Γιατί τοπικές εκκλησίες δεν καταδικάζουν άμεσα πράξεις του Οικουμενικού;

Στην ιστορία της αναγνώρισης από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίου τους Ουκρανούς σχισματικούς και τη χορήγηση σ’ αυτούς Τόμου αυτοκεφαλίας υπάρχουν πολλά δυσνόητα ερωτήματα. Πώς θα μπορούσε η Κωνσταντινούπολη να λάβει απόφαση για προφανείς μη κανονιστικές ενέργειες; Πώς θα μπορούσε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος να αναγνωρίσει τους σχισματικούς μόνο και μόνο επειδή ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Πόροσενκο το ζήτησε; Πώς μπόρεσε να κηρύξει τη δικαιοδοσία του πάνω στις ουκρανικές μητροπόλεις, που ποτέ δεν ήταν μέρος αυτής;

Σήμερα, μια ακόμη ερώτηση προστίθεται σε αυτά τα ερωτήματα: γιατί οι Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν δηλώνουν τη σαφή καταδίκη των αντικανονιστικών ενεργειών της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης; Γιατί δεν επιδείχνουν στο Φανάρι την προφανή παραβίαση των Ευαγγελικών εντολών και των εκκλησιαστικών κανόνων; Γιατί δεν αντιτίθενται στην ιδιοποίηση από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίου εξουσίας που ανήκει στην Εκκλησία μόνο στον Χριστό;

Φυσικά, μπορεί να υποτεθεί ότι ο λόγος είναι η εγγενής αδράνεια της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων και η έλλειψη άμεσης αντίδρασης στα γεγονότα. Ότι χρειάζεται χρόνος για να συνειδητοποιήσει, να καταλάβει και να λάβει τη σωστή απόφαση. Πιθανόν. Αλλά ο ρυθμός της σημερινής ζωής είναι τέτοιος, ώστε ο χρόνος που ξοδεύεται για σκέψη και ανάπτυξη μιας διπλωματικά άψογης φόρμας απάντησης, χάνεται. Σ’ αυτό τον χρόνο συμβαίνουν γεγονότα που περιπλέκουν σημαντικά την κατάσταση, καθιστώντας δύσκολη και επώδυνη την επιστροφή στο σωστό δρόμο, προκαλώντας πόνο τόσο σε συγκεκριμένες εκκλησιαστικές κοινότητες όσο και στην Εκκλησία στο σύνολό της.

Η Σύνοδος της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης έλαβε αντικανονικές αποφάσεις σχετικά με την Ουκρανία στις 11 Οκτωβρίου 2018. Εν συντομία, να θυμηθούμε την ουσία τους:

1. Συνέχιση της διαδικασίας χορήγησης αυτοκεφαλίας στην «ουκρανική εκκλησία».
2. Επαναφορά Σταυροπηγίου του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Κίεβο.
3. Αποκατάσταση των σχισματικών από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου του Κιέβου (UOC-ΚΡ) και την Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία (UAOC) σε κοινωνία με την Εκκλησία.
4. Ακύρωση του Τόμου του 1686 περί μεταφοράς της Μητρόπολης του Κιέβου στη Ρωσική Εκκλησία και προκήρυξη όλης της Ουκρανίας ως κανονική επικράτειά του.
5. Κάλεσμα στη μη χρήση βίας.

Όλες αυτές οι αποφάσεις έρχονται σε αντίθεση όχι μόνο με τους εκκλησιαστικούς κανόνες, αλλά και με τα άμεσα λόγια του Σωτήρος: «άν δε αμαρτήση εις σε ο αδελφός σου, ύπαγε και έλεγξον αυτόν μεταξύ σου και αυτού μόνου. εάν σου ακούση, εκέρδησας τον αδελφόν σου. εάν όμως δεν ακούση, παράλαβε μετά σου έτι ένα ή δύο, διά να βεβαιωθή πας λόγος επί στόματος δύο μαρτύρων ή τριών. Και εάν παρακούση αυτών, ειπέ τούτο προς την εκκλησίαν. αλλ’ εάν και της εκκλησίας παρακούση, ας είναι εις σε ως ο εθνικός και ο τελώνης» (Ματθ. 18, 15-17).

Αυτό ακριβώς συνέβη με τον πρώην μητροπολίτη του Κιέβου Φιλάρετο Ντενισένκο (Filaret Denisenko) και όλους τους υποστηρικτές του. Μετά από επανειλημμένες προτροπές έχει αναθεματισθεί που αναγνώρισαν όλες οι Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες. Είναι δυνατόν να επιστραφεί κανείς από την κατάσταση του “εθνικού και τελώνη” στην κατάσταση του “αδελφού”; Φυσικά και είναι! “ ἐὰν δὲ ἁμάρτῃ εἰς σὲ ὁ ἀδελφός σου, ἐπιτίμησον αὐτῷ· καὶ ἐὰν μετανοήσῃ, ἄφες αὐτῷ· καὶ ἐὰν ἑπτάκις τῆς ἡμέρας ἁμάρτῃ εἰς σὲ καὶ ἑπτάκις τῆς ἡμέρας ἐπιστρέψῃ πρός σε λέγων, μετανοῶ, ἀφήσεις αὐτῷ“ (Λουκ. 17, 3-4).

