«Είχα εμπιστοσύνη στον Πρόεδρο και στον Επιφάνιο, αλλά με έχουν εξαπατήσει»

Στις 15 Μαΐου 2019, ο επικεφαλής του Πατριαρχείου Κίεβο και ο «επίτιμος πατριάρχης» της ΟΕΟ, Φιλάρετος Ντενισένκο, έδωσε μεγάλη συνέντευξη τύπου στην οποία διηγήθηκε το όραμά του για το σχίσμα μεταξύ των σχισματικών. Σε αυτήν εξήγησε τη χθεσινή διεύθυνσή του και μίλησε λεπτομερέστερα για τις συμφωνίες του με τον επικεφαλής της ΟΕΟ, τον Επιφάνιο Ντουμένκο, τον Πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο και τους εκπροσώπους του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης.

ΕΟΔ παρουσιάζει ένα πλήρες αντίγραφο της ομιλίας του Φιλάρετου και τις απαντήσεις του σε ερωτήσεις δημοσιογράφων.

Εισαγωγικά λόγια του Φιλάρετου

Πρώτα σας ευχαριστώ που έρχεστε σε αυτή τη συνέντευξη τύπου σε τέτοιο αριθμό. Αυτό δείχνει ότι δεν είστε αδιάφοροι σ’ με αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία και τι σημασία έχει αυτό που συμβαίνει τώρα. Εξέφρασα την άποψή μου στην έκκληση μου και εκεί έγραψα την αλήθεια που συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία και στη ζωή της εκκλησίας. Νομίζω πως έχετε ενημερωθεί για με τη θέση μου και ξέρετε περί τίνος πρόκειται.

Θα ήθελα να προσθέσω τι ακριβώς συμβαίνει και τι στόχος έχει τεθεί σε όσους ενδιαφέρονται και επηρεάζουν την εκκλησιαστική κατάσταση. Ποιος είναι ο στόχος τους και ποιοι είναι «αυτοί»; Πρόκειται για αντιουκρανικές δυνάμεις που αγωνίζονται με την ουκρανική αυτοκέφαλη Εκκλησία για σχεδόν 30 χρόνια και δεν μπορούν να την νικήσουν. Η ουκρανική Εκκλησία, αντίθετα, έχει μεγαλώσει, ενισχυθεί, έχει δείξει τη δύναμή της στον πόλεμο που συμβαίνει τώρα στην Ανατολή, έχει κερδίσει γόητρο σε όλη την Ουκρανία. Και γι’ αυτό  θέλουν να καταστρέψουν αυτήν την Εκκλησία με τα χέρια τους.

Εξωτερικές δυνάμεις, δηλ. το Πατριαρχείο της Μόσχας, ο Πατριάρχης της Μόσχας, ο οποίος με πολεμάει από το 1992 και δεν μπορεί να με νικήσει, τώρα ξεκίνησαν με τις δικές τους με τις οποίες έχτιζα το Πατριαρχείο Κιέβου. Δεν βγαίνουν όμως ανοιχτά εναντίον του Πατριάρχη Φιλάρετου, αλλά λένε: τον σεβόμαστε, είναι τόσο σεβάσμιος, έκανε τόσο πολλά, αλλά δεν χρειαζόμαστε το Πατριαρχείο Κιέβου. Γιατί δεν το χρειάζεστε; Το χτίσατε μαζί με τον πατριάρχη. Γιατί αρνείστε αυτό που χτίσατε; Καταλαβαίνετε τι κάνετε; Καταστρέφετε αυτά που έχετε δημιουργήσει, κάτι που οδήγησε στην απονομή του Τόμου. Επειδή αν δεν υπήρχε Πατριαρχείο Κιέβου, δεν θα υπήρχε Τόμος.

Τώρα λέτε ότι χρειαζόμαστε την αναγνώριση άλλων Εκκλησιών και γι’ αυτό  πρέπει να καταστρέψουμε το Πατριαρχείο Κιέβου. Είναι αλήθεια ή όχι; Δεν είναι αλήθεια. Καμία από τις άλλες Εκκλησίες δεν θα αναγνωρίσει την Ουκρανική Εκκλησία όχι μόνο ως πατριαρχείο, αλλά και ως ουκρανική αυτοκέφαλη Εκκλησία. Το βλέπουμε στην πραγματικότητα: ακόμη και εκείνες οι Εκκλησίες που, πριν από τον Τόμο, ήταν διατεθειμένες να αναγνωρίσουν την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (εφεξής νοείται ΟΕΟ/PCU ή UOC-KP – συντ.) ως αυτοκέφαλη, αν ο Οικουμενικός Πατριάρχης δώσει τον Τόμος, τώρα οι ίδιοι Εκκλησίες αρνούνται να το κάνουν. Όχι ανοιχτά, αλλά με διάφορα προσχήματα.
Αλλά δεν υπάρχει καμία ευχαριστιακή κοινωνία με την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ούτε η Ελληνική Εκκλησία ούτε η Εκκλησία της Κύπρου ούτε η Εκκλησία της Ιερουσαλήμ ούτε η Εκκλησία της Αλεξάνδρειας (δεν μιλάω για τη Σερβική, Βουλγαρική ή άλλες Εκκλησίες) καμία δεν έχει ευχαριστιακή κοινωνία. Και προς το παρόν δεν βλέπουμε δρόμος που θα οδηγούσαν στην αναγνώριση.

