Οι Καθολικοί προετοιμάζουν «σενάριο του Μαϊντάν» για τη Λευκορωσία;

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Καθολικοί έχουν διαφορετικές στάσεις απέναντι σε εμφύλιες συγκρούσεις και αναταραχές. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Στις 9 Αυγούστου 2020 στη Λευκορωσία πραγματοποιήθηκαν προεδρικές εκλογές. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής, ο σημερινός πρόεδρος της χώρας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, κέρδισε με τεράστιο προβάδισμά, πάνω από 70% από την πλησιέστερη ανταγωνίστριά του Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια.

Ωστόσο, παρά τη φαινομενικά άνευ όρων νίκη, ήδη από το βράδυ οι δρόμοι του πολλών εκατομμυρίων Μινσκ γέμισαν με διάσπαρτες ομάδες διαδηλωτών (σε αριθμό χιλιάδων ανθρώπων) που προσπαθούσαν να αποδείξουν ότι τα εκλογικά αποτελέσματα ήταν παραποίηση και η νίκη του Λουκασένκο ήταν ψεύτικη.

Οι «αυθόρμητες» διαμαρτυρίες, όπως συμβαίνει συνήθως τον τελευταίο καιρό σε ορισμένες χώρες του μετα-σοβιετικού χώρου, ήταν καλά οργανωμένες και απέχουν πολύ από ειρηνικές.

Πολύ γρήγορα η «ειρηνική» διαμαρτυρία μετατράπηκε σε όχι πολύ ειρηνική: ρίξιμο εκρηκτικών σε δυνάμεις ασφαλείας, πετρών και άμεσες συγκρούσεις. Ως αποτέλεσμα, ένα άτομο σκοτώθηκε, 3000 συνελήφθησαν από την αστυνομία. Επίσης περισσότεροι από 40 αστυνομικοί τραυματίστηκαν με διαφορετική σοβαρότητα.

Είναι σαφές ότι στο εγγύς μέλλον η κατάσταση στη χώρα μόνο θα επιδεινωθεί και μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες επιπλοκές και συγκρούσεις. Είναι επίσης προφανές ότι το σενάριο των διαμαρτυριών του Μινσκ θυμίζει τόσο πολύ το Μαϊντάν του Κιέβου που είναι απλώς αδύνατο να μην παρατηρήσουμε παραλληλισμούς. Είναι η ταυτόχρονη (κατόπιν εντολής) συμπερίληψη των δυτικών μέσων ενημέρωσης στην «κάλυψη» του θέματος και δηλώσεις εκπροσώπων άλλων κρατών σχετικά με το δικαίωμα των Λευκορώσων σε «ειρηνικές διαμαρτυρίες» και «ανεξάρτητα» αποτελέσματα δημοσκοπήσεων που διεξήχθηκαν από εκπροσώπους του «ελεύθερου Δυτικού Τύπου», και καλά οργανωμένη προετοιμασία της αντιπολίτευσης, η οποία δεν συμφωνεί με τα αποτελέσματα ψηφοφορίας, συνθήματα για την «Ευρωπαϊκή Λευκορωσία» και πολλά άλλα.

Ωστόσο, δεν θα επικεντρωθούμε στα πολιτικά στοιχεία αυτού του σεναρίου, αλλά στα θρησκευτικά. Διότι, όπως στην περίπτωση του ουκρανικού Μαϊντάν, οι Καθολικοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην υποκίνηση διαμαρτυριών στην «Πλατεία» στο Μινσκ.

Καθολικοί και «Μαϊντάνοι»

Πολύ πριν από τις προεδρικές εκλογές η Καθολική Εκκλησία στη Λευκορωσία διοργάνωσε μια ισχυρή εκστρατεία στα ΜΜΕ με όνομα «Ο Καθολικός δεν παραποιεί».

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, αυτό το κίνημα πρέπει να μεταδώσει στους πιστούς ότι «η συμμετοχή σε παραποιήσεις ή καταστολή γεγονότων παραποίησης είναι σοβαρή αμαρτία, την οποία πρέπει να εξομολογείται κανείς». Ένας από τους διοργανωτές αυτού του «κινήματος» δήλωσε κιόλας ότι «κανείς δεν μιλά για αυτό (παραποίηση) τόσο ξεκάθαρα όσο εμείς».