Αλλά, όπως είναι γνωστό, δεν υπήρξε καμία μετάνοια εκ μέρους του Φιλάρετου και των υποστηρικτών του. Τότε με ποία βάση οι σχισματικοί «ενοποιήθηκαν με την Εκκλησία»; Ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης ο Βαρθολομαίος είναι μεγαλύτερος από το Σωτήρα μας;

Εντούτοις, αφού ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος παρέδωσε τον Τόμο αυτοκεφαλίας στους σχισματικούς, οι περισσότερες τοπικές εκκλησίες δεν εξέφρασαν επισήμως τη διαφωνία τους με τέτοιες ενέργειες. Μεμονωμένοι ιεράρχες και θεολόγοι εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους. Ενώ οι Τοπικές Εκκλησίες προτιμούν να μην αναγνωρίσουν τη λεγόμενη «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας» (ΟΕΟ) που δημιουργήθηκε από Ουκρανούς σχισματικούς, αλλά ταυτόχρονα δεν καταδικάζονται τις αντικανονιστικές πράξεις του Οικουμενικού. Ενώ από κάποιες από τις τοπικές εκκλησίες ακούγονται κιόλας φωνές για την πρόθεση να αναγνωριστεί η ΟΕΟ. Για παράδειγμα, από τις εκκλησίες της Γεωργίας και της Βουλγαρίας.

Λίγες Τοπικές Εκκλησίες μίλησαν αμέσως κατά των παράνομων αποφάσεων της Κωνσταντινούπολης.

Στις 12 Οκτωβρίου 2018 η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, στην Αρχιερατική Σύνοδό της, αρνήθηκε να αναγνωρίσει τις αποφάσεις της Κωνσταντινούπολης σχετικά με την Ουκρανία ως δεσμευτικές και αρνήθηκε να καθιερώσει κανονική κοινωνία με «ενοποιημένους» σχισματικούς.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Πολωνίας, με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της, ανακοίνωσε ότι «δεν θα εισέλθει σε κοινωνία με τη νέα Εκκλησία, την οποία θα δημιουργήσει η Κωνσταντινούπολη στην Ουκρανία».

Και οι δύο αυτές Τοπικές εκκλησίες ζήτησαν την πανορθόδοξη λύση του ουκρανικού εκκλησιαστικού ζητήματος. Αλλά ακόμη και σε αυτές τις επίσημες και αρκετά γρήγορες απαντήσεις στις ενέργειες του Φαναρίου δεν υπήρχε το βασικό – μια αποφασιστική διαμαρτυρία ενάντια στην καταπάτηση εξουσίας από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στον Ορθόδοξο κόσμο.

Ενώ εάν οι τοπικές εκκλησίες εξέφραζαν αμέσως την αντίθεσή τους στο γεγονός ότι το Φανάρι προσπαθεί να επιβάλει την υπεροχή του σε όλους, δεν θα υπήρχαν διώξεις της κανονικής Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι οποίες μόλις αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος στην Ουκρανία. Το κοινοβούλιο της Ουκρανίας δεν θα ψήφιζε τους αντι-εκκλησιαστικούς νόμους, δεν θα κάνανε τέρατα και σημεία τώρα οι εθνικιστές από ριζοσπαστικές οργανώσεις και δεν θα αρπάζανε τις ορθόδοξες εκκλησίες σε όλη την Ουκρανία. Οι σχισματικοί δεν θα είχαν θριαμβεύσει και δεν θα είχαν σιγουρευτεί στην φθαρτική τους αμετανόητη κατάσταση.

Αλλά η πλειοψηφία των Τοπικών Εκκλησιών δεν εξέφρασε μια τέτοια καταδίκη ενάντια στην Κωνσταντινούπολη. Και μόνο η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (ROC) στην απόφαση της Ιεράς Συνόδου της επεσήμανε τον κύριο λόγο της συνεχιζόμενης ανομίας – την επιθυμία των ιεραρχών της Κωνσταντινούπολης να επιβάλουν σε όλους μια νέα διδασκαλία για την Εκκλησία, όπου το Φανάρι θα ήταν επικεφαλής της Εκκλησίας αντί του Ιησού Χριστού.

Η Ιερά Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μελέτησε και εξέτασε λεπτομερώς κάθε σημείο της απόφασης της Συνόδου της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης από 11 Οκτωβρίου 2018 και αντέκρουε πειστικά αυτά τα σημεία. Αλλά τα κύρια λόγια στη Δήλωση της Συνόδου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από 15ης Οκτωβρίου 2018 ήταν τα εξής:

«Στην κατάσταση της βαθιάς υπονόμευσης των βάσεων των διορθοδόξων σχέσεων και της εξολοκλήρου απαξίωσης της χιλιετούς παράδοσης του εκκλησιαστικό-κανονιολογικού δικαίου, η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας θεωρεί καθήκον της να προβεί στην προστασία των θεμελιωδών αρχών της Ορθοδοξίας, στην προστασία της Ιεράς Παραδόσεως της Εκκλησίας, που υποκαθίστανται από νέες και ξένες διδασκαλίες περί της οικουμενικής κυριαρχίας του πρώτου εκ των Προκαθημένων.