Υπάρχουν πολλές αιτίες της μη αναγνώρισης, αλλά η κύρια αιτία είναι η Μόσχα. Εκεί λειτουργεί ανάμεσα σε άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, λειτουργεί και στην Ουκρανία, αλλά τώρα όχι μέσω του Πατριαρχείου Μόσχας αλλά μέσω των εαυτών μας, όταν οι επίσκοποί μας αντιτίθενται σε αυτό που έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι – εναντίον του Πατριαρχείου Κιέβου. Γι’ αυτό το καθήκον μας είναι να διατηρήσουμε την ενότητα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, να διαφυλάξουμε το Πατριαρχείο Κιέβου, αλλά να το διατηρήσουμε προς το παρόν μόνο στην Ουκρανία, επειδή λάβαμε τον Τόμο ως Μητρόπολη Κιέβου, και ευχαριστούμε τον Οικουμενικό Πατριάρχη για την απονομή σε μας Τόμου ως Μητρόπολης του Κιέβου.

Για τον εξωτερικό κόσμο σήμερα είμαστε η Μητρόπολη του Κιέβου, αναγνωρισμένη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, αλλά δεν είμαστε ικανοποιημένοι από αυτό. Οι προοπτικές μας είναι η δημιουργία και η αναγνώριση του Πατριαρχείου Κιέβου. Είναι το μέλλον μας. Και ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν αρνείται ότι στο μέλλον η Ουκρανική Εκκλησία θα αναγνωριστεί ως Πατριαρχείο και ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη, Αρχιεπίσκοπος Δανιήλ, ανακοίνωσε επίσημα αυτό. Δηλαδή ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν είναι εναντίον του καθεστώτος του Πατριαρχείου Κιέβου. Αλλά για να θέσουμε ζήτημα σχετικά με την αναγνώριση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ως πατριαρχίας, πρέπει να ενωθούμε, να δημιουργήσουμε στην Ουκρανία μια Ορθόδοξη Εκκλησία.

Επομένως, το καθήκον μας είναι να ενώσουμε όλη την Ορθοδοξία σε μια ενιαία Εκκλησία. Και για να ενωθούμε με εκείνους που δεν έχουν ενωθεί ακόμα μαζί μας, πρέπει να είμαστε οι ίδιοι ενωμένοι. Επομένως, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να διατηρήσουμε την ενότητα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Και σε αυτή τη θέση στάθηκα και στέκομαι: ενωμένη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Σήμερα είναι η Μητρόπολη του Κιέβου έξω από την Ουκρανία, και μέσα στην Ουκρανία είναι το Πατριαρχείο του Κιέβου.

Γιατί επιμένω ότι στην Ουκρανία πρέπει να υπάρχει το Πατριαρχείο του Κιέβου; Ανη ουκρανική Εκκλησία αρνηθεί την ιδιότητα της πατριαρχίας, αυτό σημαίνει ότι στην Ουκρανία θα υπάρχει μόνο το Πατριαρχείο της Μόσχας, και το όνομα του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου θα μνημονεύεται κατά τις ακολουθίες σε όλη την Ουκρανία, ενώ το όνομα του Πατριάρχη του Κιέβου  όχι. Και εμείς οι ίδιοι θα εκκαθαρίσουμε την μνημόνευση του Πατριάρχη του Κιέβου στην Ουκρανία. Και ένας ξένος θα πει: εσείς οι ίδιοι δεν θέλετε να έχετε Πατριάρχη Κιέβου, συμφωνείτε με του Μόσχας, αλλά αρνείστε το δικός σας, του Κιέβου.

Επιπλέον, και η Ελληνόρρυθμη  Καθολική Εκκλησία (Ουνίτες) εργάζεται πολύ σκληρά τώρα για να αναγνωριστεί από τον Πάπα Ρώμης ως πατριαρχείο. Βγαίνει ότι στην Ουκρανία, ανεξάρτητο κράτος, υπάρχει το Πατριαρχείο της Μόσχας, το όνομα του Πατριάρχη της Μόσχας μνημονεύεται σε όλες τις θείες λειτουργίες σε όλη την Ουκρανία, μνημονεύεται και το όνομα του Ελληνοκαθολικόυ Πατριάρχη Σβιατόσλαβ, αλλά δεν υπάρχει Πατριάρχης Κιέβου. Όχι! Είναι λογικό αυτό; Αγωνιζόμαστε για τη δημιουργία του Πατριαρχείου Κιέβου  για 30 χρόνια και τώρα θέλουμε να το αρνηθούμε.