Συγκεκριμένα, μίλησε για αυτό κι ο επικεφαλής των Καθολικών της Λευκορωσίας Ταντέους Κοντρουσέβιτς.

Επιπλέον, οι διοργανωτές της εκστρατείας είναι σίγουροι ότι «οι εκλογές στη Λευκορωσία δεν ήταν ποτέ δίκαιες. Αυτό γίνεται σαφές επειδή καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του Λουκασένκο, ο Μητροπολίτης Κοντρουσέβιτς δεν τον συγχάρηκε ποτέ για τη νίκη του, καθώς κατάλαβε πολύ καλά το κόστος αυτών των εκλογών».

Με άλλα λόγια, εκπρόσωποι της Ρ/Καθολικής Εκκλησίας της Λευκορωσίας δηλώνουν δημόσια ότι αυτοί και οι κληρικοί τους θεωρούν παράνομες και άκυρες όλες τις προηγούμενες προεδρικές εκλογές. Ως αποτέλεσμα, καλώντας σε «συνειδητή» ψηφοφορία, η ΡΚΕ στην ουσία παρακινεί τους ανθρώπους σε διαμαρτυρίες.

Σε μια τέτοια θέση των Καθολικών της Λευκορωσίας, είναι αδύνατο να μην παρατηρήσουμε αναλογίες με τις πράξεις των συμπατριωτών τους από την Ουκρανία έξι χρόνια πριν.

Περιττό να πούμε, ότι μία από τις κύριες κινητήριες δυνάμεις του Ευρωμαιντάν του Κίεβου ήταν οι Ουνίτες, ο αρχηγός των οποίων Σβιατοσλάβ Σεβτσούκ καλούσε άμεσα τους οπαδούς του να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις.

Μερικά χρόνια μετά την αλλαγή εξουσίας, το 2019, δήλωσε ανοιχτά ότι η νίκη του Ευρωμαιντάν του Κιέβου έγινε δυνατή μόνο με την πολύ ενεργή συμμετοχή των Ουνιτών: «Στο τέλος του 2013, – γράφει ο επικεφαλής της UGCC, – προσπάθησαν να μας στερήσουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε το εθνικό μας όνειρο, όνειρο μιας ελεύθερης, καθολικής, Ευρωπαϊκής Ουκρανίας... και εμείς στο Μαϊντάν, με τεράστιες θυσίες, υπερασπιστήκαμε το δικαίωμά μας να κάνουμε καλό στην ελευθερία».  Με τη σειρά του, ο επίσκοπος της UGCC Μπορίς Γκουντζιάκ το 2014 υποστήριξε ότι οι μισοί από τους συμμετέχοντες στο κίνημα διαμαρτυρίας στην Ουκρανία είναι Ελληνόρυθμοι Καθολικοί.

Στη θέση των Καθολικών της Λευκορωσίας είναι αδύνατο να μην παρατηρήσουμε αναλογίες με τις πράξεις των συμπατριωτών τους από την Ουκρανία έξι χρόνια πριν.

Επιπλέον, ακόμη και κατά τη διάρκεια του πρώτου Μαϊντάν το 2004, οι περισσότεροι διαδηλωτές ανήκαν στην UGCC και βρίσκονταν στο Ουκρανικό Σπίτι στο Κίεβο, όπου βρίσκονταν τα κεντρικά γραφεία της Επιτροπής Εθνικής Σωτηρίας, το κέντρο της UGCC και του Ουκρανικού Καθολικού Πανεπιστήμιου. Σε σχέση με αυτό μπορούμε να θυμηθούμε ότι οι πιο ριζοσπαστικοί και ένοπλοι σχηματισμοί του Μαϊντάν – «Δεξιός Τομέας» και «Τρίαινα» είναι στην ουσία οργανώσεις που λειτουργούν σε στενή συνεργασία με την UGCC (Ουκρανική Ελληνόρυθμη Καθολική εκκλησία –συντ.).

«Χριστιανική ωριμότητα» ή απλώς πολιτική;

Ενδιαφέρων, τόσο στη Λευκορωσία όσο και στην Ουκρανία, η καθολική ιεραρχία επιτρέπει πολύ ενεργά στον εαυτό της να μιλά για πολιτικά θέματα. Με τη μόνη διαφορά, οι Λευκορώσοι Ρ/Καθ. ιεράρχες το κάνουν πιο προσεκτικά.