Καλούμε τους Προκαθημένους και τις Ιερές Συνόδους των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στην αξιολόγηση των προαναφερθέντων αντικανονικών πράξεων του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και στην κοινή αναζήτηση της εξόδου από την βαθιά κρίση, που διασχίζει το σώμα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας».

Η Κωνσταντινούπολη απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες στον παπισμό από την πλευρά του. Ωστόσο, ποια είναι η διαφορά του παπισμού της Κωνσταντινούπολης με παπισμού της Ρώμης; Ας στραφούμε προς το καθολικό δόγμα για το ρωμαϊκό ποντίφικα και να δούμε πώς η ουσία αυτού του δόγματος υλοποιείται στις αξιώσεις των πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης.

Το δόγμα της Καθολικής Εκκλησίας για τον Πάπα αποτελείται από δύο στοιχεία: δόγμα της πρωτοκαθεδρίας του ρωμαϊκού ποντίφικα (Primatus Papae) και δόγμα περί αλάθητου ή αναμάρτητου (Infallibilitas).

Ορισμός του παπικού πρωτείου είναι: «Ο επίσκοπος της Εκκλησίας της Ρώμης, στο οποίο κατοικεί υπηρεσία, ειδικά ανατεθειμένη από τον Κύριό μας στον Πέτρο, τον πρώτο από τους Αποστόλους, και διαβιβαστέα στους διαδόχους του, υπάρχει ο επικεφαλής του σώματος των επισκόπων, Βικάριος του Χριστού και ποιμήν της οικουμενικής Εκκλησίας στη γη. Ως εκ τούτου, ο Πάπας, δυνάμει του αξιώματός του, απολαμβάνει στην Εκκλησία ανώτατη, πλήρη, άμεση και παγκόσμια κανονική εξουσία, την οποία μπορεί πάντα να ασκεί ελεύθερα. Λόγω του αξιώματός του διαθέτει το πρωτείο στη διοικητική εξουσία πάνω σε όλες τις επί μέρους εκκλησίες και ομάδες εκκλησιών (LG § 23, κανόνας 333, §1). Δεν υπάρχει έκκλητον, ούτε προσφυγή εναντίον μιας αποφάσεως η διατάγματος του Ρωμαίου Ποντίφικος (κανόνας 333, §3), ούτε και σε Οικουμενική Σύνοδο. Ο Πάπας όταν ασκεί "το ύψιστο διδακτικό αξίωμα" και διακηρύσσει με οριστική πράξη μια διδασκαλία σχετική με την πίστη και την ηθική (cum ex cathedra loquitur (A΄ Βατικανή) κατέχει το αλάθητο, που υποσχέθηκε ο Χριστός στην Εκκλησία (Κατήχηση § 891, LG § 25). Οι αποφάσεις του Ρωμαίου Ποντίφηκος "ex esse, non autem ex consensu Ecclesiae, irreformabiles esse"» (Καθολικός Κώδικας του κανονικού δικαίου).

Ενώ έτσι καθορίζει τον ρόλο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ο Βαρθολομαίος: «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο φέρνει ευθύνη για την καθιέρωση της εκκλησιαστικής και κανονικής τάξης, επειδή μόνο αυτό έχει το κανονικό προνόμιο, καθώς και την προσευχή και την ευλογία της Εκκλησίας και των Οικουμενικών Συνόδων, για την εκτέλεση αυτού του υπέρτατου και μοναδικού καθήκοντος. Αν το Οικουμενικό Πατριαρχείο εγκαταλείψει τις ευθύνες του και φύγει από τη διορθόδοξη σκηνή, οι Τοπικές εκκλησίες θα ενεργούν "σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα" (Ματθ. 9:36), δαπανώντας ενέργειες για τις εκκλησιαστικές πρωτοβουλίες, που ανακατεύουν την ταπείνωση της πίστεως και την αλαζονεία της εξουσίας» (από την ομιλία στη Σύνοδο των Αρχιεπισκόπων (Σύναξης) την 1η Σεπτεμβρίου 2018).

Με την πρώτη ματιά μπορεί να φανεί ότι «φέρνει ευθύνη για την καθιέρωση της εκκλησιαστικής και κανονικής τάξης» δεν είναι εντελώς το ίδιο με «απολαμβάνει στην Εκκλησία ανώτατη, πλήρη, άμεση και παγκόσμια κανονική εξουσία». Αλλά, πρώτον, η Ρώμη όχι αμέσως, αλλά μετά από πολλούς αιώνες έφτασε σε τόσο σκληρή διατύπωση και, δεύτερον, ας κοιτάξουμε πώς η Κωνσταντινούπολη εφαρμόζει στην πράξη αυτή την «ευθύνη για την καθιέρωση της εκκλησιαστικής και κανονικής τάξης».

