρι ιδρύεται κατόπιν στην της επανειλημμένης αιτήσεώς του δεν μπορούν επομένως να επιβεβαιωθεί. Σε ολόκληρη την υπόθεση από την πλευρά της Μοραβίας μιλάει μόνο ο βικάριος, Σεβ. Ησαΐα (συμπλήρωση από το Δεκέμβριο του 2019: στη συνέλευση της Ιεράς Συνόδου στις 17 Δεκεμβρίου, ο Σεβ. Συμεών δήλωσε πραγματικά ότι ο Σεβ. Ησαΐας πραγματοποίησε αυτή την πρωτοβουλία χωρίς τη γνώση και την ευλογία του).

Δεν είναι μόνο μια προσπάθεια να παρακάμψουν το κρατικό δίκαιο και να αγνοήσουν εντελώς την κανονική εκκλησιαστική δομή, αλλά και για πράξεις που είναι εντελώς ανάξιες τέτοιων αγίων πραγμάτων ως μοναστικός ξενώνας ανθρώπων που έχουν αφιερωθεί στον Χριστό.

Και πράγματι, είναι ένα ερώτημα εκ μέρους ποιανού, βασικά, μιλάει ο επίσκοπος Ησαΐας. Φαίνεται ότι τον τελευταίο καιρό έπαψε να σέβεται το κύρος του Μητροπολίτη και της Ιεράς Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας. Στις 20-21 Νοεμβρίου 2019 συλλειτούργησε στην Ουκρανία με τον Επιφάνιο Ντουμένκο και άλλους εκπροσώπους της λεγόμενης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας (ΟCU).

Τον Ιανουάριο του 2019 αυτή η ΟCU έλαβε Τόμο Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει ανεξάρτητη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ως εκ τούτου, το καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας που ιδρύθηκε από τον Επιφάνιο κανονικώς δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα και είναι ο λόγος σοβαρών διαφωνιών στην Παγκόσμια Ορθοδοξία.

Σε κάθε περίπτωση, η ορθόδοξη Εκκλησία Τσεχίας και Σλοβακίας αρνήθηκε να αναγνωρίσει αυτή την «Εκκλησία» και θεωρεί την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ονούφριο, ως τη μοναδική κανονική Εκκλησία στην Ουκρανία.

Για τους λόγους αυτούς ο Επίσκοπος Ησαΐας, με την ενεργό συμμετοχή του στην πιο άνω λειτουργία, βρέθηκε στο επίκεντρο της διαφωνίας με την κανονική θέση της Τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Και αυτό παρά το γεγονός ότι την παραμονή του συλλείτουργου ειδοποιήθηκε γραπτώς από τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Τσεχία Μητροπολίτη Ρωστισλάβο, ο οποίος επέστησε την προσοχή του στο γεγονός ότι τέτοιες ενέργειες θα έχουν σαφείς κανονικές συνέπειες για το Σεβ.  Ησαΐα.

Αλλά ο Σεβ. Ησαΐας παραμέλησε την προειδοποίηση του Προκαθημένου και έλαβε μέρος στη λειτουργία. Αυτή είναι μια άλλη εκδήλωση της στενής σχέσης του με το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, το οποίο χορήγησε αυτοκέφαλη στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.

Προσευχόμαστε στον Θεό για τους επισκόπους μας, ώστε να τους δώσει δύναμη και σοφία και με τη βοήθειά Του να υπερασπιστούν την ενότητα και την αυτοκέφαλη της Τοπικής μας Ορθόδοξης Εκκλησίας, την κληρονομιά των Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου και του Αγίου Νεομάρτυρα Γκοράζντ.

Συμπλήρωση από τον Δεκέμβριο του 2019: Η Ιερά Σύνοδος της Τσεχικής Εκκλησίας στη συνέλευσή της στις 17 Δεκεμβρίου 2019 κατά της προσπάθειας ίδρυσης του σταυροπηγιακού μοναστηριού εκφράστηκε ρητά στην απόφασή της.

Μετάφραση από το ParlamentniListy.cz