Γι’ αυτό  επαναλαμβάνω, ότι το μέλλον ανήκει στο Πατριαρχείο Κιέβου στην Ουκρανία. Είμαι πεπεισμένος για αυτό. Γιατί αυτό απαιτεί από την ύπαρξη του ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους. Το ουκρανικό κράτος υπάρχει και θα υπάρχει, και καμία δύναμη δεν θα καταστρέψει το ουκρανικό κράτος. Αφού δεν καταστρέψουν το ουκρανικό κράτος, δεν θα καταστρέψουν και την ουκρανική εκκλησία. Οι πρόεδροι αλλάζουν, ενώ το κράτος και ο λαός παραμένουν. Και η εκκλησία παραμένει.

Και το πιο σημαντικό είναι, ότι προχωράμε στο δρόμο του Θεού, τον ευθύ δρόμο. Τι είναι αυτός ο ευθύς δρόμος; Όταν δεν είχαμε δικό μας κράτος, υπαγόμασταν σε άλλο θρησκευτικό κέντρο, τη Μόσχα. Δεν θέλαμε, αλλά υπαγόμασταν, επειδή δεν είχαμε κράτος. Ενώ σήμερα έχουμε κράτος και όχι ως αποτέλεσμα επανάστασης ή πολέμου, αλλά ο Θεός μας το έδωσε ως μάννα απ’ τον ουρανό, το 1991. Αφού ο Θεός μας έδωσε κράτος, ένα κράτος δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς μια ανεξάρτητη Εκκλησία.
Το παράδειγμα είναι όλες οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες που βγήκαν από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Αυτές είναι η Ελληνική Εκκλησία, η Ρουμανική, η Βουλγαρική και η Σερβική, καθώς και η Πολωνική και η Τσεχοσλοβακική– όλες αυτές βγήκαν από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Αλλά πότε βγήκαν; Όταν διαμορφώθηκε το κράτος τους.

Κι εμείς το ίδιο: ενώ ήμασταν μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, της Σοβιετικής Ένωσης, αναγκαζόμασταν να υπαγόμαστε στον Πατριάρχη της Μόσχας. Ενώ όταν γίναμε ανεξάρτητο κράτος, ακολουθούμε τον ίδιο δρόμο που ακολούθησαν οι Βαλκανικές Αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Δεν θέλουμε τίποτα άλλο, αλλά δεν θα αρνηθούμε τα δικά μας. Και γι’ αυτό  είμαι βέβαιος και πιστεύω 100%, όπως πίστευα στο 1992 ότι ο Τόμος θα υπάρχει και τώρα υπάρχει ο Τόμος, λέω επίσης: η ουκρανική Εκκλησία θα αναγνωριστεί ως Πατριαρχείο και θα αναγνωριστεί από όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Αλλά πότε; Πρώτον, όταν ο Θεός το ευλογήσει, όλα εξαρτώνται από Αυτόν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Θεός κυβερνά τον κόσμο και την Εκκλησία. Η πίστη μας δεν πρέπει να περιορίζεται στο γεγονός ότι αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει ο Θεός. Ο Θεός όχι μόνο υπάρχει, αλλά κυβερνά τον κόσμο και ακόμα περισσότερο κυβερνά την Εκκλησία Του. Μας έδωσε ανεξάρτητη ουκρανική εκκλησία, μας έδωσε κράτος και θα τα διαφυλάξει. Επειδή είναι παντοδύναμος. Πότε θα έρθει αυτό Αυτός ξέρει, και εμείς ξέρουμε, ότι αυτό θα γίνει.

Γι’ αυτό  είμαστε ικανοποιημένοι ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης μας έδωσε το Τόμο της Αυτοκεφαλίας, θα διατηρούμε την ενότητα της Ουκρανικής Ορθοδοξίας, δεν θα αρνηθούμε το Πατριαρχείο του Κιέβου και θα εργαστούμε για να ενώσουμε όλη την Ορθοδοξία σε μια ενιαία Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία. Και θα νικήσουμε. Σε αυτό δεν έχω καμία αμφιβολία.