Το πιο ζωντανό παράδειγμα αυτής της «ευθύνης» παρακολουθούμε στην Ουκρανία σήμερα: αγενής παρέμβαση στην κανονιστική επικράτεια μιας άλλης Τοπικής Εκκλησίας, παράνομη αποδοχή των σχισματικών στην αγκαλιά, εμβάθυνση των διαθρησκευτικών συγκρούσεων, δίνοντας την κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας στο έλεος των μυστικών υπηρεσιών και των εθνικιστών. Αλλά όχι μόνο στην Ουκρανία η Κωνσταντινούπολη ασκεί «ευθύνη». Ακολουθούν μόλις λίγα παραδείγματα:

• Το 1923, η Κωνσταντινούπολη ουσιαστικά κατέλαβε τις ενορίες της Ρωσικής Εκκλησίας στη Φινλανδία και την Εσθονία, διακηρύσσοντας αυτές τις χώρες ως κανονική τους επικράτεια.
• Το 1924, έκανε το ίδιο με τις μητροπόλεις της Ρωσικής Εκκλησίας στην Πολωνία, δίνοντάς τους μια τυπική «αυτοκεφαλία» με όρους πραγματικής υποταγής.
• Το 1931, ενάντια στη βούληση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, διακήρυξε τις ρωσικές ενορίες μεταναστών της Δυτικής Ευρώπης ως βρισκόμενες στη δικαιοδοσία του.
• Το 1936, διακήρυξε τη δικαιοδοσία του στη Λετονία.

Όχι μόνο οι ενορίες και οι μητροπόλεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας έγιναν θύματα των φιλοδοξιών του Φαναρίου. Στη δεκαετία του 1920 η Κωνσταντινούπολη ανάγκασε την Εκκλησία της Ελλάδας να μεταφέρει τις ελληνικές ενορίες στις ΗΠΑ και την Αυστραλία στη δικαιοδοσία του. Το 1986 η ίδια μοίρα βρήκε και την Αμερικανική Εξαρχία της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας και το 2008 τις ενορίες της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2003 ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ζήτησε ξαφνικά από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας να παραδώσει στον έλεγχο του 36 μητροπόλεις στην ίδια την Ελλάδα, κάτι που συνέβη μετά από κάποια αντίσταση.

Περιττό να πούμε ότι τέτοιες ενέργειες δεν έφεραν κανένα όφελος σε αυτές τις ενορίες και δεν καθιέρωσαν καμία εκκλησιαστική ή κανονική τάξη.

Επίσης, στην ομιλία του κατά την Σύναξη από 01.09.2018 ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος κήρυξε άμεσα τον εαυτό του ως επικεφαλής της Εκκλησίας: «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ως επικεφαλής του Ορθόδοξου Σώματος συγκάλεσε τον Ιούνιου του 2016 την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο στην Κρήτη, το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό γεγονός των τελευταίων ετών».

Οποιοσδήποτε Ορθόδοξος Χριστιανός, τόσο περισσότερο οι επίσκοποι, έπρεπε να επαναστατήσει ενάντια σε αυτά τα λόγια και να πει ότι μόνο ο Χριστός είναι ο Επικεφαλής του σώματος της Εκκλησίας: «Ο Χριστός είναι ο επικεφαλής της Εκκλησίας και είναι ο Σωτήρας του σώματος» (Εφ.5,23). Αλλά κανείς από τους ιεράρχες της Κωνσταντινούπολης δεν εξοργίστηκε με αυτό.

Στο πλαίσιο της εκκλησιαστικής κρίσης το Φανάρι προωθεί το δόγμα που έχει αντιγραφεί απευθείας από το Καθολικό: μόνο αυτό μπορεί να κρίνει όλους και κανείς δεν μπορεί να το κρίνει. Στην Καθολική εκδοχή ακούγεται έτσι: «Ο Πέτρος και οι διάδοχοί του έχουν το δικαίωμα να δικάζουν ελεύθερα την οποιαδήποτε Εκκλησία και κανείς δεν πρέπει να ενοχλεί ή να ταράζει την κατάστασή τους, επειδή η υψηλότερη καθέδρα δεν κρίνεται από κανέναν (summa sedes а nemine judicatur)» (Epistolae et decreta pontificia, XXXII).

Ενώ στην εκδοχή της Κωνσταντινούπολης έτσι: «Άξια της μνήμης η αναφορά της γνώμης του κανονιολόγου Μίοντραγκ Πέτροβιτς ότι "μόνο ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως έχει το προνόμιο να κρίνει και να επιλύει συγκρούσεις μεταξύ επισκόπων, κληρικών και μητροπολιτών άλλων Πατριαρχείων"» (από την ομιλία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Σύναξη της 01/09/2018).