Τόσο στη Λευκορωσία όσο και στην Ουκρανία, εκπρόσωποι της ΡΚΕ και της UGCC πιστεύουν ότι συμμετέχοντας στις εκλογές, οι πιστοί με κάποιο τρόπο εκδηλώνουν όχι πολιτική, αλλά χριστιανική (!) ωριμότητα. Και η «σωστή» ψήφος δείχνει μια συνειδητή επιλογή.

Ακολουθούν τα λόγια του Σβιατοσλάβ Σεβτσούκ για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία το 2019: «Σήμερα στην Ουκρανία ετοιμαζόμαστε να δείξουμε την εθνική και χριστιανική ωριμότητά μας συμμετέχοντας στις προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία».

Και εδώ είναι τα λόγια από την έκκληση του Γενικού Καθολικού της Λευκορωσίας, Αρχιεπίσκοπου Ταντέους Κοντρουσέβιτς: «Η συμμετοχή στις εκλογές είναι εκδήλωση ευθύνης και ωριμότητας στην οικοδόμηση του μέλλοντος της χώρας μας».

Δεν μπορείτε να μη συμφωνήσετε, οι παραλληλισμοί στη διατύπωση είναι πολύ προφανείς για να είναι μια απλή σύμπτωση.

Στις 4 Αυγούστου, δηλαδή, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο ίδιος Κοντρουσέβιτς κάνει μια δήλωση που μπορεί να θεωρηθεί ως καλυμμένη πρόσκληση για συμμετοχή σε ενέργειες διαμαρτυρίας, ή, τουλάχιστον, ως ενθάρρυνση για συμμετοχή σε αυτές. Μιλώντας για τις επερχόμενες εκλογές, ο επικεφαλής των Καθολικών της Λευκορωσίας δηλώνει: «Επομένως, να μη φοβόμαστε τις δυσκολίες, γιατί ο Ιησούς είναι μαζί μας. Εάν Τον εμπιστευόμαστε, ενώ διάφορες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις θα ενεργούν σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου και θα φροντίζουν για το κοινό καλό της χώρας μας, τότε ο Ιησούς θα βοηθήσει εμάς διαφορετικούς (διαφορετικούς – είναι φυσικό) να είμαστε ένας λαός, αδέλφια που αλληλοαγαπιούνται και σέβονται ο ένας τον άλλον και θα αντικαταστήσει τη θύελλα με ησυχία». Σημειώστε ότι ο Κοντρουσέβιτς προειδοποιεί για τη «θύελλα» ήδη από τις 4 Αυγούστου, όταν δεν υπήρχαν καν διαμαρτυρίες. Επομένως, δεν θα εκπλαγούμε αν τις επόμενες μέρες καθολικοί ιερείς, λαϊκοί και επίσκοποι γίνουν οι πιο δραστήριοι συμμετέχοντες σε κυβερνητικές διαμαρτυρίες.

Ορθοδοξία και «επαναστάσεις»

Η Ορθόδοξη Εκκλησία παίρνει μια εντελώς διαφορετική θέση σχετικά με τις επαναστάσεις και τις διαμαρτυρίες. Τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Λευκορωσία, ο κλήρος από την αρχή της προεκλογικής διαδικασίας καλούσε τους πολίτες σε ειρήνη και αποφυγή βίας.

Την παραμονή των προεδρικών εκλογών ο Έξαρχος της Λευκορωσίας, Μητροπολίτης Μινσκ και Ζασλάβσκ Παύλος, απευθυνόμενος στους πιστούς, είπε τα εξής: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Λευκορωσίας καλεί όλους τους πολίτες της χώρας, που έχουν διαφορετικές απόψεις, σε αρμονία, διάλογο και αλληλοσεβασμό, υπενθυμίζει τη σημασία της διατήρησης της ειρήνης, της ηρεμίας και της σύνεσης. Απευθυνόμενος σε όλους τους κατοίκους της Λευκορωσίας, σας καλώ όλους, αγαπητοί αδελφοί, να μην υποκύψετε σε προκλητικές εκκλήσεις και να μην ακολουθήσετε το δρόμο της βίας, της αντιπαράθεσης και της παραβίασης της έννομης τάξης. Κάθε ενήλικο άτομο στη χώρα μας έχει το δικαίωμα να κάνει τη συνταγματική του ελεύθερη επιλογή, αλλά αυτό το δικαίωμα δεν πρέπει να ασκείται σε οδοφράγματα και συγκεντρώσεις, αλλά σε εκλογικά κέντρα που προβλέπονται και οργανώνονται σύμφωνα με τη νομοθεσία της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας».