Οι απάντησες του Φιλάρετου στα ΜΜΕ

– Αν κάποιο από τα πολιτικά πρόσωπα – Ποροσένκο, Ζελένσκι – αντέδρασε σε αυτό που συμβαίνει στην Εκκλησία;

– Είχα μια συνάντηση με τον κ. Ζελένσκι, τον συγχάρηκα για την εκλογή του ως Πρόεδρος της Ουκρανίας, ήμουν χαρούμενος ότι το 74% του ουκρανικού λαού ψήφισαν για Ζελένσκι. Ο Ζελένσκι μου είπε ότι δεν θα παρεμβαίνει στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, η εκκλησία είναι χωρισμένη από το κράτος, αλλά αυτός θα συμπαραστέκεται στη φυσιολογική ανάπτυξη της εκκλησιαστικής ζωής. Όσο για τον Ποροσένκο, αυτός, όπως έγραψα στην έκκλησή μου, υποσχέθηκε ένα πράγμα και έκανε κάτι άλλο. Γι’ αυτό το πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι δεν κάποιοι άνθρωποι δεν τηρούν αυτό που συμφώνησαν πριν από τη Σύνοδο στις 15 Δεκεμβρίου 2018.

– Συμφωνήσατε τότε ότι ο Επιφανιος θα είναι ο διευθυντής και εσείς θα λάβετε όλες τις εποχιακες αποφάσεις. Δεν είναι αυτό το αίτιο της διαφωνίας;

– Υπήρξε συμφωνία όχι μόνο με τον Επιφάνιο και τον Πρόεδρο, αλλά και με όλους τους επισκόπους στην Αρχιερατική Σύνοδο των Επισκόπων, ότι μετά την παραλαβή του Τόμο εγώ, ως πατριάρχης, θα οδηγήσω την Εκκλησία μέσα στην Ουκρανία και ο Μητροπολίτης Επιφάνιος θα εκπροσωπεί αυτήν την Εκκλησία στο εξωτερικό κόσμο. Αυτή ήταν η συμφωνία. Και για να διατηρήσουμε την ενότητα, πρέπει να εκπληρώσουμε τη συμφωνία.

– Έχει έρθει ήδη σε επαφή με Σας κάποιοι από τη Κωνσταντινούπολη, λ.χ. ο Βαρθολομαίος, σχετικά με αυτές τις διαφωνίες που προέκυψαν μεταξύ του Πατριαρχείου Κιέβου και του Επιφανίου και ποιες είναι οι περαιτέρω ενέργειές Σας αν ο Τόμος προσπαθήσει να απομακρυνθεί;

– Οι ενέργειές μου θα αποσκοπούν στη διατήρηση της ενότητας της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. . Και αν μας πάρουν το Τόμο ή όχι – αυτό δεν εξαρτάται από εμάς. Μπορούν και να το πάρουν πίσω, αν υπάρξουν λόγοι, αλλά μπορούν και να μη το πάρουν πίσω. Ο Τόμος δεν δίνεται για να το παρθεί πίσω. Δεν πιστεύω ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα πάρει τον Τόμο πίσω. Δεν το πιστεύω. Επειδή η κατάργηση του Τόμου της Αυτοκεφαλίας της ουκρανικής εκκλησίας είναι χτύπημα για τον ίδιο τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

– Σας έχει πάρει τηλέφωνο κάποιος από την Κωνσταντινούπολη;

– Όχι.

– Πού, πότε και σε ποια έγγραφα υπήρξαν συμφωνίες για την κατανομή της εξουσίας στην ΟΕΟ, για τις οποίες μιλήσατε, και σχεδιάζετε να ξεκινήσετε τη σύγκληση του Τοπικού Συνοδου για να κάνετε αλλαγές και προσθήκες στο καταστατικό της ΟΕΟ;

– Οι συμφωνίες υπήρχαν μόνο στα λόγια. Όσον αφορά τη σύγκληση της Συνόδου, η Σύνοδος οπωσδήποτε πρέπει να πραγματοποιηθεί, επειδή πρέπει να τροποποιηθεί το Καταστατικό, που έχει καταγραφεί από κρατικούς φορείς. Και να το χρησιμοποιούμε στο εφεξής.

Το Καταστατικό που εγκρίθηκε στον Καθεδρικό Ναό της Σόφιας στις 15 Δεκεμβρίου είναι το Καταστατικό της Ελληνικής εκκλησίας και οι πράξεις του τελειώνουν με την παραλαβή του Τόμου. Αυτό μου είπε ο Μητροπολίτης Γαλλίας Εμμανουήλ, όταν επικοινωνήσαμε μαζί του. Είπε τα εξής: «Είστε τώρα μέρος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και όταν λάβετε τον Τόμο, είστε η αυτοκέφαλη Εκκλησία και έχετε το δικαίωμα να φτιάξετε και να οικοδομήσετε την Εκκλησία σας όπως εσείς επιθυμείτε. Εντωμεταξύ, συμφωνήσατε να γίνετε μέλος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και πρέπει να μας ακούσετε».