Στις 30-31 Ιουλίου του 1993 ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος πραγματοποίησε τις φιλοδοξίες του για την υπεροχή της κρίσης του στην Εκκλησία. Οργάνωσε στην Κωνσταντινούπολη Σύναξη, η οποία αποτελούταν κυρίως από τους ιεράρχες του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, καθώς και εκπρόσωπους των ελληνόφωνων Εκκλησιών, όπου έριξε τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, το Διόδωρο, επειδή δεν συμφώνησε να συμμετάσχει στις πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Παρεμπιπτόντως, τα μοναστήρια του Αγίου Όρους δεν αναγνώρισαν τη Σύναξη αυτή.

Οι Καθολικοί ισχυρίζονται ότι «δεν υπάρχει σωτηρία έξω από την υποταγή στον πάπα» (Ubi rara, ibi Spiritus Sanctus). Οι πιστοί μπορούν να θεωρηθούν μέλη της Εκκλησίας μόνο αν υποτάσσονται στον Πάπα ως επικεφαλής της.

Αλλά ακριβώς το ίδιο σε σχέση με τον εαυτό του ισχυρίζεται και το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης σήμερα. Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου: «Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν λανθασμένα ότι μπορούν να αγαπήσουν την Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά όχι το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ξεχνώντας ότι ενσωματώνει την αυθεντική εκκλησιαστική φάση της Ορθοδοξίας. <...> "Στην αρχή ήταν ο Λόγος... Εκείνος ήταν ζωή και η ζωή ήταν το φως των ανθρώπων" (Ιωάννης 1, 1, 4). Η αρχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο, "εκεί είναι η ζωή, και αυτή η ζωή είναι το φως των Εκκλησιών". Ο ἀοίδιμος Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Κύριλλος, ο αγαπημένος ιεράρχης της Μητέρας-Εκκλησίας και ο φίλος μου, είχε δίκιο όταν τόνισε ότι "η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο". <...> Για την Ορθοδοξία το Οικουμενικό Πατριαρχείο χρησιμεύει ως ζυθοποιείο, το οποίο "ζύμη ὅλον τὸ φύραμα ζυμοῖ" (Γαλ. 5, 9)».

Και ο Μητροπολίτης της Αδριανούπολης Αμφιλόχιος (Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης) δήλωσε ευθέως ότι το Φανάρι είναι η πηγή ζωής οποιασδήποτε Τοπικής Εκκλησίας: «Τι θα ήταν η Ορθόδοξη Εκκλησία χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Ένα είδος Προτεσταντισμού... Είναι αδιανόητο κάποια Τοπική Εκκλησία... να διακόψει την επικοινωνία (με το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης – σημ. διορθωτή), καθώς από αυτό ρέει η κανονικότητα της ύπαρξης».

Δηλαδή, σήμερα λένε απολύτως σοβαρά ότι η Εκκλησία είναι η Εκκλησία όχι επειδή το Άγιο Πνεύμα ζει μέσα της, αλλά επειδή είναι σε επικοινωνία με το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Από πού τότε προερχόταν αυτή η «κανονικότητα της ύπαρξης» στους τρεις πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, όταν δεν υπήρχε καν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης; Πώς επιτρέπονται αυτές οι δηλώσεις στον Ορθόδοξο κόσμο; Ωστόσο, οι τοπικές εκκλησίες στο μεγαλύτερο μέρος τους το αγνοούν.

Μια άλλη αρχή, που αντιγράφτηκε από τους καθολικούς, είναι ο ισχυρισμός ότι δήθεν μόνο οι Πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης έχουν το δικαίωμα να συγκαλούν Οικουμενικές Συνόδους. «Το προνόμιο του Ποντίφικα της Ρώμης είναι να συγκαλεί τις Οικουμενικές Συνόδους, να προεδρεύει σ’ αυτές και να τις εγκρίνει» (από τη διδασκαλία της Β’ Βατικανείου συνόδου περί Εκκλησίας). Αντικαταστήστε τη λέξη «της Ρώμης» με «της Κωνσταντινούπολης» και λαμβάνουμε αυτό που ισχυρίζεται σήμερα η Κωνσταντινούπολη.

Όσο για το δεύτερο στοιχείο του δόγματος περί καθεστώτος των ρωμαϊκών ποντίφικων, αλάθητο, πρέπει να σημειωθούν τα ακόλουθα. Πολλοί άνθρωποι παρερμηνεύουν ότι αυτό το καθολικό δόγμα λέει ότι ο πάπας αναγνωρίζεται γενικώς ως αναμάρτητος. Δεν είναι έτσι. Αναγνωρίζεται μόνο ότι ο πάπας δεν μπορεί να κάνει λάθος αν διακηρύττει οποιουσδήποτε ισχυρισμούς στον τομέα του δόγματος ή της ηθικής ex cathedra.