Τον Ιανουάριο του 2014 ιερείς και μοναχοί της UOC με πανό και σταυρούς μπήκαν ανάμεσα στους διαδηλωτές και αστυνομικούς και τους κάλεσαν σε διάλογο. Η ιεραρχία μας καλούσε διαρκώς στην ειρήνη και την αρμονία, οι ιερείς και οι λαϊκοί πρόσφεραν προσευχές για τον τερματισμό της πολιτικής αντιπαράθεσης στο Κίεβο και τη χώρα ολόκληρη.

Σημειώστε, ούτε μία λέξη για την «καταιγίδα», ότι «δεν πρέπει να φοβόμαστε τις δυσκολίες, επειδή ο Ιησούς είναι μαζί μας» και ούτω καθεξής. Όλα είναι εξαιρετικά σαφή και κατανοητά, πρέπει να υπερασπίζεστε τα νόμιμα σας δικαιώματα με νόμιμο τρόπο και όχι στα οδοφράγματα.

Ας θυμηθούμε ότι κατά το Ευρωμαϊντάν η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (του Ονούφριου – συντ.) κατείχε παρόμοια θέση. Τον Ιανουάριο του 2014 ιερείς και μοναχοί της UOC με πανό και σταυρούς μπήκαν ανάμεσα στους διαδηλωτές και αστυνομικούς και τους κάλεσαν σε διάλογο. Η ιεραρχία μας καλούσε διαρκώς στην ειρήνη και την αρμονία, οι ιερείς και οι λαϊκοί πρόσφεραν προσευχές για τον τερματισμό της πολιτικής αντιπαράθεσης στο Κίεβο και τη χώρα ολόκληρη.

***

Γιατί υπάρχει τόσο θεμελιώδης διαφορά στις απόψεις σχετικά με τις διαμαρτυρίες μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής και της Ορθοδοξίας; Γιατί οι καρδινάλιοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα να καλούν τους ανθρώπους στο όνομα του Ιησού να συμμετάσχουν σε διάφορα «Μαϊντάν» (όπως συνέβη, για παράδειγμα, στο Χονγκ Κονγκ), ενώ οι Ορθόδοξοι επίσκοποι προσεύχονται για ειρήνη και καλούν σε αγάπη και σεβασμό; Εξάλλου, το Ευαγγέλιο είναι το ίδιο για εμάς, τόσο οι Καθολικοί όσο και οι Ορθόδοξοι πιστεύουν στον Κύριο Ιησού Χριστό. Γιατί λοιπόν υπάρχει τέτοια διαφορά στις απόψεις;

Όλα επειδή οι Ορθόδοξοι θυμούνται ότι η Βασιλεία του Χριστού δεν είναι αυτού του κόσμου. Ο Σωτήρας ήρθε στη γη όχι για να αλλάξει το πολιτικό σύστημα, αλλά για να αλλάξει την ψυχή και την καρδιά του ανθρώπου. Ο Κύριος μας ελευθερώνει όχι από τους επίγειους τυράννους, αλλά από την τυραννία της αμαρτίας, του Σατανά και του θανάτου. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί θυμούνται πάντα ότι είναι, πρώτα απ’ όλα, πολίτες του ουρανού. Θυμούνται ότι ο πατριωτισμός είναι αγάπη προς την πατρίδα, αγάπη προς τους ανθρώπους, σεβασμός για όλους και όχι μίσος, θυμός και επιθετικότητα. Η Εκκλησία δεν χωρίζει τους πιστούς σε κόμματα, δεν υποδεικνύει ποιες πολιτικές απόψεις είναι σωστές και ποιες είναι λανθασμένες, δεν λέει ότι η «χριστιανική ωριμότητα» εξαρτάται από την πολιτική συνείδηση (όπως ισχυρίζεται ο Σβιατοσλάβ Σεβτσούκ). Όχι, η χριστιανική μας ζωή, όπως κι η ωριμότητα, εξαρτάται μόνο από την πίστη στον Χριστό και τη μετάνοια για τις αμαρτίες μας.