Μητροπόλεως του Κιέβου ως μέρους του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, επομένως, προέδρευε ο Πατριάρχης του Κιέβου, αλλά ο εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη. Και σε αύτη τη Σύνοδο υπήρχαν εκπρόσωποι της Κωνσταντινούπολης ως ίσια μέλη αυτής της Συνόδου. Γι’ αυτό εκείνη η Σύνοδος πρέπει να εξετάζεται ως Σύνοδος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.

Και τώρα, όταν λάβαμε τον Τόμο της Αυτοκεφαλίας και ενωθήκαμε με την ΟΑΕ και τους δύο επισκόπους του Πατριαρχείου Μόσχας, πρέπει να το συμπεριλάβουμε στο Καταστατικό μας ως συνέχεια της ύπαρξης της Εκκλησίας μας. Δεν οικοδομούμε μια νέα εκκλησία. Ακούμε έτσι ώστε αρχίζουμε να χτίζουμε μια νέα εκκλησία. Και εκείνη που ήταν πριν από τη Συνόδου, δεν έχουμε καμία σχέση με αυτήν την Εκκλησία; Την αρνούμαστε; Όχι, δεν την αρνούμαστε, είναι η συνέχεια της.

– Μιλήσατε για το Έξαρχο Δανιήλ, τα λόγια του για το μελλοντικό Πατριαρχείο, αλλά είπε ξεκάθαρα στο BBC ότι για να πάρει το Πατριαρχείο, θα πρέπει να τηρούνται οι όροι του Τόμου, διατάξεις του Καταστατικού και στη συνέχεια, μετά από λίγο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα απονέμει στην ΟΕΟ την ιδιότητα του Πατριαρχείου. Δε νομίζετε ότι τέτοια παραβίαση Τόμου, που βλέπουμε τώρα, τις προτάσεις σας, που παραβιάζουν το Τόμο, μπορεί να οδηγήσουν στο γεγονός ότι η ΟΕΟ δε θα λάβει την ιδιότητα του Πατριαρχείου;

– Δεν το βλέπω. Επειδή ο Οικουμενικός Πατριάρχης για 25 χρόνια δεν συμφωνούσε στην απονομή του Τόμου. ήρθε, όμως, η ώρα και αυτός συμφώνησε. Βλέπω και στο μέλλον: όλα τα επιχειρήματα που παρουσιάζονται θα απορριφθούν και το Πατριαρχείο του Κιέβου θα υπάρχει. Γιατί θα υπάρχει, επειδή η Εκκλησία είναι μεγάλη. Είναι περισσότερα από 30 εκατομμύρια Ορθόδοξοι Ουκρανοί – εκείνοι που βρίσκονται στο έδαφος της Ουκρανίας, και πόσοι Ουκρανοί είναι ακόμα έξω; Επομένως, η μη αναγνώριση μιας τέτοιας Εκκλησίας είναι χτύπημα για όλη την Ορθοδοξία. Διότι αν πάρετε μια ενωμένη Ουκρανική Εκκλησία, είναι μεγαλύτερη από όλες τις Ελληνικές Εκκλησίες, Ρουμανική Βουλγαρική και Σερβική. Όχι μεγαλύτερη όμως της Ρωσικής. Σχεδόν ίδια.

Επομένως, είναι αδύνατο να μη αναγνωρίσουν μια τέτοια εκκλησία αν σκεφτείτε την παγκόσμια Ορθοδοξία. Γι’ αυτό, πρέπει να δούμε ανάπτυξη στο μέλλον –πού πηγαίνουμε. Αν, όπως λέτε, απορριφθεί η Ουκρανική Εκκλησία, αυτό θα βλάψει ολόκληρη την Παγκόσμια Ορθοδοξία. Επομένως, μην ανησυχείτε, έχουμε ελπίδα στο Θεό, ο Θεός θα οδηγήσει, γιατί η αλήθεια πάντα νικά. Στην ιστορία δεν υπήρχε ποτέ νίκη τους κακού, του ψέματος. Το κακό νικά προσωρινά. Η αθεΐα νίκησε την Εκκλησία, κυριάρχησε για 70 χρόνια, αλλά στη συνέχεια η Σοβιετική Ένωση εξαφανίστηκε και ο κομμουνισμός εξαφανίστηκε και ο αθεϊσμός απορρίφθηκε.

– Είχατε συνομιλήσει με τον Επιφάνειο σχετικά με τις διαφωνίες σας ή σχεδιάζετε μια τέτοια συζήτηση;

– Ο δεσπότης Επιφάνειο αποφεύγει την επικοινωνία μαζί μου. Γι’ αυτό, του έδινα συμβουλές στην αρχή τι πρέπει να κάνει, αλλά αυτός έκανε το αντίθετο. Τώρα δεν επικοινωνούσε μαζί μου, μόνο μερικές φορές, και δε με παίρνει τηλέφωνο. Ενώ εξωτερικώς λέει ότι σέβεται τόσο πολύ τον πατριάρχη, ότι είναι ο πατέρας του. Αυτά είναι λόγια. Οι πράξεις είναι αντίθετες.