Εδώ είναι το κείμενο του Καθολικού δόγματος σχετικά με το Infallibilitas: «Θεωρούμε ότι ο επίσκοπος της Ρώμης, όταν μιλάει από την καθέδρα, δηλαδή όταν εκτελεί τα καθήκοντα του ποιμένα και του δασκάλου όλων των χριστιανών, καθορίζει με την υπέρτατη αποστολική του εξουσία ποια διδαχή σε θέματα πίστης ή ηθικής συμπεριφοράς πρέπει να τηρεί όλη η Εκκλησία – χάρη στη θεία βοήθεια που του είχε υποσχεθεί στον Άγιο Πέτρο, έχει το ίδιο αλάθητο σε θέματα πίστης και ηθικής, το οποίο πρέπει να έχει η Εκκλησία του, σύμφωνα με τη βούληση του θεϊκού Λυτρωτή, όταν καθορίζει το δόγμα της πίστης ή της ηθικής συμπεριφοράς και επομένως τέτοιοι ορισμοί του Ρωμαίου επισκόπου δεν υπόκεινται στην κατάργηση από μόνοι τους ούτε με την απόφαση της Εκκλησίας. Όποιος, – να απαγορεύει ο Θεός! – τολμήσει να αντιταχθεί στον ορισμό μας, ανάθεμά του».

Ναι, μέχρι στιγμής ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης δεν δηλώνει ότι είναι αναμάρτητος (σωστότερα – αλάθητος), αλλά υπενθυμίζουμε ότι στην ίδια Σύναξη του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης στις 1-3 Σεπτεμβρίου 2018 αποφασίστηκε η αδεία δεύτερου γάμου για τους ιερείς, αλλά όχι με την έννοια ότι ο ιερέας έχει το δικαίωμα να παντρευτεί με δεύτερο γάμο μετά τη χηρεία του, αλλά ότι μπορεί να χωρίσει μια γυναίκα και να παντρευτεί άλλη. Παράλληλα, δεν απαγορεύεται στη λειτουργία και δεν στερείται ιεροσύνης.

Αυτή η απόφαση του Φαναρίου έρχεται σε άμεση αντίθεση με τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, επανειλημμένα ουκ ολίγες φορές: «δεῖ οὖν τὸν ἐπίσκοπον ἀνεπίληπτον εἶναι, μιᾶς γυναικὸς ἄνδρα, νηφάλιον, σώφρονα, κόσμιον, φιλόξενον, διδακτικόν», (Α Τιμ. 3,2). «διάκονοι ἔστωσαν μιᾶς γυναικὸς ἄνδρες, τέκνων καλῶς προϊστάμενοι καὶ τῶν ἰδίων οἴκων» (1 Τιμ. 3, 12). «Τούτου χάριν κατέλιπόν σε ἐν Κρήτῃ, ἵνα τὰ λείποντα ἐπιδιορθώσῃ, καὶ καταστήσῃς κατὰ πόλιν πρεσβυτέρους, ὡς ἐγώ σοι διεταξάμην, εἴ τίς ἐστιν ἀνέγκλητος, μιᾶς γυναικὸς ἀνήρ, τέκνα ἔχων πιστά, μὴ ἐν κατηγορίᾳ ἀσωτίας ἢ ἀνυπότακτα» (Τιτ.1, 5-6)

Δεν αναφέρουμε το γεγονός ότι η διγαμία παραβιάζει τις διατάξεις των Οικουμενικών Συνόδων περί ιεροσύνης. Για παράδειγμα, ο 17ος Αποστολικός Κανόνας μιλάει γενικά για την αδυναμία χειροτονίας δίγαμων: «Ὁ δυσὶ γάμοις συμπλακείς μετὰ τὸ βάπτισμα, ἢ παλλακὴν κτησάμενος, οὐ δύναται εἶναι ἐπίσκοπος, ἢ πρεσβύτερος, ἢ διάκονος, ἢ ὅλως τοῦ καταλόγου τοῦ ἱερατικοῦ».

Πώς μπορεί κανείς να διακηρύξει έναν νέο κανόνα, ο οποίος έρχεται σε άμεση αντίθεση με την Αγία Γραφή και τα διατάγματα των Αποστόλων και των Οικουμενικών Συνόδων; Μόνο αν είναι σίγουρος για το “αλάθητό” του. Infallibilitas! Η Κωνσταντινούπολη, με την απόφασή της περί διγαμίας των ιερέων έθεσε την εξουσία της πάνω από την Αγία Γραφή και πάνω από το Σύνοδο Αποστόλων.

Αλλά αν κοιτάξουμε πιο προσεκτικά στη διδασκαλία του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης ότι μόνο αυτό έχει το δικαίωμα να συγκαλεί τις Οικουμενικές Συνόδους, μπορούμε να δούμε ότι σύμφωνα με αυτή τη διδασκαλία δεν υπάρχει σχεδόν καμία αρχή που θα μπορούσε να καταδικάσει τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως σε σφάλμα. Άλλωστε, αν τεθεί ερώτηση για την καταδίκη του Σεβασμιότατου για λανθασμένη σκέψη ή αίρεση, ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης απλά δεν θα συγκαλέσει μια τέτοια Σύνοδο. Έτσι έχουμε μια κατάσταση όπου ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης είναι η «απόλυτη αλήθεια».

Όπως μπορείτε να δείτε, ο παπισμός της Κωνσταντινούπολης ουσιαστικά δεν διαφέρει πουθενά από τον κλασικό ρωμαϊκό παπισμό. Ίσως δεν έχει ακόμη ωριμάσει έως την ίδια οξύτητα των ισχυρισμών που βλέπουμε στον καθολικισμό, αλλά η γένεση αυτού του δόγματος συνεχίζεται. Γιατί είναι επικίνδυνος ο παπισμός κατ’ αρχήν; Και γιατί είναι τόσο εύκολο να μπες στον πειρασμό να υποταχθείς στον Πάπα, της Ρώμης ή του Φαναρίου; Γιατί το πνεύμα του παπισμού μπροστά στα μάτια μας διεισδύει την Ορθοδοξία;

Ο Πατριάρχης Μόσχας και Πάσης Ρωσίας Σεργκέι (Stragorodsky) (1867-1944), όταν ακόμη ήταν καθηγητής της Θεολογική Ακαδημία της Αγίας Πετρούπολης αναρωτιόταν: «Σε τι ανάγκη της ψυχής του δυτικού ανθρώπου απαντά ο παπισμός; Με ποιο ψυχολογικό στοιχείο ζει και κινείται ο καθολικισμός;» Ο αρχιερέας Vsevolod Spiller στο άρθρο του «Το Ρωμαιοκαθολικό δόγμα της υπεροχής του Πάπα στην Εκκλησία», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Πατριαρχείου της Μόσχας το 1950, απαντά σε αυτή την ερώτηση: «Τώρα, πενήντα χρόνια μετά, έγινε σαφές ότι αυτός ο χαρακτηρισμός είναι στη συνείδηση χρησιμότητας, που έχει γίνει ασυνήθιστα δημοφιλής στη Δύση, και ακόμη και την ανάγκη της Εκκλησίας σε εξωτερική, τυπική αρχή».

Ας συγκρίνουμε τα σημάδια του αλάθητου στον Καθολικισμό και την Ορθοδοξία. Στους Λατίνους όλα είναι απλά – αρκεί ο πάπας να πει κάτι ex cathedra. Τι γίνεται στους Ορθόδοξους; Θα πρέπει να συγκληθεί η Οικουμενική Σύνοδος, στην οποία θα συζητηθούν και θα εγκριθούν ορισμοί των δογμάτων και των ηθικών κανόνων, μετά θα πρέπει να περάσει χρόνος (καμιά φορά αιώνες), στη διάρκεια του οποίου ολόκληρο το πλήρωμα της Εκκλησίας πρέπει να αποδεχθεί τις διδασκαλίες της Οικουμενικής Συνόδου. Εν συνεχεία θα πρέπει να συγκληθεί η επόμενη Οικουμενική Σύνοδος, η οποία θα αναγνωρίσει την προηγούμενη Σύνοδο ως Οικουμενική. Όλη η πληρότητα της Εκκλησίας πρέπει να υιοθετήσει διατυπωμένο δόγμα της πίστης ή ηθική αρχή. Και μόνο μετά από αυτό θα είναι δυνατόν να μιλήσουμε για το αλάθητο των όσων διατυπώθηκαν. Δύσκολο, σκληρό και μακρύ σε χρόνο.

Ο Θεός έχει προικίσει τον άνθρωπο με ένα μεγάλο και φοβερό δώρο – την ελευθερία. Και ο άνθρωπος πρέπει να φέρει την ελευθερία του στον Θεό: «Γενηθήτω το θέλημά σου». Είναι δύσκολο. Το να δεις, να καθορίσεις το θέλημα του Θεού μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο. «καὶ μὴ συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ὑμῶν, εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ἀγαθὸν καὶ εὐάρεστον καὶ τέλειον» (Ρωμ.12,2). «διὰ τοῦτο μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου». (Εφεσίους 5,17).

Είναι πολύ πιο εύκολο να υποτάξετε την ελευθερία σας σε οποιαδήποτε εξωτερική αρχή: τον Πάπα της Ρώμης, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, κάποιον άλλο. Να υποτάξετε και να βγάλεις από τον εαυτό σου το βάρος της ευθύνης. Έτσι, στα χρόνια του Προφήτη Σαμουήλ, οι Ισραηλίτες ζήτησαν να τους βάλει βασιλιά επί γης «όπως έχουν και άλλα έθνη», απορρίπτοντας ταυτόχρονα τη δύναμη του Θεού πάνω τους. Και αυτό τελείωσε έτσι: «οἱ δὲ ἐκραύγασαν· ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς· οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα» (Ιω. 19, 15).