– Στο χθεσινό εορτασμό στον καθεδρικό ναό του Βλαντίμιρ έφτασαν μόνο τέσσερις επίσκοποι. Δημοσιογράφοι και εμπειρογνώμονες το ερμήνευσαν κατά τρόπον ώστε δήθεν το επισκοπείο του πρώην Πατριαρχείου Κιέβου δεν υποστηρίζει τις ιδέες σας. Πώς το εκλαμβάνετε αυτό;

– Έχω ήδη πει ότι καταστρέφουμε αυτό που χτίζαμε. Δεν πρέπει να το κάνουμε, πρέπει αυτό που κτίσαμε να διατηρούμε και να αυξάνουμε.

– Στη χθεσινή σας έκκληση, δείξατε ότι την τρέχουσα κατάσταση κατανοούν και τα κοσμικά πρόσωπα, λ.χ. Ζελένσκι και Κολομόϊσκι. Γιατί αναφέρετε την Κολομόϊσκι;

– Θυμήθηκα τον Ίγκορ Βαλέριεβιτς Κολομόϊσκι, επειδή, βρισκόμενος στο εξωτερικό, αντέδρασε στα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στην ουκρανική εκκλησία. Και δικαίως εκτίμησε ότι το Πατριαρχείο Κιέβου δημιούργησε ο Πατριάρχης Φιλάρετος. Αυτός ήταν ο λόγος που ανέφερα ότι ακόμη και τα κοσμικά πρόσωπα καταλαβαίνουν το ρόλο του πατριάρχη στη δημιουργία της UOC-KP.

– Στη Σύνοδο ο Επιφάνειο έγινε Επικεφαλής της Εκκλησίας, βασικά, επειδή το θέλατε εσείς. Εκτός από το θέλημα του Θεού. Λαμβάνοντας υπόψη τα πρόσφατα γεγονότα, με τον ίδιο τρόπο θα αντιδρούσατε τώρα σ τον Επιφάνειο;

– Αν ήξερα τι συμβαίνει, τότε δεν θα έβγαζα την υποψηφιότητά του. Τον εμπιστευόμουν ότι θα πάρει τον ίσιο δρόμο και δεν θα πάρει τους στραβούς δρόμους. Δεν το πρόβλεψα αυτό, γιατί τον εμπιστευόμουν πλήρως. Και αν δεν είχα αγωνιστεί γι’ αυτό ν στη Σύνοδο, δεν θα έχει γίνει Επικεφαλής.

– Δε νομίζετε ότι με τις πράξεις σας χωρίζετε τώρα την ουκρανική εκκλησία;

– Όχι, δεν το νομίζω. Αντίθετα, θέλω να κάνω τα πάντα για να διατηρήσω την εκκλησία που χτίσαμε. Είμαι αντίθετος στη διαίρεση, αλλά αντίθετα, έκανα και θα κάνω οτιδήποτε για να διασφαλίσω το η Εκκλησία να είναι ενιαία.

– Πού ακριβώς είναι η παραβίαση των συμφωνιών από τον Πετρό Ποροσένκο; Και είπατε ότι οι συμφωνίες ήταν προφορικές – γιατί δεν τις έχετε γράψει σε χαρτί; Από έξω η σύγκρουση μεταξύ σάς και του Επιφάνειο μοιάζει με την προσβολή σας από τον Επιφάνειο, τη οποία φέρατε στο κοινό, διότι αυτός παραβίασε αυτές τις συμφωνίες.

– Συμφωνίες υπήρξαν μεταξύ εμένα και του Προέδρου, με τον Επιφάνειο και όχι μόνο μεταξύ εμάς τους τρεις, αλλά και με τους επισκόπους. Και στη Σύνοδο των Επισκόπων υπήρχε συμφωνία ότι εγώ θα συνεχίζω να ηγούμαι την Εκκλησία στην ουκρανική επικράτεια μαζί με τον Επιφάνειο και αυτός θα εκπροσωπεί την Εκκλησία έξω. Και δεν υπογράψαμε τίποτε, διότι εμπιστευόμουν τόσο τον Πρόεδρο όσο και τον Επιφάνειο, αλλά με έχουν εξαπατήσει.

– Είστε ο πρώτος που υπέγραψε το διάταγμα που εγκρίθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2018. Η πρώτη διάταξη είναι να τερματιστεί η δραστηριότητα θρησκευτικής ένωσης του UOC-KP με τη συγχώνευση και την ένταξη της στην δημιουργούμενη ΟΕΟ. Το υπογράψατε, γιατί;

– Το υπέγραψα. Μπροστά μου ήταν η ερώτηση: πρέπει να λάβουμε Τόμο της Αυτοκεφαλίας ή όχι; Προκειμένου να αποκτήσαμε Τόμο, πρέπει να γίνουμε μέρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Διότι αν δεν γινόμασταν μέρος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δεν θα είχε το δικαίωμα να μας συγκαλέσει για τη Σύνοδο. Και έπρεπε να αρνηθούμε την αυτοκέφαλή μας, να γίνουμε μέρος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και στη συνέχεια να λάβουμε τον Τόμο της Αυτοκεφαλίας. Χωρίς αυτό, ούτε η Σύνοδος, ούτε ο Τόμος θα ήταν κανονικοί.
Έτσι έπρεπε να διαλέξω: να γίνουμε προσωρινά μέρος στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, και στη συνέχεια να λάβουμε τον Τόμο και να είμαστε μια αυτοκέφαλη εκκλησία με τον Τόμο. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο εγώ και όλοι οι επίσκοποι υπέγραψαν – ως προσωρινό περιστατικό για να λάβουμε τον Τόμο. Χωρίς αυτό ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν είχε το δικαίωμα να μας δώσει τον Τόμο.

– Ποια είναι η παραβίαση από τη πλευρά του Επιφάνειου των συμφωνιών σας σχετικά με την κατανομή των εξουσιών και αν πρέπει να συντονίζονται οι τροποποιήσεις στο Καταστατικό με την Κωνσταντινούπολη;

– Δεν πρέπει να συντονίσουμε το Καταστατικο της αυτοκέφαλης Εκκλησίας μας με την Κωνσταντινούπολη, επειδή είμαστε η αυτοκέφαλη Εκκλησία. Αυτό μου είπε ο μητροπολίτης Εμμανουήλ. Είπε: ενώ βρίσκεστε στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, πρέπει να υπακούσετε στις αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη. Αποκτάτε Τόμο – είστε αυτοκέφαλη εκκλησία, και ενεργείτε ως μια αυτοκέφαλη εκκλησία. Και δεδομένου ότι η Σύνοδος θα γίνει στην αυτοκέφαλη Εκκλησία, δεν θα συντονίζουμε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη τίποτα.

Οι παραβιάσεις είναι ότι εγώ, ως πατριάρχης, θα πρέπει να ηγούμαι την Ουκρανική Εκκλησία στην ουκρανική επικράτεια, αλλά αυτός το αρνήθηκε και ηγείται μονός του. Όχι μόνο δεν αφήνει τον πατριάρχη, αλλά και δεν συμβουλεύεται μαζί του. Επιπλέον, στην πρώτη Σύνοδο έθεσαν ερώτηση για την παραίτησή μου. Δεν το συμφώνησα αυτό, μετά τον Τόμο να μου δοθεί η παραίτηση.

– Πως νομίζετε γιατί δεν σας αφήνουν να ηγείται την Εκκλησία;

– Θέλετε να μάθετε την αλήθεια; Ή απλά να απαντήσω στην ερώτηση; Η αλήθεια είναι ότι δεν ηγείται αυτός, τον καθοδηγούν. Όχι αυτός, αλλά αυτόν. Μου είπε ευθέως: δεν εξαρτώνται όλα από μένα. Αν είσαι Επικεφαλής, γιατί τα πάντα δεν εξαρτώνται από σένα; Άραγε υπάρχουν κάποιες δυνάμεις που είναι υψηλότερες από σένα και θέλουν όχι αυτό που θέλεις εσύ, Γι’ αυτό και λες λέτε ότι «δεν εξαρτώνται όλα από μένα». Έχω υποστεί πολλές φορές τέτοια πίεση στη ιερατική μου ζωή για 60 χρόνια ιεροσύνης, αλλά ήμουν σταθερός. Τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα, και τα του Θεού εις τον Θεόν. Και τα του Θεού δε θα δώσω εις τον Καίσαρα. Αυτό το δρόμο ακολούθησα, θα ακολουθώ και έτσι θα πεθάνω. Τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα, και τα του Θεού εις τον Θεόν, όπως είπε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός.

– Άλλοι επίσκοποι δεν υποστηρίζουν τις προτάσεις σας για τροποποιήσεις του Καταστατικού, λ.χ, ο δεσπότης Μιχαήλ (Ζινκέβιτς – συντ.) μιλάει για αυτό, αναφέροντας άλλους αδελφούς.

– Δεν θα συζητήσουμε θέματα που θα τεθούν στη Συνοδο. Πότε θα γίνει η Συνοδος, τότε θα μιλήσουμε γι' αυτό. Και τώρα είναι νωρίς ακόμα.