Ο Πρωτοπρεσβύτερος Vsevolod Spiller γράφει: «Η έννοια του καθολικού δόγματος του αλάθητου των παπών είναι ότι αυτό στην ουσία καταστρέφει την πίστη του χριστιανού στην υπερβαίνουσα χάρη του Αγίου Πνεύματος, που κινεί ζωή μέσα στην Εκκλησία, που προβάλλεται από το φωτεινό βάθος της, με όλη την ποικιλία της ενιαίας και ολιστικής πνευματικής εμπειρίας της Εκκλησίας. Καθολικό δόγμα του αλάθητου του Πάπα απορρίπτει την εγχώρια αρχή του Αγίου Πνεύματος, θέτοντας στη θέση του την εξωτερική, τυπική αρχή της εξουσίας, στην οποία θα πρέπει να υποτάσσεται όλη η πορεία, όλη η ανάπτυξη του συνόλου της ζωής της Εκκλησίας».

Με εκπληκτική ακρίβεια τα λόγια αυτά εκπληρώθηκαν στον πρώην μητροπολίτη της Βίνιτσας Σιμεών (Σοστάστσκι), ο οποίος τον Δεκέμβριο του 2018 πρόδωσε την Εκκλησία του και πήγε στους σχισματικούς. Σε συνέντευξή του στο «Γκλαβκόμ» από την 15.11.2018, απαντώντας στην ερώτηση περί «ενωτική σύνοδο», στην οποία οι σχισματικοί του UOC-KP και UAOC ενώθηκαν για να πάρουν τον Τόμο της αυτοκεφαλίας, είπε πολύ ενδεικτική φράση: «Αν έχουμε ήδη απευθυνθεί προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη, σημαίνει ότι σ’ αυτόν ανήκει η εξουσία να συγκαλέσει τη Σύνοδο. Αυτοί θα πρέπει να μας δώσουν χάρτη πορείας όπου θα καταγραφεί ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνουμε».

Εδώ είναι φανερή υποκατάσταση. Η απόρριψη της ηγεσίας του Αγίου Πνεύματος και η αντικατάστασή του από την εξωτερική αρχή της Κωνσταντινούπολης. Επειδή είναι δύσκολο να αναζητήσουμε το θέλημα του Θεού σε αυτή την κατάσταση, αν και εκφράζεται με σαφήνεια στην Αγία Γραφή και τους κανόνες της Εκκλησίας. Και ακόμα πιο δύσκολο να το πράττεις, αν οι κοσμικές αρχές απαιτούν το αντίθετο. Είναι πολύ πιο εύκολο να κρυφτείς πίσω από την εξωτερική εξουσία του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης και να δικαιολογήσεις την προδοσία της Εκκλησίας σου με αυτήν την εξουσία.

Το αντίθετο παράδειγμα είναι ο Μακαριότατος Ονούφριος. Πόσο εύκολα και απλά θα συμφωνούσε με την απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και τη γνώμη του Προέδρου της χώρας. Σχεδόν εκατό τοις εκατό θα εξασφάλιζε την ηγεσία στη νεοσύστατη «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας» και μια ήσυχη ζωή. Αλλά προτίμησε την αλήθεια του Θεού σε καθημερινά και πολιτικά οφέλη. Αλλά πόσο εύκολο θα ήταν να φορτώσει στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο όλες τις επιτιμήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της συνείδησής του. Να πει όπως ο πρώην Μητροπολίτης Συμεών (Σωστάστσκι): το Φανάρι πρέπει να μας πει τι να κάνουμε.

Το πνεύμα του παπισμού είναι η απροθυμία να προχωράς στο δρόμο της αναζήτησης της αλήθειας του Θεού και της εκτέλεσής της εναντίον όλων των στοιχείων αυτού του αιώνα, είναι η επιθυμία να μεταθέσεις την ευθύνη για τις αποφάσεις σου σε μια εξωτερική αρχή και να εισέλθει σε φαρδιά πύλη της ανθρώπινης αλήθειας. Αυτό το πνεύμα διεισδύει σήμερα την Ορθοδοξία και κάνει τις Εκκλησίες να σιωπούν μπροστά στη διαστρέβλωση από την Κωνσταντινούπολη των θεμέλιων του δόγματος περί Εκκλησίας.

Είναι πολύ δύσκολο να πιστεύεις «εις Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία». Αν όμως προσθέσουμε «με επικεφαλής την Κωνσταντινούπολη» όλα αμέσως γίνονται σαφή, απλά και εύκολα. Έδωσες την ελευθερία σου στον φαινομενικό, απτό «Πάπα της Κωνσταντινούπολης» και δεν χρειάζεται να ανησυχείς για τίποτα άλλο.

Μόνο που ο Κύριος δίδασκε διαφορετικά: «Εἰσέλθετε διὰ τῆς στενῆς πύλης· ὅτι πλατεῖα ἡ πύλη καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν, καὶ πολλοί εἰσιν οἱ εἰσερχόμενοι δι᾿ αὐτῆς. τί στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν! Προσέχετε δὲ ἀπὸ τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες. ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς» (Ματθαίος 7, 13-16).