– Πότε μπορεί να πραγματοποιηθεί η Συνοδος; Είναι θέμα εβδομάδων, μηνών;

– Αυτό, όπως ορθά είπε ο Μητροπολίτης Επιφάνιος, εξαρτάται από την Ιερά Σύνοδο και από τη Αρχιερατική Σύνοδο. Όταν το καθορίζουν, τότε θα γίνει.

– Πόσοι επίσκοποι υποστηρίζουν τη θέση σας; Μερικοί από αυτούς, ίσως, έχουν αξιώσεις για τη θέση του Επιφάνειου;

– Δεν με ενδιαφέρει πόσοι ιεράρχες με υποστηρίζουν και πόσοι δε με υποστηρίζουν. Ενδιαφέρομαι για την αλήθεια, τον ευθύ δρόμο προς όφελος της ουκρανικής εκκλησίας. Και δε με ενδιαφέρει ποιος με υποστηρίζει.

– Η Μητέρα-Εκκλησία γνώριζε ότι επιλέγετε Επιφανιο για την εξωτερική εκπροσώπηση της Εκκλησίας; Δεν συμβαίνει ετσι οτι εξαπατήσατε τη Μητέρα Εκκλησία μας; Και το δεύτερο. Η εκκλησία εξελίσσεται, όλα πάνε καλά, ο δικοι μας ειναι στο Άγιον Όρος, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, – θα καλάτε και πάλι τα παιδιά σου σε σχίσμα;

– Δεν εξαπάτησα τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Αποδέχομαι τον Τομο της Αυτοκεφαλιας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας στο καθεστώς της Μητρόπολης του Κιέβου. Γι’αυτο, οταν με κατηγορούν ότι δε δέχομαι τον Τομο, δεν είναι αυτο αλήθεια. Είπα σαφώς: δεχόμαστε τον Τομο της Αυτοκεφαλιας στο καθεστώς της Μητρόπολης. Στο μέλλον, θέλουμε το καθεστώς της ουκρανικής εκκλησίας να είναι Πατριαρχείο. Στο μέλλον. Αλλά γι 'αυτό πρέπει να εργαστούμε. Εργαστούμε για την ένωση, όπως θέλει ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Έθεσε το ερώτημα αυτό: Οταν ενωνόσαστε τότε θα αναγνωρίσετε ως Πατριαρχειο. Επομένως, πρέπει να το κάνουμε αυτό. Και για να δημιουργήσουμε μια ενιαία Εκκλησία, προτείνω την πορεία που έχω περιγράψει πιο πάνω.

– Αν υπάρξουν αλλαγές στο Καταστατικο, δεν θα αφαιρεθεί ο Τομος;

– Αυτές είναι οι σκέψεις Σας. Και να παραμείνουν δικοί σας έτσι ώστε να μην γίνουν πραγματικότητα.

– Είναι αλήθεια ότι συνεχίζετε να ελέγχετε τους λογαριασμούς του ΟΟΕ-ΠΚ;

– Έχω ήδη απαντήσει σε πολλές σε εσάς προσωπικά. Δεν χρειάζεται να επαναλαμβάνεστε το ίδιο πράγμα. Διαβάζετε, όλα είναι γραμμένα στην αναφορα μου.

– Ποιος ασκεί πίεση στον Επιφανιο;

– Δεν θα σου πω. Είπε ότι δεν εξαρτώνται όλα απ’αυτό, αλλά απο οποίο ολα εξαρτώνται δεν αυτο είπε.

– Τώρα, ο δεσποτης Δανιηλ είναι στην Ουκρανία, έχετε την ευκαιρία να μιλήσετε μαζί του;

– Αν αυτος το θέλει, τότε χαίρομαι, αλλά δεν μπορώ να τον αναγκάσω.

– Υπήρξε κατά τα τελευταία 20-30 χρόνια συζήτηση με τους ιεράρχες του Πατριαρχείου Μόσχας για την ένωση κάτω από το Πατριαρχείο του Κιέβου;

– Ο στόχος μας ήταν. Όταν ο Μητροπολίτης Βλαδίμηρος (Σαμποντάν) ζούσε ακόμα – να ξεκινήσει διάλογο για την ενοποίηση και τη δημιουργία της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και ξεκινήσαμε έναν τέτοιο διάλογο. Και όταν η Μόσχα έμαθε, απαγόρευε στον Μητροπολίτη να συνεχίσει αυτόν τον διάλογο. Οποιαδήποτε αν είναι η κατάσταση τώρα, αλλά στην Ουκρανία θα υπάρξει μια Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία. Και πρέπει να εργαστούμε για αυτό και να αφαιρέσουμε όλα όσα αντιφάσκουν με αυτήν την ενότητα.